Twee van mijn voorouders hebben overspel gepleegd. In 1804 zijn zij hiervoor veroordeeld.
De vrouw was gehuwd. Nooit heb ik een echtscheiding kunnen vinden tussen haar en haar
echtgenoot, terwijl de echtgenoot een paar jaar later opnieuw is getrouwd.

Kon je in die tijd opnieuw trouwen zonder formeel te scheiden ??

Na zo'n veroordeling was dat vermoedelijk wel mogelijk; dat was vaak meteen in het vonnis "ingebouwd". Als de niet-schuldig-geachte partij helemaal zeker wilde zijn (of als de predikant & kerkenraad moeilijk deden), diende die nog een keer een rekest in voor formele toestemming!  

Degene die overspel pleegde mocht in principe niet hertrouwen met zijn/haar mede-dader... Ook niet na echtscheiding.

Verder is het mogelijk (maar dat zul je wel nagekeken hebben) dat één van beiden niet zo lang nadien overleed. Of naar elders, liefst het buitenland, vertrok.

Dank je wel Petra.

De twee overspelplegers zijn inderdaad nooit getrouwd, maar
hebben nog wel een aantal kinderen gekregen tot de vrouw
in 1820 overleed. Toen werden ook de twee onechte kinderen gewettigd
met een notariële akte.
Overigens werden de ouders wel steeds als echtgenoten in akten
opgenomen zonder dat er sprake was van een huwelijk.

Werden de formele toestemmingen van de kerk nog ergens in registers 
opgenomen die te raadplegen zijn?

Vriendelijke groet,

Ben

Dag Ben,

Nee, geen aparte registers (voor zover ik weet) want hoe vaak kwam zoiets nu voor? Plaatselijk overleg tussen predikant en kerkenraad vind je in de kerkenraadsverslagen (Acta consistorii). Zochten de partijen het ook nog hogerop, dan in de notulen van de Classis in kwestie.

Nogmaals dank. Als ik in het archief van Rotterdam ben, zal ik eens navragen
of ik de notulen kan inzien. Er is  namelijk een archief van de notulen van de
kerkeraad van de Nederlands Hervormde gemeente Delfshaven 1574 - 1960
en ook van Rotterdam Centrum (doop vond plaats in Oosterkerk (r'dam Centrum).
 

• Ik denk eerlijk gezegd, dat echtscheiding - zeker kerkelijk - in die tijd (begin 19e eeuw) vrijwel uitgesloten was.
• In mijn familie komt 2e helft 18e eeuw een uitgebreid verzoek/request van de echtgenote om separatie bij het gemeentebestuur voor, maar dit werd niet ingewilligd.
• Tot jaren '60 van de 20e eeuw was burgerlijk echtscheiding bij uitzondering mogelijk. Als ontsnappingsmogelijkheid diende de grote leugen, t.w. één van de huwelijkspartners erkende (al dan niet gepleegd) overspel. Meestal de man, anders verspeelde vrouw rechten op ondersteuning resp. alimentatie.
• Volgens mij konden burgerlijk tot jaren '80 van de 20e eeuw ontuchtplegers nooit trouwen en in onecht verwekte kinderen niet erkend of gewettigd worden ("geen premie op ontucht of buitenechtelijk geslachtsverkeer"). Ik verbaas me er dan ook over, dat dit met een notariële akte in de 19e eeuw wel zou zijn gebeurd.
• Kerkelijk was men (vaak) nog stringenter op het gebied van echtscheiding: Wat god verbonden heeft zal de mens niet scheiden.

Dank voor de informatie Martin.

In betreffende geval is de ene partner opnieuw getrouwd.

De andere partner met de overspelpleger zijn nooit getrouwd,
maar bij de aangifte van de kinderen na de veroordeling wegens
overspel zijn in de akten de aangever, de vader, vermeld met
zijn "echtgenoot". Het lijkt dus of de Burgelijke Stand dit niet
controleerde begin 19e eeuw.