Tijdens onderzoek naar mijn voorouders, kwam ik diverse malen de naam 'Maria Claessens' tegen als getuige bij een doop- of trouwplechtigheid. Zij is in de periode van 1682 - 1729 welgeteld 72 maal getuige geweest in de RK Kerk aan de Bakkersteeg in Leiden. Soms werd zij vergezeld door Geertruij Sneckter of Maria Cuijpers.

Tijdens een chat met een medewerkster op de site van het Erfgoed Leiden en Omstreken, kreeg ik als mening dat de reden voor haar veelvuldige optreden als getuige misschien het gevolg was van een ruime vriendenkring of een sterke band met de genoemde kerk. Het is een mogelijkheid, maar erg overtuigend vind ik dit niet als reden. Daarom hoop ik dat iemand in dit Forum wat meer licht kan laten schijnen op deze voor mij mysterieuze bezigheid!

In het algemeen waren doopgetuigen nauwe verwanten van een van de ouders. Dat zou ik eerst maar eens nader bekijken.

Een heel andere mogelijkheid lijkt me te zijn dat deze Maria als doopgetuige optrad als er haast was met de doop. Zeker in RK-kringen werd en wordt doorgaans veel haast gemaakt met het dopen van een kind, zeker als het kind er slecht aan toe was. Een nooddoop werd meestal thuis onmiddellijk na de bevalling verricht door de vroedvrouw. Een optie zou dus kunnen zijn dat Maria vroedvrouw was. Een andere mogelijkheid lijkt me te zijn dat zij bv de huishoudster van de pastoor was en gemakkelijk te pas en te onpas door hem als getuige kon worden ingeschakeld. 

In de RK-kerk werd lang niet altijd ten overstaan van de (kerkelijke) gemeente getrouwd of gedoopt, zoals dat wel bij de Protestanten het geval was.

Bij de RK-plechtigheid waren dan wel individuele getuigen aanwezig, die lang niet altijd in familiaire of vriendschappelijke relatie stonden tot het bruidspaar resp. de ouders van het kind. Erfgoed Leiden stelt m.i. terecht dat dat veelal mensen geweest zullen zijn die actief waren binnen hun kerk.

Vroedvrouw kan, huishoudster van de pastoor kan, een dichtbij wonend "klopje" kan ook.

Dit gelet op de geboorte-aangiften van na 1811: getuigen waren vaak genoeg de veldwachter (die daar op het gemeentehuis toch rondliep) of een toevallige cafébezoeker die zojuist samen met de jonge vader een borrel had gedronken op de goede afloop. Net zoals de getuige bij een notariële akte vaak diens klerk was!

Ik vermoed ook, dat het om klopjes ging.
Dat valt gemakkelijk te controleren, door na te gaan of ze ongehuwd of weduwe waren.

Het priesterambt is alleen toegankelijk voor mannen, 
maar aan iedere RK statie, vooral in de steden,  waren een of meer geestelijke dochters (filia devota) verbonden.
Ze hadden inderdaad een sociale taak, gaven soms les, bezochten zieken, verdeelden voedsel onder de armen, etc.
afhankelijk van de plaatselijke omstandigheden.

Zie verder https://nl.wikipedia.org/wiki/Klopje , hoewel er enige kleine schoonheidsfoutjes in dat artikel zitten.

In sommige doop- of trouwinschrijvingen zijn ze nog wel eens als zodanig te herkennen, als er vóór of
achter hun naam nog een of andere Latijnse afkorting is geplaatst (zoals FD voor het bovenvermelde filia devota,
of een voorvoegsel als Dna (domina = vrouwe)

Maria Claasen is zo'n algemene naam, hoe weet je eigenlijk dat het steeds dezelfde dame is? 

Ze heette Maria Claessens, en zó algemeen was haar naam niet want toen ik hem intikte kwamen er dus 78 resultaten op, waarvan 72 als getuige bij doop of trouw. Omdat ze steeds getuige was in dezelfde kerk, lijkt het me aannemelijk dat het om dezelfde vrouw gaat.

Inmiddels richt ik me voor verder onderzoek op de 'klopjes', want dat lijkt me de meest aannemelijke verklaring voor de vele getuigenissen van Maria Claessens. Ik heb ook niets kunnen vinden over een huwelijk van haar, eigenlijk is er verder weinig tot niets over haar te vinden - behalve natuurlijk dat zij getuige was bij het huwelijk van een van mijn voorouders!

Ik ben erg blij dat ik attent ben gemaakt op het bestaan van de klopjes, zodat ik daar nu nader onderzoek naar kan doen. Dus mijn hartelijke dank voor uw bijdragen!

Omdat ze in 1729 blijkbaar is "gestopt" met getuigen, zal dit haar wel zijn.

11-10-1729, Maria Claas, dienstmaagd, begraven te Oegstgeest
(arme mensen werden destijds wegens ruimtegebrek buiten de stad begraven)

Overigens, aangezien ze beroepshalve getuige was bij het huwelijk van je voorouders,
levert zij geen aanknopingspunt op voor jouw familieondrzoek.

Erg bedankt, Wesley Fokkens! Nee, zij is geen familie van mij, maar ik ben nu wel nieuwsgierig naar de klopjes. Er kwamen honderden familieleden van mij uit Leiden, dus het interesseert wat daar zoal is gebeurd, om een beter beeld te krijgen van het dagelijks leven van mijn familieleden (die allemaal in de lakenindustrie werkten).

May, dan kun je nog heel wat nalezen... Er is een informatief stuk te vinden in Wikipedia:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Klopje

en daar staat een literatuurlijst bij. Leuk om te doen!

Zoals ik al even heb aangestipt, komen er onjuistheden voor over het leven en werken van deze vrouwen,
en die verkeerde feiten worden keer op keer klakkeloos overgenomen en beheersen momenteel een flink
deel van het internet 

In 1996 is er een dame afgestudeerd aan de Radboud Universiteit Nijmegen op dit onderwerp, en dat
lijkt mij nog de meest kritische en betrouwbare bron.

PDF-bestand
 

Wesley en Petra: bedankt voor de tips! Ja, er is nog veel te lezen, maar ik heb ontdekt dat het behalve het terugvinden van je voorouders ook erg leuk is om uit te zoeken hoe hun situatie was, hoe ze leefden. Je komt soms grote verrassingen tegen en spannende puzzels om op te lossen.

Hiermee beschouw ik dit onderwerp als gesloten. Iedereen die heeft meegedacht: heel erg bedankt daarvoor!

Hoewel dit draadje als 'opgelost' te boek staat, wil ik de aandacht vestigen op een element dat hier nog niet aan de orde is geweest nl.het gegeven dat de RK-kerk in de 18e eeuw niet overal openlijk beleden mocht worden.

Op het forum van het BHIC heb ik recent een soortgelijke vraag gesteld en de reactie daarop is wellicht interessant om kennis van te nemen. Zie http://www.bhic.nl/onderzoeken/forum/hermina-van-es

Bij het BHIC-forum wordt als mogelijke "beroepsgetuige" genoemd een kwezel. Dat is in deze context wel hetzelfde als een klopje!

Dank voor de opmerking, Peter Miebes! 

De doop- en trouwplechtigheden waarover ik het heb, vonden alle plaats in Leiden en bij mijn weten kon daar gewoon  gedoopt en getrouwd worden in de rk kerk.

Mogelijk was men in het gewest Holland wat vrijer van opvatting dan in Staat Brabant.

Kan goed zijn! Maar ik zou het zelf toch wel graag precies weten. Ik ga op zoek...

Ik hoor de uitkomst van je zoektocht graag!