In totaal zijn er 160 opvarenden met de naam Hans Pietersz aan boord van een VOC-schip geweest. Opvallend veel daarvan hebben een Scandinavische achtergrond. 

Maar terug naar bewijs. De mogelijke ondertrouwaktes en het poorterboek geven de plaats van herkomst aan. Als in al die aktes Helm genoemd wordt op de plaats waar gewoonlijk (al of niet achter een ,) de plaats genoemd wordt,  wijst de richting toch naar Denemarken. Je moet dan met secundair bewijs verder zoeken: weeskamer en mogelijk notaris archief.

Groet

Wim

Ik hoop dan ook dat iemand die ondertrouwaktes wil bekijken. Die met Jannetje Stevens heb ik wel eens onder ogen gehad, maar dat is lang geleden en ik weet niet of daar een plaats genoemd werd. Ja, Houtwaal geloof ik. Enfin, misschien wil iemand voor me kijken.

In de poorterboeken staat in ieder geval Van Helm.

Welke plaats Den Helm (zie mijn vraag waar ligt Helm/Den Helm) is, is onduidelijk. Den Helm wordt in het herkomstonderzoek niet genoemd.

Jallo Jacobus,

Bedankt voor de tip over de transportaktes. Daar zit inderdaad een leuke bij van Jasper Martens van der Helm uit 1672. Hier is dus sprake van een duidelijke achternaam (die later voor deze familie definitief in Van deN Helm verandert), niet van een plaats van herkomst.

Is het ook mogelijk op index in notariële aktes te zoeken? Simon Hart beaseert zijn uitleg dat met het plaatsje Helm Hjelm in Denemarken bedoeld is, op een of meer notariële akten (waarbij overigens niet vaststaat dat het om de door mij gezochte Jasper en/of diens vader Marten gaat).

Hallo Liesbeth,

Wim Hobers schreef hiervoor al:

>Jouw citaat "Jasper Martensz van Helm" duidt erop dat de aanduiding Helm een plaatsnaam is.<

Dit wordt ook door het Meertens Instituut gesteld: TOPONIEM!

Jasper wordt eenmalig aangeduid als ""van Helm". Daar zal dus inderdaad een plaats mee bedoeld zijn. wordt ook ondersteund door de gegevens van vier opvarenden van VOC-schepen, die aangeven dat ze uit Helm afkomstig zijn. Helm is volgens Simon Hart Hjelm in Denemarken (een eilandje, tegenwoordig niet meer bewoond).

Maar: twee van die vier opvarenden gaan vaker met de VOC weg. En in totaal geven ze driemaal aan dat ze van Den Helm afkomstig zijn. Een plaats die Simon Hart niet noemt. En die toevoeging "Den" verklaart ook het ontstaan van de achternaam Van den Helm. Een toponiem. Zoals Van Den Helder ook zou zijn. En de vraag is eigenlijk niet zozeer "waar ligt Helm", maar veeleer "waar ligt Den Helm".

Ik blijf gewoon nieuwsgierig naar die notariële akte waaruit Hart afleidt dat het om Hjelm gaat. Zijn er indexen op die aktes? Of is er bij Hart meer informatie te vinden? Heeft hij bijgehouden in welke akte hij zijn informatie vond?

Ben in ieder geval blij met de opgedoken transportakte, waaruit blijkt dat Jasper het in 1672 al tot schout van Diemermeer had geschopt. Past mooi in het beeld van de familie, waarin talloze schouten, later burgemeesters en notarissen. Zit kennelijk in de genen ........

Ondertrouwakte Amsterdam d.d. 18-03-1656 (475/396/201).

Jasper Martense, van Helm, huistimmerman, oud 26 jaar, wonende aan Houtewaal, zijn vaders (wonende Helm) consent ingebracht,

&

Jannetje Stevens, van Houtewaal, wonende aldaar, eerdere man Jan Janse.

Hartelijk dank. Dat werpt in zoverre een ander licht op de zaak dat zijn vader dus kennelijk helemaal niet in Amsterdam woonde. Geen idee hoe ik daar ooit bij ben gekomen. Was toestemming van één ouder voldoende? Bij zijn tweede huwelijk zal wel niets meer over zijn vader vermeld staan, want toen was hij inmiddels ruimschoots volwassen.

Het huwelijk was gewoon NG hè?

In een mapje, verscholen achter de inschrijving van Jasper in de poorterboeken (6 april 1656) (vrijwel onleesbaar, maar hij verweierf kennelijk het poorterschap door huwelijk met Jannetje Stevens), vond ik inmiddels ook de beide trouwinschrijvingen.

De trouwinschrijving van 18 maart 1656 lees ik zo:

Compareerden als vooren Jaspar Martense van Helm huistinmmerman oud (??) 26 jaar ........... (ik denk dat daar toch eerder iets staat als de vader ..... woonde aen Houttewael ........

Jannetje Stevens van Houtewael, wed. Jan Janse woonde aldaar

(en dan in de kantlijn de toevoeging sijn vaders consent ingebracht)

Ook de inschrijving van het huwelijk in 1663 met Lavijntje Clements kan ik amper ontcijferen:

Compareerden Jasper Martens van Hel...... huistimmerman wed. van Jannetje (?) Stevens woont ..... Diemermeer Lavijntje Clements van A oud 21 jaar ....... (moeder ??????) Baertie Hendricx woont bij ....... poort

Toch nog twijfel dus. Woont zijn vader nou wel of niet in Houtewael?

Voor de onderzoeker bevat de ondertrouwakte de waardevolle gegevens.

Vermeld zijn:

naam van bruidegom en bruid, herkomstplaats, godsdienst (sinds 1755),

naam van eerdere man en/of vrouw, leeftijd, beroep (niet meer na 1715),

woonadres, naam van de vaders (die of persoonlijk aanwezig waren of

hun schriftelijke toestemming - `consent' - moesten geven), indien deze

waren overleden de naam van de moeders en indien deze ook waren

overleden, andere getuigen, liefst verwanten.

Ondertrouw Jasper Martens/Lerijntje Clements:

Jasper Martens: van Hellem.

Dat wordt dan: Hellum.

Hellum (Gronings: Helm) is een klein dorp in de gemeente Slochteren in de provincie Groningen. Het dorp, dat vroeger ook wel Helm genoemd werd, ligt tussen Schildwolde en Siddeburen.

Jasper tekent met: Jasper Martens.

Nu Jacobus de ondertrouwaktes heeft opgezocht (dank Jacobus) vervalt mijn aanbod deze op te zoeken als ik over 2 weken in Amsterdam ben. Succes met je zoektocht.

Groet

Wim

Nogmaals dank. Wat het consent betreft: nu begrijp ik hoe ik er ooit bij ben gekomen dat Jaspers vader ten tijde van het eerste huwelijk ziek was. Ik had uit de akte afggeleid dat de VADER in Houtewaal woonde en afwezig was bij het huwelijk wegens ziekte. 100% duidelijk is het me trouwens nog steeds niet wat er nou precies staat ("de vader daer woonde aen Houtewael ?????). De zin laat volgens mij ruimte voor verschillende interpretaties: Jasper woonde in Houtewaal of Jasper en zijn vader woonden in Houtewaal.

En dan die plaats (hoera, daar gaan we weer !!!)

Eerste huwelijk: Helm. Volgens Simon Hart dus Hjelm, een Deens eilandje.

Tweede huwelijk: Hellem. Volgens Simon Hart Hellum bij Slochteren.

Poorterboek: Helm. Toch weer dat Deense eilandje dus kennelijk.

VOC-opvarenden: Helm en Den Helm. Zelfde plaats, maar onbekend welk plaatsje daarmee bedoeld werd. Den Helm niet bij Simon Hart bekend.

Kortom: mijn twijfels zijn nog niet weg!

Jasper en Jannetje wonen beiden (ondertrouwakte Jacobus) in het buurtschapje  Houtewaal. Daar zullen ze elkaar ontmoet hebben. Vader Marten heeft  vanuit zijn woonplaats Helm  een briefje "gestuurd" om zijn toestemming te geven

Beeldbank Stadsarchief Amsterdam heeft verscheiden afbeeldingen:

"Het dorpje Houtewael aan de Diemer Zeedijk. In het verschiet de Zuider en Oude Kerk. Het dorp, ter plekke van de latere Oranje Nassau Kazerne, verdween bij de vierde stadsuitleg van 1664."

Nogmaals: Steven Jansen van Savoijen

vgl.:

datum overdracht: 13-06-1650

verkoper: Outewael, Cornelis Claesz

koper: [van] Savoije, Steven Jansz

straatnaam: Buitensingel

straatnaam in bron: Buitensingel

omschrijving: Huis en erf, buiten de Sint Antoniespoort omtrent Oetewaal

Archief van de Schepenen: kwijtscheldingsregisters

Transportakten voor 1811: NL-SAA-21621982

Zie http://www.stamboomforum.nl/hulp/2/33624/0/wie_kan_de_naam_van_de_doopgetuige_amsterdam_1656_ontcijferen

Rembrandt - Gezicht op Houtewael bij de Sint Anthoniespoort

Ik ben er nog steeds niet uit.

Helm = Hjelm (in Denemarken dus) is gebaserd op een notariële akte. Maar van Jasper Martens heb ik alleen tweemaal ondertrouw en een inschrijving in de poorterboeken. Geen notariële akte. Nu weet ik ook niet of en hoe notariële akten in te zien zijn in Amsterdam.Als die notariële akte inderdaad betrekking heeft op Jasper, dan raak ik wel een stuk meer overtuigd.

Wel een transportakte voor een huis, maar dan gebruikt hij al zijn volledige achternaam Jasper Martens van der/den Helm