stamboomforum

Forum logoNieuws en updates » Topotijdreis, ofwel gaan we met historische kaarten weer terug naar het verleden?



Profiel afbeelding

Dit is een herpost van een bericht dat ik zojuist op een mailinglijst voor open source geo-softwareontwikkelaars heb geplaatst. Het bericht heeft een hoog technisch en juridisch karakter. Het heeft te maken met historische kaarten; een onderwerp dat hier ook veel belangstelling geniet. Verder zijn er veel parallellen met de discussies over het ontsluiten van beeldmateriaal en andere gegevens door archieven.

Hoi,

Dit lijkt misschien beetje een OT-post, maar er is wel degelijk een sterk verband met OSGeo.nl. Verder wil ik alvast als disclaimer vermelden dat ik een techneut ben en mijn kennis van juridische zaken (auteurs- en databankrecht) niet per definitie juist hoeft te zijn. Mijn doel is om a.d.h.v. een casus auteurs- en databankrecht aan de kaak te stellen m.b.t. historische geodata.

Gisteren is op de Esri GIS-conferentie de website Topotijdreis.nl van het Kadaster gelanceerd. Zie https://www.kadaster.nl/web/Nieuws/Nieuwsberichten/Bericht/Ontdek-200-jaar-topografie-met-Topotijdreis.nl.htm Tijdens de bijeenkomst van Open Historische Webcartografie vanmiddag bij het RCE kwam deze site (uiteraard) ook aan bod. Deze bijeenkomst werd door OSGeo.nl georganiseerd, dus hier is het verband.

Ik lees met belangstelling de algemene voorwaarden: http://www.topotijdreis.nl/images/Algemene_voorwaarden_en_privacy.pdf Het Kadaster claimt intellectuele eigendom, etc, etc. op de inhoud van de website, dus topotijdreis.nl. Maar als ik kijk waar de afbeeldingen vandaan komen, blijken ze van Arcgis Online te komen, dus arcgis.com.

Voorbeeld: http://tiles3.arcgis.com/tiles/nSZVuSZjHpEZZbRo/arcgis/rest/services/Historische_tijdreis_1908/MapServer/tile/8/9419/9423

Zoals je ziet kan een kind de was doen. Een kwestie van het jaartal aanpassen, zoomlevel, X en Y. Ben ik nu zwaar in overtreding, omdat ik "reverse engineering" heb gepleegd? Dit was een simpele druk op de knop (F12) in Firefox met de web developer extensie. Iets dat ik als ontwikkelaar als een onmisbaar gereedschap beschouw bij het ontwikkelen van webapplicaties.

Mijn conclusie, maar ik ben geen juridisch specialist, is dat de algemene voorwaarden een dode letter is. Er wordt expliciet de "website topotijdreis" genoemd. Dat is volgens mij dus niet arcgis.com. Verder staan de Esri-servers in de VS. Hier geldt andere wetgeving m.b.t. auteursrecht. En in de VS kennen ze geen databankrecht.

Bij 3 wordt ook "verwante technologie" genoemd. Bedoelen ze daarmee tiling? Mag niemand meer tiling toepassen van het Kadaster?

Ook wordt het omzeilen of verwijderen van technische beveiligingen genoemd. Dat is hier niet mogelijk, omdat dit compleet afwezig is. Het simpel wijzigen van volgnummers is geen technische beveiliging. Zie bijv. alle schandalen waarbij persoonsgegevens van anderen inzichtelijk werden gemaakt door het ophogen van ID's. Het probleem daar was juist het _ontbreken_ van beveiliging.

Ik vind het ook bijzonder dat het Kadaster "copyright" noemt. Volgens mij is dat geen term uit de Nederlandse wetgeving.In Nederland is sprake van _auteursrecht_. Het (C)-symbool heeft hier trouwens ook geen enkele waarde. Dat heeft te maken met het feit dat copyright in de VS in het verleden echt geregistreerd moest worden.

Anyways, vanmiddag werd er tijdens de bijeenkomst bij het RCE ook aandacht besteed aan auteursrecht en databankrecht. Helaas was er bij de paneldiscussie niet iemand aanwezig die goed onderlegd is. De huidige situatie is behoorlijk verwarrend, met name voor het ontsluiten van historische gegevens. De persoon van het Kadaster kon hier helaas geen duidelijk antwoord op geven. Na 70 jaar vervalt het auteursrecht. Aangezien de topografische kaarten door de voorloper van het Kadaster, de Topografische Dienst, zijn uitgegeven, zijn ze door een organisatie uitgegeven en niet het creatief werk van een individu. Kaarten van voor 1945 zijn dus per definitie openbaar.

Later kan er alleen auteursrecht aan worden ontleend als er sprake is van creativiteit. Bij het scannen van kaarten in hoge kwaliteit is hier juist per definitie geen sprake van. Je wilt nl. een zo goed mogelijk op het origineel gelijkend beeld creëren. Stel dat je probeert om de kleuren van de verschillende scans gelijk te trekken. Is hier sprake van creativiteit, of juist niet?

Het Europese databankrecht, wat in 1996 is ingevoerd: in hoeverre heeft dat betrekking op een collectie van voor die datum? Verder vervallen rechten na 15 jaar, dus die zouden in 2011 verlopen zijn. (Arnoud Engelfriet, van iusmentis.com, noemt zelfs 10 jaar) Ook heeft het Kadaster in het verleden een groot deel van de kaarten op topotijdreis.nl in de openbaarheid gebracht, bijv. op watwaswaar.nl. Ik kan me daarvan geen disclaimer herinneren.

Zoals je merkt, heeft de paneldiscussie, en met name de houding van het Kadaster, meer vragen bij me opgeroepen dan beantwoord. Ik heb de indruk dat ik zeker niet de enige was. Ook de algemene voorwaarden van topotijdreis roepen vragen bij me op. Mijn boerenverstand zegt me dat er niets is dat me beperkt om de ArcGis-services op een andere manier te gebruiken, omdat dat los staat van topotijdreis.nl. Maar aan de andere kant heb ik ook geen zin in "gedoe". En dat geldt natuurlijk niet alleen voor mij, maar voor iedereen die iets met deze (of eventueel andere) oude kaarten wil doen. Dat belemmert ontzettend de creativiteit en innovatie.

Ik vind het zo jammer dat duidelijkheid hieromtrent pas d.m.v. een rechtzaak (jurisprudentie) vastgesteld kan worden. Je hebt hier namelijk hele diepe zakken voor nodig. Welk belang heeft het Kadaster hierbij? Het panellid van het Kadaster vanmiddag heeft toegegeven dat historische kaartgegevens nauwelijks inkomsten opleveren, maar dat het meer geld kost om ze te beheren.

Verder is er ook sprake van het Europese en Nederlandse open data-beleid. Iedereen weet dat de BRT al ruim 3 jaar open data is. Maar hoe zit het met de kaarten die overduidelijk de voorloper van de BRT zijn. Gelden open data richtlijnen ook voor hen of niet?

Recent is ook de Wet Hergebruik Overheidsdata ingevoerd. Dus alle overheidsdata is in principe openbaar, behalve enkele uitzonderingen op het gebied van privacy, veiligheid, e.d. Topografische kaarten vallen hier niet onder. Er hoeven alleen verstrekkingskosten te worden betaald. Wat zijn de "verstrekkingskosten" als ik eens lekker de arcgis.com-servers leegtrek? En wat als het Kadaster hier van Esri toch een vette factuur voor krijgt? Kunnen we met z'n allen een tientje lappen en dit aan het Kadaster geven? Hebben we daarmee alle topografische kaarten "vrij" gemaakt (voor zover niet al vrij vanwege het verlopen van auteursrecht / databankerecht / open data regelgeving)? ;)

Nog effe een punt van kritiek op het Kadaster in het algemeen: ze trekken aan de ene kant veel verantwoordelijkheid en gegevens naar zich toe (bijv. de hosting van PDOK, basisregistraties en Klic), maar aan de andere kant merk ik sterk een mentaliteit dat zij "wel weten wat goed voor de goegemeente is". Ik vind dat niet stroken met de huidige tijdsgeest. Zoals Dorien Burmanje in 2012 heeft gezegd, moeten wij allen, en dus ook het Kadaster, doorgaan in een nieuwe werkelijkheid. De inkomsten die zijn weggevallen door het open data maken van de BRT zijn niet zomaar meer aan te vullen. Het Kadaster moet daar maar mee dealen.

Sorry voor de lange post. Dit is een onderwerp waar ik, als GIS-techneut en stamboomonderzoeker, me al jaren mee bezighoud, maar waar maar nauwelijks voortgang in lijkt te zitten.

Met vriendelijke groet,

Frank Steggink

Frank Steggink - 25 sep 2015 - 21:37

Aanvulling: aangezien de tiles vanaf ArcGIS Online komen, ben ik daar gaan zoeken of ik ze daar zelf kan vinden. Dit kan bijv. met de term "historische topografische data": http://www.arcgis.com/home/search.html?q=historische%20topografische%20data

En ja hoor, 181 resultaten. (Waarom geen 200, of 201? 1815-2015) Als je dan 1 item gaat bekijken, kom je bijv. hier uit (1901): http://www.arcgis.com/home/item.html?id=948088e4a6fa4cf9bc787db7427260fa

Daar zie je bij "Access and Use Constraints" iets anders staan dan in de algemene voorwaarden op topotijdreis.nl:

De tiled services van de historische kaarten zijn vrij te gebruiken onder vermelding van bron: Kadaster

Dus, als je hier het Kadaster als bronvermelding noemt, mag je het wel overal voor gebruiken. Dus desnoods ook zwaar achter slot en grendel zetten en 1000 euro per tile vragen ;)

Groeten,

Frank

Frank Steggink - 25 sep 2015 - 21:55

Frank,

Grappig dat we bij dezelfde meeting waren vanmiddag!

Heb je http://opendata.rug.nl/datasets al gezien? (er waren ook 2 mensen van de RUG vanmiddag bij de meeting, heb ze helaas niet gesproken). Via deze website dus meer open data inde vorm van historische kaarten (services)!

Er is heel wat historische kaartmateriaal al beschikbaar, al dan niet gegeorefereerd. Maar dan op harddisks van instellingen of zelfs medewerkers/projectleden. Auteursrechts zit er volgens mij niet meer op dit materiaal, maar de durf om het open te stellen lijkt nog te ontbreken.

Zelf probeer ik al enige tijd de meta-data van de OAT's te krijgen. Het kaartmaterial van de OAT's in oa. te zien op watwaswaar.nl (waar op 1 januari 2016 de stekker uit gaat). Ik ben vooral geïnteresseerd in de meta-data omdat daar historische persoonsinformatie in zit, waaronder de eigenaars van percelen. Of de data nu bij het RCE (die redelijk open zijn) ligt of alleen Fryske Academie (die niet open zijn) weet ik niet. Op watwaswaar.nl kun je niet zoeken op persoonsnaam, dus die bron is nu gesloten. Graag open ik deze, heb er zelfs al eens een PoC voor gemaakt op openarch.nl (https://www.openarch.nl/poc/hisgis/)

mvg,
Bob Coret

Bob Coret - 25 sep 2015 - 22:45


Dag Bob,

De site van de RUG kende ik nog niet. Ik heb wel even een van de studenten gesproken die daar werkt.

Dat de durf om de data open te stellen ontbreekt, is ook niet zo gek. Er blijven misverstanden bestaan over het auteursrecht, zoals de vraag of een topograaf van het Kadaster auteursrecht kan claimen op de kaarten die hi heeft gemaakt. Het databankenrecht maakt het alleen gecompliceerder. Niemand heeft zin in "gedoe", omdat dat een dure aangelegenheid kan zijn.

Het is jammer om te horen dat WatWasWaar wordt gesloten, ook al is het op sterven na dood. Qua userinterface vond ik het verschrikkelijk, maar het bevat toch een schat aan informatie. Een groot deel van de gegevens, zoals de minuutplans en OAT's, zijn niet op Topotijdreis.nl of elders te vinden. Ook al heeft Hisgis wel de gegevens uit de OAT's, ik vind dat de originelen ook ergens behouden moeten blijven. Zo groot en duur is een harde schijf niet tegenwoordig ;)


Groeten,

Frank

Frank Steggink - 25 sep 2015 - 23:48







Plaats een reactie

Om reacties (en nieuwe onderwerpen) te plaatsen op het Stamboom Forum dient u eerst in te loggen! Nog geen lid? Registratie is gratis en snel!


Inloggen Registreer nu