Een flink aantal jaren geleden was ik bij mijn onderzoek naar een van mijn stamfamilies, de familie Ten Bosch,  reeds gestuit op een "boze' grootmoeder. De broer van mijn stamvader Jan ten Bosch, Roelof ten Bosch, was gehuwd met Lijsbet Jans Moen. Hun kinderen zijn mij bekend. De ouders van Lijsbet waren Jan Barents Moen en Susanna Harpers Groenewout. Toen Lijsbet, de tweede vrouw van Roelof en Roelof zelf in 1708 waren overleden. kwam Susanna Harpers, de nog in leven zijnde oma van de twee nog levende kinderen Jan (1694) en Hendrik (1698) ten Bos, in beeld. Zij was enigszin vermogend en bepaalde dat oudste zoon Jan naar het Burgerweeshuis in de Kalverstraat mocht, maar dat de jongere Hendrik naar het Aalmoezeniersweeshuis moest. Jan overleed op 23-jatige leeftijd zonder nageslacht na te laten, nadat hij op zijn 21e het Burgerweeshuijs als 'ziekelijcke' jongeman had verlaten. Hendrik vetrok op zijn 18e uit het Aalmoezeniersweeshuis en nadien is er nooit meer iets van hem vernomen. Wie iets over hem kan vinden, verdient een familiestandbeeld, want dan zou zich een hele extra tak van de familie in Amsterdam ontvouwen.

Maar het gaat hier om de oma van de jongens, mevrouw Harpers Groenewout, en meer bepaald om haar vader en moeder, en een van mijn vragen is hoe oma Susanna Groenewout aan haar geld kwam, al is dat zeer waarschijnlijk door de activiteiten van haar vader.

Susanna is op 19 oktober 1631 gedoopt als dochter van Susanna Beket en Harpert/Herbert (en alle spellingen er tussenin..) Claesz Groenewout. Na Susanna komt het volgende kind van het echtpaar pas ruim 10 jaar later, begin 1642 (27-02, Johannis) en in 1643 komt het derde kind (27-12, Ariaentie). 

Over moeder Susanna Beket kan ik verder niet veel zeggen. Ik ken haar ouders en haar doopdatum niet en haar ondertrouwdatum evenmin. Ze overlijdt op 1 januari 1649 als Susanna Adrijansen Beket (maar Adrijan Beket kan ik in het Stadsarchief Amsterdam niet traceren). Wel heeft Susanna waarschijnlijk een zus, Lijntgen. Deze krijgt met Maarten Swaantjes/Swantgens een zoon Adrijan in 1642.  Zou de oorsprong van de familie Beket Frans (Becquet) of Engels (Beckett) zijn ?

Over vader Herbert Claesz Groenewout is meer te vinden in het stadsarchief. Helaas zijn ook zijn ouders en doopdatum mij onbekend.  Hij duikt behalve in de doopakten van zijn 3 mij bekende kinderen op in verschillende notariële akten uit de periode 1639-1644. In een ervan, gedateerd 11 april 1644, komt de WIC ter sprake, onderwerp van de akte zijn de betalingen gedaan aan schipper Marten Swaentgens, waarschijnlijk zijn zwager.

 In de volgende twee aktes wordt het door de locatieomschrijvingen duidelijker waar Herbert Claesz Groenewout zich mee bezighield, alleen in welke rol weet ik niet, omdat ik geen van de aktes kan lezen... 

In de akte van 17 september 1641 komt een indrukwekkende lijst verre locatieomschrijvingen voor

In deze akte komen de namen van vijf personen voor, waaronder die van Herbert Claesz Groenewout en die van Johan Maurits van Nassauw.  Welke rol speelde Herbert in de WIC en in deze akte?

Een volgende akte van 16 maart 1644 bevestigt mijn vermoeden dat Herberts zaken in deze 21e eeuw niet zo positief worden beoordeeld. 

Weer komt zijn vermoedelijke zwager Marten Swaentgens voor, en als locatie met name Angola. Enig googelen leerde mij al snel dat Guinea (daar is Herbert volgens een andere akte ook geweest) en Angola mede de belangrijkste plekken waren waar de WIC zijn slaven vandaan haalde....En ook dat deze operatie in maart 1644 weliswaar mislukte, maar dat twee maanden later. in mei 1644, een nieuwe operatie werd ingezet die uit Maurits' perspectief wel slaagde ..

Mijn vragen over deze laatste akte: zijn Herbert en Marten Swaentgens twee van de vier overlevenden van de operatie in Angola? Of voer Herbert helemaal niet en maakte hij deel uit van de heren XIX, het dagelijks bestuur van de eerste WIC? Ik vind na 1644 geen gegevens meer over Herbert, dus is hij misschien toch in Angola overleden ?

Ik hoop dat iemand mij meer ksn vertellen over de figuur van Herbert Groenewout,  of hij een soort Jan Pietersz Coen was maar dan in 17e eeuws Afrika, of dat hij een andere rol had. Wie waren zijn ouders, wat is de achtergrond van hem en van zijn vrouw Susanna Beket ?

Bij voorbaat  hartelijk dank voor alle hulp !

Susanna wellicht verwant met Allard Bequet (Alard Becquet) ?
Hij is in de Raad van State Commissieboeken vermeld als kapitein in regiment Carpenter.
Na zijn overlijden werd hij in 1647 opgevolgd door Willem van Lobbrecht.
Van Lobbrecht liet (1648-1651) kinderen dopen te Recife (Brazilië).
 

Oude West-Indische Compagnie (OWIC)
D.., KAMER ZEELAND 
D.4., BRAZILIË 
49-67., Overgekomen brieven en papieren van Brazilië. 1630-1654. 18 pakken 
60, 1645. 
226., Instructie (kopie) van de directeuren van het zuiderdistrict (=Angola) van Afrika, te Loande de St. Paulo,voor secretaris Croesen en kapitein Willem Lobbrecht en hun officieren. 1643 mei 16
Plaats: Luanda, in Angola

Bron: Ondertrouwregister
Soort registratie: Ondertrouw
(Akte)datum: 01-07-1628
Plaats: Amsterdam
Soort akte: Ondertrouw
Bijzonderheden:
Opmerking: Huwelijksintekeningen van de KERK.
Aantal pagina's: 3
Volgnummer: 1
Bruidegom Harpart Claass
Bruid Susanna Buket
Bronvermelding
Ondertrouwregister, archiefnummer 5001, inventarisnummer 433, blad p.125
Gemeente: Amsterdam
Periode: 1628-1629

Inschrijvingen staan notabene onder elkaar. 🤣

Bron: Ondertrouwregister
Soort registratie: Ondertrouw
(Akte)datum: 01-07-1628
Plaats: Amsterdam
Soort akte: Ondertrouw
Bijzonderheden:
Opmerking: Huwelijksintekeningen van de KERK.
Aantal pagina's: 3
Volgnummer: 3
Bruidegom Marten Swaanties
Bruid [Lgntje] Lijntje Buket
Bronvermelding
Ondertrouwregister, archiefnummer 5001, inventarisnummer 433, blad p.125
Gemeente: Amsterdam
Periode: 1628-1629

Daar kwam ik later ook achter, Karen...😀 Ze komen dus uit Staden in West-Vlaanderen, dat is nieuw, ook niet helemaal wat ik had verwacht, maar dat is al wel vaker gebeurd.   Wat betreft Allard Becquet: misschien heetten ze inderdaad wel zo, zou kunnen. Ik hoop dat ook iemand iets kan zeggrn over de relatie tussen Herbert en Maurits van Nassauw, ben niet Oranjegezind, maar gewoon benieuw  .. 

Ik heb zojuist ergens op myheritage gelezen dat Harpert/Herbert comenijhouder en kapitein  zou zijn geweest, en ook handelaar ter zee. Als ik het goed heb gegoogeld, is een comenijhouder een 'soort van kruidenier', maar hier dan waarschijnlijk op grotere schaal.... En kon je tegelijkertijd kapitein  van een OWIC-schip zijn en ook varend (particulier?) koopman ?

De schepen die worden genoemd in beide notariële akten komen vrijwel allemaal voor in de database op https://www.westindischecompagnie.info/wic1schepen_plus.php (gratis account nodig)

Zo nu en dan is (per reis) ook duidelijk wie er op dat schip waren aangemonsterd; de gegevens in de database zijn uit de relevante periode. Maar ik heb (nog?) geen referenties naar Harpert Claesz Groenewoud of Maarten Swaentjes gevonden.

In de akte van 1641 komt voor:

Geregistreerde Adriaen van Leeuwen Diversen: Positie op scan: scan: A30708000028; positie: 1601, 405, 327, 71

Database: 15-08-1640 Adriaen van Leeuwen, schipper op het jacht de Eenhoorn.

vindplaats:
Gemeentearchief van Amsterdam
Archiefnummer: 5075 - Archief van de Notarissen ter Standplaats Amsterdam
Nummer Notaris: 54 - Hendrick Schaef
Inventarisnummer: 1282
Folio: 027r

Uit de akte van 1641:

"[...] Herbert Claesz Groenewout, out omst. 36 jaren, A(nn)o 1636 voor opperstuurman uijtgevaren op't Jacht de Eenhoorn, daer schipper op was Adriaan van Leeuwen, ende Pauls Sijbrantsz was ?Onderstuurman? out omtrent 28 jaren, voor seijlmakermeester [op] voorz jacht de Eenhoorn oock uijtgevaren, beijde woonende binnen deser Stede, den eersten inde Nieuwe Leijstraat, in't Groenewout [komt daar zijn achternaam vandaan?] ende den anderen [Sijbrantsz dus] inde Grote(?) Jacobstraat" 

Etc. De akte is redelijk goed leesbaar, maar het kost wel veel tijd om de boel te ontcijferen. Ze verklaren en testeren ten behoeve van Pieter Martensz van Lubeck, voor bootsgezel uitgevaren onder de referentie(?) van Bootsman met 't schip de Brandt van Troije, laatst met 't schip Campen gearriveerd [...]

Bovenaan de 2e bladzijde van de akte van 1641:

"[...] ende ontbieden van sijn [aanspreektitels] Johan Maurits van Nassau, Gouverneur Capitein ende Admiraal Generaal in Brasilië"

Ik lees teksten dat beide heren (ik bedoel hier Herbert Claesz Groenewout en Pauls Sijbrantsz) op een of andere manier uit de gevangenis vrijgelaten zijn geworden, maar dat heeft veel nauwkeuriger transcriptie nodig. Het is nogal een verhaal.

In 1644 zijn d.d. maart en april 3 akten te vinden. Met als korte omschrijvingen:

"WIC; Jacht De Winthont genome, de bemanning gevangengezet in Angola. Slechts vier bemanningsleden hebben het overleefd. Schip De Burgh;
"Schipper jacht De Winthont overleden, WIC. Zoon en huisvrouw ook overleden."
"WIC; jacht De Winthont; betaalde bedragen voor schipper Marten Swaentgens"

In de middelste akte staat o.a. te lezen dat getuigen hebben gekend "Marten Swaentgens, voor schipper Anno 1635 op 't jacht Winthont uijtgevaren in dienst van de West Indische Compagnie alhier, ende op die reijse overleden"

Verder gaat het over zijn vrouw en kinderen.

Re: "Hij zat dus in de gevangenis in Brazilië met Maurits ??"=> dat denk ik niet

• Of ze zijn ontboden door Nassau om verslag te doen hoe de strubbelingen met Portugezen zijn verlopen, en de gevangenschap hoort daarbij
• Of ze zijn op een of andere manier door de Nederlanders opgesloten, maar door Nassau ontboden en gerehabiliteerd.

Dat is wat ik zo snel lees. Nogmaals, kost véél tijd, en die tijd heb ik nu even niet. Ik hoop op een andere transcribent die het stokje kan overnemen.

Dat had ik uit je eerdere vertaling begrepen,  Bart, maar ik ben je voor al je wetk al heel dankbaar, vertalen voor anderen op het stamboomforum is geen hoofdzaak, maar een van de mooiste bijzaken die ik ken.... mocht het niet verder komen, dan weet ik dit in ieder geval al dankzij jouw werk, heel hartelijk dank  !!

voortbordurende op de transcriptie van gisteren:

"[...] nevens hem get[uijg]e
Herbert Claesz en[de] noch seven andre persoonen
en[de] dat den selven req[uiran]t met hem get[uijg]e Herbert
Claesz, soo hij alleen [ver]claert, inde [voorseijde] Bahia
inde stadt S[in[t Salvador gevangen geseten heeft tot
dat in april a[nno] 1638 het leeger
vande [voorseijde] comp[agni]e voor de [voorseijde] stadt S[in]t
Salvador inde gemelte Bahia gekomen wesende
hij get[uijg]e mette [voorseijde] req[uiran]t en[de] andere gevangenen
-  -  -  -  -
meer, op het versoeck en[de] ontbieden van sijn Ex.
Grave Johan Maurits van Nassauw gouverneur-capiteijn
en[de] admir[ae]l-generael in Brasil uijtte gevangenisse
gerelaxeert sijn geworden en[de] denselven dach als sij
uijtte gevanclienisse in het leger quam weeder
opt [voorseijde] jacht den Eenhoorn gekomen gelijck
hij get[uijg]e Paules Sijbrantsz [...]