Ik ben het met Frits Stoffels eens: De regels der vernoemingen, zijn ongeschreven regels. We kunnen het beter 'gebruiken' noemen. In die zogenaamde vernoemingsregels zitten ook veel uitzonderingen, dat het lastig maakt om vernoemingen aantoonbaar te maken.

Bij geschiedkundig onderzoek, zo ook bij genealogie, gaat het om het vastleggen van feiten, gebeurtenissen die aantoonbaar hebben plaatsgevonden. Wat niet aantoonbaar is, is geen feit en valt onder de categorie vermoedens, of in het ergste geval, leugens.

Voor mij helpen de vernoemingsregels alleen bij het vormen van vermoedens. Zij die de vernoemingsregels hanteren al bewijsmateriaal zonder aantoonbare stukken, baseren hun genealogie op drijfzand.

En wat de vrouwelijke equivalent van Quirinus (roepnaam Krijn) aangaat, wat dachten jullie van Krijntje. Zeker in Kennemerland is dat een gangbare naam in de 18e en 19e eeuw.

Betreffende Krijntje heb ik zowel akten gezien met vermelding mannelijk geslacht als vermelding vrouwelijk geslacht ( in Zuid Holland)

MVG Paul

@ Stoffels:

U stelt dat dit een veel te rigide stelling is, maar dat bestrijd ik. Ik quote hem nog even:

"Daar bestonden vrij strikte regels voor. Zeker voor de periode vóór 1811 zijn vernoemingspatronen daarom heel belangrijk bij het aantonen van verwantschappen. Weliswaar waren het slechts gewoonteregels waar regelmatig van afgeweken werd, maar de 'normale' volgorde van vernoemen was in principe een vaststaand gegeven".

Wat ik zonder meer toegeef, is dat de stelling dat het zeer belangrijk is voor het AANTONEN van verwantschappen niet juist is. Het zal je hoogstens kunnen helpen mogelijke voorouder kandidaten te zoeken, dan wel uit te sluiten. Verder is het wat mij betreft vrij duidelijk: Het was gebruikelijk om de kinderen te vernoemen naar de grootouders, en daar waren zeker standaarden in. Dwingend zullen ze nooit geweest zijn in de trant dat er gevangenisstraf op stond als je het niet deed :-) maar m.i. moest je in die dagen stevig in je schoenen staan, als meneer pastoor aangaf dat ie er van uitging dat het kind Pietje ging heten, net als zijn opa.

Om nu vrolijk te roepen dat dit allemaal niet zo is, omdat je ook anderen (=niet vernoemde) namen tegenkomt, is dus te kort door de bocht. Vergeet niet dat we het over een periode hebben waarin alles in boekwerken werd bijgehouden, wel eens bij een brand hele administraties verdwenen, waardoor wellicht net die inschrijving van de broer van vader en zijn overlijden niet meer is terug te vinden, maar toch is dar opeens de naam van de broer van vader bij zijn eerstgeboren kind. Een "reguliere" uitzondering, allen niet bewijsbaar.  Dus ja, er waren zeer waarschijnlijk regels voor het vernoemen van de kinderen, daar zijn namelijk meer bewijzen voor dan voor het tegendeel. En als de regels niet eenduidig zijn toegepast, dan moet daar een reden voor zijn, en dat vormt dan een uitzondering op een regel. Dat we de reden  niet altijd kunnen achterhalen (gebrek aan bewijs) betekent niet dat de regel niet bestaat.

KG

Ja, er werd veel vernoemd door velen, en vaak is ook géén vernoeming te achterhalen. Wat ik bestrijd, is dat het vernoemen volgens vaste regels ging: eerst die, dan die, dan die, en dat mensen deze (niet-bestaande) regels kenden en uit hun hoofd hadden geleerd. Welnee, het loopt allemaal door elkaar. Soms worden eerst allerlei al dan niet vernoemingsnamen gegeven, en komt pas bij kind zes of zeven een oma of oudste broer aan de beurt.

Verder gaat u ervanuit dat iedereen rooms-katholiek was, én zich niet teweer kon stellen tegen de pastoor. Maar in het noorden waren de meeste mensen protestants, en die trokken zich vermoedelijk weinig aan van wat een predikant al dan niet vond over de namen. Voorts schept u weer nieuwe mythen door er van uit te gaan dat rooms-katholieken onder de knoet van de pastoor leefden. Misschien in sommige tijden en op sommige plekken, maar altijd en overal? En waar heeft u kunnen vinden dat pastoors zich met naamgeving bemoeiden? Kijk met een open blik naar de geschiedenis, veronderstel niet steeds dat alles volgens regeltjes ging, maar zie wat mensen, ieder voor zich, wel en niet deden. En leg niet vaste meningen en oordelen van nú op aan mensen, tijden en plaatsen van vroeger.

Tot slot uw laatste zin: 'bij gebrek aan bewijs betekent dit niet dat de regel niet bestaat'. Dit is een bewijsvoering uit het ongerijmde: een regel bestaat dan altijd, zelfs bij gebrek aan bewijs!

Laten we niet te veel goochelen met procenten hoeveel personen er wel of niet werden vernoemd.

Het is soms een goede leidraad, maar we kunnen er niet altijd vanuit gaan.

Er zijn genoeg redenen te verzinnen, waarom er geen vernoemingen hebben plaats gevonden.

A.u.b. geen appels met peren vergelijken.

Het belangrijkste is dat we met ezelbruggetjes, welke die ook mogen zijn, voorouders terugvinden.

Iedereen staat vrij om met haar/zijn visie een puzzel op te lossen, want daar draait het toch om in het wereldje dat genealogie wordt genoemd?

Gr.

Everardus

Wat een gezever en muggenzifterij van sommige reageerders (b.v.Frits Stoffels) op dit onderwerp. Uit ervaring weet ik dat vernoemingregels (of -gebruik) zeer nuttige hulpmiddelen zijn om achter de waarschijnlijke voornamen van gezochte voorouders te komen. Dit is vooral nuttig in de periode vóór 1811.

Dus ik vind het een zinnig onderwerp en ben het helemaal eens met de reactie Everardus Rollema.

and here is another custom:

as a superstition, a baby could not be named after a living relative, only after one who had passed away.

and among others it was a great honour for a living relative to have a newborn named after him/her!

Beste allemaal,

Er schoot mij een gezegde te binnen: "Uitzonderingen bevestigen de regels".

Om te voorkomen dat er over de betekenis van dit gezegde een hele discussie ontstaat, heb ik alvast een link voor jullie opgezocht van een geheel ander soort forum, met een plausibele verklaring.

U moet bericht #2 hebben mocht de pagina niet goed in beeld verschijnen.

m vr gr

PJ

PS Ik was maar wat blij dat ik die "ongeschreven" regels kende en bij mijn zoektochten vaak succesvol heb toegepast.

Er is nog een knuppel: "doopgetuigen helpen u vaker op weg, dan menigeen denkt".

Koppelen van vernoemingsregels voor voornamen aan de periode vóór invoering van de burgerlijke stand (1811) is onjuist.   Het kan een hulpmiddel  zijn  als vóór  de invoering van de burgerlijke stand nog niet van een familienaam, maar van een patroniem sprake was.

In veel streken in Nederland bestond de familienaam echter al tenminste in het laatste kwart van de 17e eeuw, d.w.z.  bijna 150 jaren eerder.

Mijn ouders  vernoemden hun kinderen (1949 – 1956) naar de 4 grootouders.  In hun kwartierstaten kan ik de voornaamgeving in m.n. Zuid-Holland/Utrecht eeuwen terug vervolgen. Grootvader aan vaderskant zei tegen mijn vader over zijn vernoeming "Wat doe je zo'n kind aan."

Via o.m. één van de getuigen bij de oudste Goudse doop (1702) onder mijn vernederlandste familienaam vond ik 3 eerdere generaties (huwelijken 1643/1670/1707 en dopen 1647/1677) onder de oorspronkelijke Franse familienaam (1643 - 1699) resp. Nederlands patroniemen (1670 - 1715).

even een kijkje over de grens..

... die Wahl der Vornamen war in Ostfriesland einem Ritual unterworfen. Die Grundregel lautet: Innerhalb einer Familie darf kein Vorname verloren gehen. Das bedeutet, dass alle in der Familie vorhandenen Vornamen an die nächste Generation weitergegeben wurden.

Der älteste Sohn erhielt in der Regel immer den Vornamen des Großvaters väterlicherseits,

     der nächstgeborene Sohn den Vornamen des Großvaters mütterlicherseits.

Die älteste Tochter trug den Vornamen der Großmutter väterlicherseits,

     die Nächstgeborene den Vornamen der Großmutter mütterlicherseits.

Die weiteren Kinder erhielten ihre Vornamen nach den Eltern selbst, Geschwistern der Eltern oder anderen nahestehenden Verwandten.

http://www.genealogie-forum.de/ostfrld/tipps/index.htm#Die Verteilung der Vornamen an die Kinder

Zie ook:

http://www.den-braber.nl/genealogie/diversen/vernoemen/vernoemingsregels.html

http://www.tvl.nl/nl/programmas/limburg-vandaag/rubrieken/gasten/internationaal-congres-famillement/#.UGtUjpgxrTp

7:27

Home->voornamen

De geschiedenis van de Nederlandse naamgeving is grofweg in vier perioden in te delen:

1. De tijd waarin de naamgeving gedomineerd werd door Germaanse namen
2. De (late) Middeleeuwen, toen de Germaanse namen steeds meer moesten wijken voor uitheemse heiligennamen
3. De periode van stabiliteit, waarin de naamkeuze bepaald werd door de vernoemingsgewoonte
4. De naoorlogse naamgeving, die zich kenmerkt door het geven van namen die voorheen niet of nauwelijks voorkwamen

De Germaanse namen zijn in ons taalgebied de namen met de langste geschiedenis; ze vormen de oudste laag in onze voornamenschat (het Germaanse is te beschouwen als de voorloper van het Nederlands; ook het Duits en Engels zijn uit het Germaans voortgekomen). De Germaanse naamgeving kenmerkte zich door een rijke verscheidenheid, want er bestonden veel variatiemogelijkheden. Een Germaanse naam is samengesteld uit twee naamstammen; de tweede stam geeft het geslacht van de naam aan. Zo ontstaat uit adel- en -bert- de naam Adelbert (beter bekend in de variant Albert) en uit -ger- en -trud Gertrud (een variant is Geertruida). Maar adel- komt ook voor in vrouwelijke namen, zoals Adelheid, en -ger- komt ook voor in mannelijke namen, zoals Gerhard. Verder kan een eerste stam ook als tweede stam voorkomen en andersom; -ger- vind je ook als tweede stam in mannelijke namen, zoals Hartger, en -bert- kan ook de eerste stam zijn, bijvoorbeeld in Bertold. Het combineren van naamdelen werd gebruikt bij de vernoeming naar familieden. Het kind kreeg dan een naam die werd samengesteld uit naamstammen van ouders of andere familieleden. Vader Hildebrant en moeder Gertrud noemden hun zoon bijvoorbeeld Gerbrant en hun dochter Hiltrud.

In de loop van de Middeleeuwen winnen uitheemse heiligennamen steeds meer terrein (zie ook de pagina De oorsprong van onze namenschat). Het feit dat de gewoonte om kinderen heiligennamen te geven pas vanaf de twaalfde eeuw begint door te zetten, betekent dat de christelijke doop aanvankelijk niet samenging met een christelijke naamgeving (de Germaanse namen zijn niet-christelijk, uitzonderingen zijn de namen van enkele heiligen met Germaanse namen, zoals Geertruida en Hubertus). De directe invloed van de kerk op de overgang naar de heiligennamen moet dan ook niet overschat worden. Zo kende de kerk vóór het concilie van Trente (1545-1563) geen voorschriften ten aanzien van de naamgeving.

De vraag dringt zich op welke omstandigheden ertoe hebben geleid dat men vanaf de twaalfde, dertiende eeuw ertoe overging kinderen heiligennamen te geven. Opvallend is namelijk dat men generaties lang bekend en vertrouwd is geweest met de heiligennamen zonder die namen als doopnaam te geven. Er zijn een aantal factoren die ons in de buurt brengen van een verklaring. Dat zijn onder meer de kruistochten, de grotere invloed van de kerk, de opkomst van de bedelmonniken (Franciscanen en Dominicanen) en vooral de opleving van de heiligenverering. Vanaf de twaalfde eeuw gaan heiligen fungeren als beschermer voor vastomlijnde doelen: tegen een bepaald onheil, van gilden en genootschappen, van reizigers en dergelijke. Dit leidde tot een enorme opbloei van de heiligenverering, waardoor de namen van de heiligen veel gehoord werden en zich zo tot op zekere hoogte als doopnaam opdrongen.

Naast religieuze invloed is de opkomst van de steden een gunstige omstandigheid geweest voor de verbreiding van het gebruik om kinderen heiligennamen te geven. De nieuwe gewoonte is, naast een uiting van religieuze toewijding, ook een modeverschijnsel geweest en modes verspreiden zich het makkelijkst op plaatsen waar veel mensen wonen en contacten onderhouden. Waarschijnlijk heeft de factor 'mode' meer invloed gehad op de populariteit van heiligennamen dan de veranderde rol van de heiligen. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat de verspreiding van heiligennamen via mond-tot-mond-reclame verliep en niet door invloed van buitenaf (zoals de kerk en bedelmonniken). Daarbij vormt de elite in de steden de wegbereider, de andere sociale groepen volgen. Men koos de 'nieuwe' namen vaak niet zozeer uit devotie, maar vanuit modegevoeligheid en statusdenken. Bovendien werden de namen ingepast in het vernoemingssysteem (dat wil zeggen: vernoeming naar familileden), dus na enkele generaties was de relatie met de heilige ook om die reden verdwenen. In de tijd van de Hervorming was de associatie 'heiligennaam' in ieder geval niet meer erg levendig, want bij de protestanten bleven, ondanks hun afkeer van de heiligenverering, de heiligennamen, of liever gezegd de door de heiligenverering in gebruik gekomen namen (zoals Klaasje, Geertruida, Trijntje, Pieter, Jan en Cornelis), de meest voorkomende namen.

Tot voor enkele decennia gold in de meeste families de regel dat er vernoemd werd naar familieleden. Veelal kwamen eerst de grootouders aan de beurt en vervolgens de tantes en ooms van het kind. Door deze gewoonte was er eeuwenlang nauwelijks vernieuwing van de namenvoorrraad mogelijk. Vernoeming is daarmee de meest bepalende factor voor de ontwikkeling van de naamgeving gedurende de eeuwen voor de Tweede Wereldoorlog.

In de gewoonte van vernoeming, het overdragen van een voornaam van een familielid op een nieuwgeborene, schuilt oorspronkelijk de voorstelling van het herleven van een vroegere generatie. Men neemt wel aan dat onze verre voorouders geloofden dat met de naam ook iets van de vernoemde werd doorgegeven, omdat aan namen een magische kracht werd toegekend. Vanuit dit denkbeeld ligt het voor de hand dat alleen overleden familieleden werden vernoemd. In de loop van de tijd verdwijnt die beperking. Toch meldt Le Francq van Berkeij nog in 1776 dat "bij veelen, een oud, overgeloovig denkbeeld, dat iemand weldra sterft, wanneer hij, gelijk men zegt, vernoemd is."

In de loop van de eeuwen werd vernoeming een traditie die zo vanzelfsprekend was dat de namen van de kinderen bij het huwelijk als het ware al vaststonden. In veel families golden de volgende vernoemingeregels. De eerste zoon werd meestal naar de vader van de vader genoemd, de eerste dochter naar de moeder van de vader of de moeder, dat verschilde per streek en per plaats. Bij het tweede kind was over het algemeen 'de andere kant' aan de beurt: was vaderskant vernoemd, dan werd, afhankelijk van het geslacht van het kind, de naam van de vader of moeder van de moeder gegeven en andersom. Het derde en vierde kind kreeg gewoonlijk de naam van de grootouders die nog niet vernoemd waren; zonodig werd het geslacht van de naam veranderd (Cornelis > Cornelia, Jannetje > Jan). Bij de volgende kinderen kregen de tantes en ooms van het kind de eer; daarbij gold in het algemeen de regel dat wanneer de ouders van de vader voorgaan, ook de broers en zussen van de vader het eerst aan de beurt komen. Het kwam ook wel voor dat wanneer de grootouders van het kind vernoemd waren, de namen van de ouders of overgrootouders gegeven werden. Algemeen is de traditie dat overleden familieleden voorrang kregen bij vernoeming, anders gezegd 'dood gaat voor levend'. Wanneer in het gezin een kind overleed, werd de naam meestal aan het volgende kind of de volgende zoon/dochter gegeven.

Een beeld van de naamgeving van de afgelopen eeuwen krijgt u via de pagina Populaire namen vroeger en nu.

In de traditionele naamgeving was er weinig overlap tussen officiële namen en roepnamen (zie Roepnamen en officiële namen vroeger), maar in de moderne naamgeving - die begint voorzichtig in de jaren zestig - is dat anders, want tegenwoordig is de eerste officiële naam meestal dezelfde als de roepnaam. Van de vooroorlogse roepnamen (zie Populaire roepnamen in de periode tussen circa 1880 en 1961) is niets meer over, vooral de oude meisjesnamen, zoals Bep, Annie en Mien, hoor je tegenwoordig niet meer. De traditionele officiële namen kom je nog wel tegen, maar alleen in de officiële namen die worden toegevoegd aan de moderne naam (de roepnaam). Dat leidt tot namen als Kevin Martinus en Chantal Johanna Maria. Meernamigheid wordt gebruikt als compromis tussen een voorkeur voor een moderne naam en de behoefte om te vernoemen.

Als je de moderne namen bekijkt, valt op dat er veel Engelse/Amerikaanse namen voorkomen (Kelly, Brian, Sharon, Kevin, Kimberley, Mike); bij meisjes vind je ook Franse namen (Michelle, Esmée, Manon); bij jongens Nederlandse (Stefan, Jasper, Martijn). Ook is er vrij grote groep 'internationale' namen, daaronder versta ik namen die niet bij een taal zijn thuis te brengen. Voorbeelden zijn Linda, Mark, Laura, Stefan, Suzanne, Thomas, Eva, Vincent en Sophie.

Bijna de helft van de kinderen krijgt tegenwoordig één naam, ruim 30% krijgt twee namen, ruim 17% drie namen, 2,5% krijgt vier namen en slechts een enkeling krijgt vijf of meer namen. Er is op dit punt nauwelijks verschil tussen jongens en meisjes.

Meer achtergrondgegevens over de moderne naamgeving kunt u lezen op de pagina Motieven van ouders bij de naamkeuze. Lijsten met populaire namen zijn te bereiken via Populaire namen vroeger en nu.

De naamwet vroeger

Over voornamen

Bron: http://www.meertens.knaw.nl/voornamen/geschiedenis.html

Zie ook http://depot.knaw.nl/8751/1/DGVernoeming.pdf.

Doreen Gerritzen

Op dit deel van de website kunt u lezen over allerlei onderwerpen op het gebied van voornamen. De teksten zijn geschreven door Doreen Gerritzen, naamkundig onderzoeker bij het Meertens Instituut.

• De Nederlandse Voornamendatabank
• De naamwet
• Praktische tips bij het kiezen van een naam
• Variatiemogelijkheden bij voornamen
• Motieven van ouders bij de naamkeuze
• Populaire namen vroeger en nu
• De betekenis van voornamen
• De oorsprong van onze namenschat
• Geschiedenis van de Nederlandse naamgeving
• Titels van boeken over voornamen

Heeft u suggesties voor andere onderwerpen, dan kunt u die sturen aan Doreen Gerritzen.

Bron: http://www.meertens.knaw.nl/voornamen/index.html

Nog weer even een kijkje over de grens..

TRADITIONAL NAMING PATTERNS IN SCOTLAND

These naming patterns are not iron clad, but were used extensively. We have found the patterns to be extremely useful in identifying possible family groups. Later research is then used to verify these family groups, such as Old Parish Records and census. By the latter part of the 1800's however, people were beginning to expand a little on the naming of their children. That gave far more variety; but then for us genealogists perhaps it was a step they should not have taken.

Daughters

1. Firstborn daughter - named after her maternal grandmother (her mother's mother)

·         Variation - named after her paternal grandmother (her father's mother)

2. Secondborn daughter - named after her paternal grandmother (her father's mother)

·         Variation - named after her maternal grandmother (her mother's mother)

3. Thirdborn daughter - named after her mother

4. Fourthborn daughter - named after her mother's oldest sister

·         Variation - named after her maternal great grandmother (her mother's maternal grandmother)

5. Fifthborn daughter - named after her father's oldest sister

·         Variation - named after her paternal great grandmother (her father's maternal grandmother)

Sons

1. Firstborn son - named after his paternal grandfather (his father's father)

·         Variation - named after his maternal grandfather (his mother's father)

2. Secondborn son - named after his maternal grandfather (his mother's father)

·         Variation - named after his paternal grandfather (his father's father)

3. Thirdborn son - named after his father

4. Fourthborn son - named after his father's oldest brother

·         Variation - named after his paternal great grandfather (his father's paternal grandfather)

5. Fifthborn son - named after his mother's oldest brother

·         Variation - named after his maternal great grandfather (his mother's paternal grandfather)

USE OF MIDDLE NAMES

One of the more perplexing questions we found was "Where did these middle names come from that sounded like surnames?" Here are some of the tips we have found:

1. It was customary to name at least one child's middle name after the surname of the local parish minister who christianed that child. For example, in our Meikle family, we had a James Dewar Meikle. For years we looked for a familial connection to the Dewar family to no avail. Then we saw a tip somewhere about the parish minister. Sure enough, in the baptism records for James Dewar Meikle, the parish minister was Hugh Dewar.

2. It was also customary to name a child's middle name after the surname of the person for whom they are named. For instance, Agnes Templeton Meikle was the thirdborn daughter of George Meikle and Agnes Forrest Templeton. Hence, the name Agnes since she was thirdborn, and the middle name of Templeton, denoting her mother's maiden name.

3. It was also common to give sons and daughters a middle name denoting the maiden surname of the mother. This is helpful when trying to identify the maiden surname of the mother.

4. If a child died during the parent's childbearing years, it was VERY common to use that name again. Thus, if Elizabeth Wilson was born on 1 Jan 1800 and died 3 Feb 1803, the next daughter born was given the name of Elizabeth. That makes it difficult to follow the naming patterns.

HONOR OF THE FAMILY

When we first started to study our Scot history, we ran into more people named James, George, William, Agnes, and so on. One's first thought is to comment on the lack of individuality, among other more choice comments.

Then we discovered the naming patterns. So the next logical question was to ask "Why would these people be almost required to name their children a certain way?" Knowing our independent the Scots are/were/always will be, this was a puzzlement.

Somewhere along the way, in studying their history, churches, and more importantly their spirituality, it has dawned on us that these people were compelled to honor their own personal ancestry. Were they compelled by law? Not that we have found. We feel they were compelled by an inborn sense of respect. It bothered us at first to realize that if a child died, that child's name was given to another child if possible. Knowing that we could never do that, we were trying to input our modern sense of beliefs into our ancestor's lives. Then it became clear how much these people believed in God. Thus, they could bury a two year old daughter, knowing full well that she was now in the arms of God. But, the grandmother's memory must be honored still. Therefore, another child is given the name to carry on that honor.

Page Created by Mary and Don Saban. Copyright 2001 All Rights Reserved.

Return to Scotland-United Kingdom Resource Page

Return to Meikle - One Name Study

Return to Saban Thompson Homepage

Return to Family History Resource Page

Return to General Family History Resources

http://myweb.wyoming.com/~msaban/SCTname.htm