stamboomforum

Forum logoOnderzoek in Nederland » Ongeautoriseerde naamsverandering (van Koldewee naar Bronsvoort)



Profiel afbeelding

Mijn overgrootvader is volgens de akten geboren (1823), getrouwd (1856) en overleden (1908) als Jannes Koldewee. In zijn overlijdensakte staat overigens vermeld “ook wel genaamd Bronsfoort of Bronsvoort of Bronsvoord of Groot Bronsvoort”, namen die ook golden (in de geboorteakten) voor een aantal van zijn (half)broers of zussen. Echter in het Bevolkingsregister van Diepenveen staat zowel bij inschrijving (vanuit Gorssel) als bij uitschrijving (naar Apeldoorn) de naam ‘Jannes Bronsvoort’, daarbij ook aangetekend “Groot”. Bij zijn inschrijving in Apeldoorn (1854) staat ‘Jannes Bronsvoort’ vermeld. In de geboorteakten van zijn negen kinderen (in de periode 1857 t/m 1878) wordt de naam Jannes Bronsvoort als vader opgevoerd. Dit geldt ook voor alle bijschrijvingen in het Bevolkingsregister, waarbij de naam Bronsvoort ook gehandhaafd bleef. Gezien het eenvoudige bestaan van Jannes lijkt het mij zeer onwaarschijnlijk dat er sprake is geweest van een verzoek tot naamsverandering, ook al omdat hierover in de betreffende archieven niets is terug te vinden.
Heeft iemand een idee hoe deze situatie heeft kunnen ontstaan of is hier ‘slechts’ sprake van inadequaat handelen van de ambtenaar van de Burgerlijk Stand?

Uitgeschreven lid - 28 nov 2017 - 17:07

De ambtenaar had geen controle op de namen die werden genoemd. In die tijd liep niet iedereen met een paspoort op zak en ook het trouwboekje was nog niet uitgevonden. Hij moest er dus op vertrouwen dat de aangever de juiste naam opgaf. Bij een huwelijk kon je er niet onderuit, dan moest je een geboorteakte overleggen. Als Jannes Koldewee zichzelf dus anders noemde bij de aangifte van geboorten van zijn kinderen kun je daar dus moeilijk de ambtenaar de schuld van geven lijkt me. In veel dorpen was men gewend om iemand met een bijnaam aan te duiden, bijvoorbeeld met een boerderijnaam. De praktijken van voor de invoering van de Burgerlijke Stand werden niet in een klap door een maatregel van een zekere Napoleon in een klap veranderd. 

Niet voor niets heeft men op zeker moment het trouwboekje ingevoerd zodat dit soort  praktijken niet meer konden.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Trouwboekje#Geschiedenis:

Vanaf 1811 was het verplicht om van geboorten, huwelijk, echtscheiding, overlijden aangifte te doen bij de burgerlijke stand. Bij het huwelijk kreeg men aanvankelijk een geschreven huwelijksbewijs. In het derde kwart van de 19e eeuw begonnen gemeenten een trouwboekje af te geven. Dit werd een algemeen gebruik, maar het was niet wettelijk voorgeschreven.

Tot de invoering van de burgerlijke stand was er veel variatie in namen. Achternamen, als ze al bestonden, hoefden niet erfelijk te zijn. Iemand kon in het dorp bekend zijn als Jan de Bakker (naar zijn beroep), of Jannes Withuis (omdat hij in een wit huis woonde), of als Jan Hendriks (omdat zijn vader Hendrik heette). Deze namen bleven ook later bestaan en veel mensen (vooral ongeletterden) wisten niet of nauwelijks onder welke naam ze officieel ingeschreven waren.

Er was ook verwarring met de huwelijksdatum. Vooral in katholieke kringen werd de datum van het kerkelijk huwelijk als geldig beschouwd, terwijl voor de burgerlijke stand alleen het eerder gesloten burgerlijk huwelijk gold.

Het trouwboekje hielp ervoor te zorgen dat namen foutloos werden opgeschreven in officiële documenten. Het werd ook verordonneerd dat bij elke aangifte van geboorte en overlijden vertoond werd. Ambtenaren van de Burgerlijke Stand noteerden dan de geboorten en overlijdens. Er was ruimte voor aantekeningen waar veelal de kerkelijke, equivalente gebeurtenissen als de doop werd bijgeschreven.

 

Annemarie57 - 28 nov 2017 - 18:13

Zoek Koldewee in Wiewaswie, dan komen die andere namen ook naar boven.

Volgens mij heeft dít alles met de boerderijen in het oosten van het land te maken.

Frank Fransz - 28 nov 2017 - 19:57

Tot invoering van de Burgerlijke Stand in 1811 ontleende men in het Oosten van het Land de familienaam aan de bewoonde boerderij. Familieboerderij kwam in handen van de oudste zoon en jongere zonen gingen bijvoorbeeld inwonen in de boerderij van de (toekomstige) schoonfamilie. Dan krijgen ze als familienaam de naam van de nieuwe boerderij (= familienaam schoonfamilie).

Martin Jongkoen - 28 nov 2017 - 21:01

De naam Bronsvoort is ontleend aan een boerderijnaam in Bathmen die aan de Bronsvoorderdijk is gelegen en tegenwoordig Groot Bronsvoord wordt genoemd. In 1784 werd dit gewaarde erve bewoond door Teunis Groot Bronsvoort, een zoon van Willem Klein Ovink uit Laren. Hij had nakomelingen met en zonder het adjectief groot, onder wie Engbert Bronsvoort, geb. Diepenveen 1828, en Hermannes Bronsvoort, die in 1896 met Jenneke Bronsvoort trouwde. Jenneke was afkomstig uit Holten en dankte haar familienaam overigens aan voorouders die 150 jaar eerder op de betreffende boerderij woonden. Uit het register van naamsaanneming van deze gemeente blijkt dat Gerrit Gerrits Kamerman of Bronsvoort in 1811/12 definitief voor de familienaam Bronsvoort opteerde. Johan Frederik Bronsvoord, de broer van de hiervoor genoemde Hermannes, behoort tot de familietak, die de naam met een -d i.p.v. een -t schreef.
De naam Groot Bronsvoort impliceert dat er een Klein Bronsvoort heeft bestaan. Ook aan deze boerderijnaam is een familienaam ontleend.

Aldus de cbg familienamenbank.

Ik vermoed dat, als je met de stamboom terug gaat in de tijd, je voorouders tegenkomt, die op die boerderij gewoond hebben.

Het zou zo maar kunnen dat er met de naam Koldewee hetzelfde aan de hand is. Men noemde zich toen naar de boerderij waar men woonde. Zeker in die regio, waar veel boerenzonen hetzelfde heetten. Hij was bijvoorbeeld een Hendrik van die en die boerderij, ipv Hendrik Gerritszoon. Zo was mijn voorvader Herman van 't Meihuus....

Bedet - 28 nov 2017 - 21:06

Over de naam Koldewee, deze is vermoedelijk afkomstig uit regio Noordijk.

4.3.2 Namen voor bouwland.
Namen voor een komplex van een aantal aaneengesloten percelen bouwland, dus in bezit van 
meerder eigenaren, komen op meerdere plaatsen in Neede voor: den Es, het Brook, de Barg, 
maar ook de Koldeweeje. De Koldeweeje is, naast de benaming van een Boerderij aan de 
Kipkesdijk in Noordijk, de naam van een gebied rond de villa van Ten Cate aan de huidige G.L. 
Rutgersweg, eveneens in Noordijk. Ook deze villa wordt wel als "de Koldeweeje" aangeduid. 
De naam Koldeweeje is ontleend aan de straffe koude Noordenwind, die 's winters deze huizen 
en dit gebied plaagde.

Gevonden op de site van de historische vereniging Noordijk.

Wederom het vermoeden, dat een voorvader (of diens aangetrouwde echtgenote) afkomstig was van een huis staande op het gebied met deze naam.

En zoals Martin al aangaf (bericht van 21.01 uur) was het niet ongebruikelijk dat er van naam gewisseld werd als men verhuisde of trouwde. Je nam gewoon de naam aan van de boerderij waar je woonde.

Bedet - 28 nov 2017 - 21:13

En zoals ik al schreef was het onmogelijk voor Napoleon op een eeuwenlang ingeburgerd 'systeem' in simpele controleerbare  regeltjes vast te leggen. De bevolking had het niet zo op 'opgelegde' regeltjes. (Nog steeds niet als ik de media mag geloven). Computers waren er nog niet.............

Annemarie57 - 28 nov 2017 - 21:48

Hartelijk dank Annemarie57, ik denk dat er veel waarheid in je antwoord zit waar ik wat aan heb.

Uitgeschreven lid - 28 nov 2017 - 23:13

Hartelijk dank aan hen die de moeite namen om te reageren. Ik ben bekend met het fenomeen van patroniemen en toponiemen in Oost-Nederland en weet niet zeker of dit mijn vraag beantwoordt. Maar mogelijk zijn het formele leven (Koldewee conform geboorteakte) en het dagelijkse leven (genoemd worden naar de boerderij waarop je geboren was (i.c. Groot Bronsvoord) wel volledig langs Jannes heen gegaan waardoor hij zich Jannes Bronsvoort noemde.

Uitgeschreven lid - 28 nov 2017 - 23:21

Op de Kadastrale kaart 1811-1832: verzamelplan Bathmen, vind ik Koldewee terug aan de Schipbeek. Momenteel heet het Coolewee.

Frank Fransz - 29 nov 2017 - 10:46

Zo beknopt mogelijk hierna bijzonderheden zoals aangetroffen via wiewaswie.nl, zoekakten.nl, over dezelfde voorouder vermeld in huw.akte van de volgende bruidegom, huw.aktenr.44, Apeldoorn, 30 november 1839, geldersarchief.nl, via wiewaswie.nl, bruidegom Jan Willem Grood Bronwoord (volgens index wiewaswie.nl, zie inhoud akte, mogelijk Grood Bronsvoord.) hierna beknopt overgetypt, met links naar familysearch huwelijksbijlagen via zoekakten.nl, scanafbeeldingen zie 1281. t/m 1295 van 2540, in de veronderstelling dat dit nog niet bekend is, in deze akte wordt moeder Janna Ebbink genoemd, kennelijk is deze bruidegom een oudere halfbroer van uw voorouder. /
Voorouder Teunis blijkt dezelfde persoon te zijn volgens akte van bekendheid zie bijlagenr.4, bij huw.aktenr.44.
De bruidegom en zijn vader verklaarden niet te kunnen schrijven, als zulks niet geleerd hebbende, geen handtekeningen; vader Teunis was landman te Bathmen; zie ook certificaat nationale militie. / Zie ook huw.aktenr.2, Bathmen, datum 14 februari 1852, bruidegom Jan Koldewe, zoon van Teunis, en Harmina Elmerink; ook deze bruidegom verklaarde niet te kunnen schrijven. / Voornoemde Janna Ebbink, huisvrouw van Teunis Koldewee, zij was overleden op 36-jarige leeftijd in het huis Buurtschap Loo nr.103 te Bathmen, boerin, overleden 16 juli 1819, aktedatum 17 juli 1819, scan 69/73, historischcentrumoverijssel.nl (gevonden via wiewaswie.nl.) Tenslotte, overgetypt,

Teunis Groot Bronsvoort, 74jr, geb.plaats Laren, overleden 21jan1850 te Bathmen, partner/echtgenoot van : Harmina Elmerink,
vader Teunis Groot Bronsvoort, moeder Derkjen Groot Dengerink / overl.aktenr.8, reg.22jan1850, te Bathmen, / HCO, wiewaswie.nl,
link scanafb. = scanafb.117./334. / burgemeester Berend Pakkert, ambtenaar burg.stand, gem. Bathmen, aangifte door Jan Wibbelink, 67jr, gepensioneerd Commies, en door Gerrit Hulleman, 30jr, boerwerker, won. beiden onder Bathmen, buren v.d. overleden man,
= Teunis Groot Bronsvoord, 74jr, z.b., geboren onder Laren, wonende te Bathmen, op 21 januari des avonds te acht ure,
in het huis staande in het dorp Bathmen nommer geene, is overleden. Hij was laatst gehuwd met Harmina Elmerink,
zoon van Teunis Groot Bronsvoord, en Derkjen Groot Dongerink, beiden overleden; // 1850 - 74 = geb.ca.1776. //

= = = = =

datum 3 dec 1858 overleden te Bathmen, overl.aktenr.46, Bathmen, reg.4dec1858, overleden vrouw Harmina Elmerink, 68jr, geb.te Bathmen,
vader Jacob Elmerink, moeder Jenneken Tonissen, partner Teunis Groot Bronsvoord / HCO, wiewaswie.nl, / 1858 - 68 = geb.ca 1790. // scanafb.230./334. // Nr.46. / burgemeester Berend Pakkert, ambtenaar burg.stand, gem. Bathmen, aangifte door: Jan Bouwhuis, 55jr, wever, en Gerritjan Noteboom, 35jr, timmerman, wonende beide onder Bathmen, zijnde buren v.d. overledene, dat: Harmina Elmerink, 68jr, z.b., geboren onder Bathmen, wonende te Bathmen, op derden dezer maand 3dec1858, des avonds te elf ure, in het het huis, staande in het dorp Bathmen,
nummer twee-en-veertig is overleden. / weduwe van Teunis Groot Bronsvoord, / dochter van Jacob Elmerink, Jenneken Tonissen, beiden overleden /
= = = = = =

Huw.bijlagen bij de huw.akte, in 1856, gem. Apeldoorn, image familysearch, t/m image 1780 van 2544. / bst.huw.akte,nr.72. / Huw.aktedatum 22nov1856 - bruidegom verklaarde niet te kunnen schrijven, betreft Jannes Koldewee, 33 jaar oud, arbeider geboren te Bathmen en wonende te Apeldoorn, zijn ouders vermeld als echtelieden; vader Teunis Koldewee reeds overleden, moeder Harmina Elmerink, arbeidster wonende te Bathmen; wel duidelijk, dat niet zoveel blijkt uit deze huwelijksakte met bijlagen. Voor meer gegevens over Bathmen, Koldewee, was meer gevonden zoals gebruikelijk door het raadplegen van huwelijksbijlagen vrij snel gevonden, interessant onderwerp met dank daarvoor. Alweer wat jaren geleden daarover gelezen in kwartierstaat gegevens voorouders van dhr G.J.Goorman, secretaris NGV afd.'s-Gravenhage e.o., gepubliceerd in Gens Haga, betreft boerderijnamen, Bathmen, Overijssel en Gelderland, familienaam Goorman, was ook een andere naam geweest (boerderijnamen en ook Bathmen). Zie verder websites met genealogie van auteur G.J.Goorman, betreft NGV, ngv.nl, betreft CBG, cbg.nl.

Marianne C. - 30 nov 2017 - 02:11


Bedet gaf 28 november 2017 al bijzonderheden over de boerderijen Bronsvoord (Groot/Klein) en Koldewee, maar het Deventer Archief kent zeer waarschijnlijk meerdere bijzonderheden daarover.

Weliswaar is er online-informatie op hun site, maar kan me niet aan de indruk onttrekken dat de huidige site (onderdeel HCO) minder duidelijk(er) informatie geeft dan de vorige site (Archief/Bibliotheek).

Huidige site lijkt nogal een strikte scheiding tussen boerderij- en familienamen aan te brengen, terwijl informatie over boerderijvermeldingen uiterst beperkt (geen exacte data en bewoners/eigenaren door de eeuwen heen) is. Zie: Bronsvoord en Koldewee.

Martin Jongkoen - 1 dec 2017 - 14:07







Plaats een reactie

Om reacties (en nieuwe onderwerpen) te plaatsen op het Stamboom Forum dient u eerst in te loggen! Nog geen lid? Registratie is gratis en snel!


Inloggen Registreer nu