Beste forumgenoten,
U heeft vast weleens gehoord van termen als "heerlijkheid", "feodalisme", "leenstelsel" of "leenheer en leenman" - was het niet in uw alledaagse leven, dan misschien op de middelbare school,
bij de lessen geschiedenis. Zoals praktisch de hele Europese geschiedenis tot augustus 1945 één grote aaneenschakeling is van oorlog en conflicten tussen duizenden koningen, graven, prinsen, hertogen, baronnen etc. van evenzovele staten, vorstendommetjes e.d. in een jacht om macht, bezit en nóg meer grondgebied, zo was er al in de Romeinse tijd een maatschappij-model dat burgers in dit plunderspel vooral als "soldaten" zag. Wie gewoon soldaat bleef of juist krijgsheer met bezittingen werd, bepaalde de strijd, en als je beloofde een krijgsheer bij te staan bij diens strijd, kon je worden beloond met het gebruik van grond en bezit. Oftewel : de "leenheer" gaf dit "leen" in bruikleen aan wie trouw zwoer, als "leenman".
Dit leenstelsel, waaruit de adel (edelen!) ontstond, kwam tot grote bloei in de Middeleeuwen, maar "ontspoorde" vanaf de tijd van Karel de Grote (rond 800 n.Chr.) doordat steeds meer leenmannen zich losmaakten van hun leenheer, en in plaats van "gouverneur, in dienst van de leenheer" zich steeds meer gingen gedragen als zelfstandig heerser over een bepaald gebied : eeuwenlang niets meer of minder dan gewoon 'de landheer'. Veel moois hierover leest u bijvoorbeeld bij Wikipedia, in http://nl.wikipedia.org/wiki/Feodalisme, http://nl.wikipedia.org/wiki/Leen_%28feodalisme%29 , http://nl.wikipedia.org/wiki/Middeleeuwen en http://nl.wikipedia.org/wiki/Leenstelsel#Middeleeuws_leenstelsel .
[illustratie: ''Harold sacramentum fecit Willelmo Duci'', Harald zweert een eed aan hertog
William; Harold II, nadien de laatste Angelsaksische koning van Engeland, zweert trouw
aan de Normandische hertog William, ca. 1066. Fragment uit het Tapijt van Bayeux, ca.
1068-1070, na de invasie van Engeland door Normandiers, http://en.wikipedia.org/wiki/Fief]
Ook in onze Hollandse streken zie je in de geschiedenis een nasleep van dit stelsel, en wel
in de zogenaamde "heerlijke rechten" : zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Heer_%28feodalisme%29
en http://nl.wikipedia.org/wiki/Heerlijkheid_%28bestuursvorm%29. Zo een heer kon namelijk allerlei rechten uitoefenen, zoals dat om in een gebied recht te spreken, bestuursfunctionarissen te benoemen (benoemingsrecht), belastingen en tol te heffen (cijnsrecht, tolrecht), en jagen of vissen toe te staan.
Veel van die heerlijke rechten gingen verloren met de instelling van de Bataafse Republiek in 1795, sommigen werden weer hersteld tijdens de Restauratie onder koning Willem I vanaf 1814, en de meesten verdwenen door de Gemeentewet van 1848; pas in 1923 werden ook de laatsten, de "wildrechten", in Nederland afgeschaft (de Grondwet kende het begrip nog wel). En ook 'De Telegraaf' berichtte erover : http://kranten.delpher.nl/nl/view/index/query/%22heerlijke%20rechten%22/coll/ddd/image/ddd:110563788:mpeg21:a0113/page/1/maxperpage/10/facets//facets%5Bperiode%5D/0|20e_eeuw|, beeldcitaat :
Welnu. Op 16 december 2013 organiseert het NHA (Noord-Hollands Archief) een publieksdag
over dit thema, het symposium 'Heerlijkheden in Holland'. Uit het persbericht
bij deze een beeldcitaat (accentuering door mij, DV) :
Voor informatie over het programma : zie het volledige persbericht op http://noordhollandsarchief.nl/symposium-heerlijkheden-in-holland/83/ , en de uitnodiging "portable" als PDF-bestand, op de pagina
http://noordhollandsarchief.nl/content/downloads/files/Symposium2013_Heerlijkheden_in_Holland.pdf.
Zo te zien een heel interessant symposium, ook voor genealogen...
...het wordt vast een "heerlijke" dag!
Met vriendelijke groet,
Dimitri Vlas
Dimitri Vlas - 28 nov 2013 - 03:21
Dag Dimitri,
Dank je wel voor dit uitgebreide verslag en wat een nenorme misser van het Noord-Hollands Archief dat ze niet een persbericht via hun mailingslist hebben verspreid. Blijkbaar krijgen ze ruim voldoende interesse en bezoekers en hebben ze niet meer publiciteit nodig. Gelukkig zijn er mensen zoals jij, die daar anders over denken.
Michaël Boers
Boers 2 - 7 dec 2013 - 13:52
Om reacties (en nieuwe onderwerpen) te plaatsen op het Stamboom Forum dient u eerst in te loggen! Nog geen lid? Registratie is gratis en snel!
Bedankt, uw melding is verstuurd aan de moderators.