Beste mensen,
Op 15 mei 1746 laat het VOC-schip De Lis het anker vallen op de rede van Batavia met aan boord ene Jan Hendrik Hobers. Een ambtenaar noteert in het dagregister: (tenminste als ik het goed getranscribeerd heb)
Des agtermiddags arriveerde te desen rheede het ander ….. te patrio met 108: koppen
Den 9 ……. Schip de Lis , zijnde anno Aug(ustu)s …
uijt Texel gezeijld met 129 en alhier aangebracht 108 kop.(pen)
Jaren …als … uijt de hieronder staande ….
kan ………, als
Zeevarenden militaire coppen
1745 primo Augustus uijt texel gezeijlt ……… ?? 91 38 129
1745 29 dito den zeijlemaker van ?? 1 - -
………het vaderland en ……..
1745 19 9ber aan ’t Eijland portopraaijo g’arriveert
aldaar gedesenteerd
1745 29 9ber van gen(oem)t Eijlant vertrocken
doden tusschen portopraaijo en Cabo de goede hoop
1745 31 aan cabo de goede hoop g'arriveerd
aldaar aan land en in het hospitaal gegaan
vandaar op deesen …. gekomen
1746 16 Janu … uijthoek vertrocken(?)
doden tusschen gemelde Caab en batavia
1746 15 maij ten rheede batavia g’arriveert
Omdat het me niet lukt de afbeelding van de scan hier te uploaden, hier de link (onderste helft scan)
Wie kan mij helpen met de tekst die ik niet kan lezen en wil eens kritisch kijken naar mijn vertaling.
Ben benieuwd.
Wim Hobers
Wim Hobers - 27 mar 2016 - 14:57
[kantlijn:] komst van De Lis uyt 't patria met 108 koppen
Des agtermiddags arriveerde te deser rheede het ander,
den 9 deses vermeld, schip, De Lis, zijnde p[ri]mo aug[ustu]s …
uyt Texel gezeyld met 129 en alhier aangebracht 108 kop-
pen, soo als breder uyt de hieronder staande korte sterkte
kan beoogt werden, als
zeevarende | militaire | coppen | |||||
1745 | primo | augs | uyt Texel gezeylt | met | 91 | 38 | 129 |
29 | den zeylemaker van d' Engelse geligt | 1 | |||||
90 | 38 | ||||||
doden tusschen het vaderland en Porte Praya | 4 | ||||||
19 | 7ber | aan ’t eyland Porte Praaya g’arriveert | 86 | 38 | |||
aldaar gedeserteert | 3 | 3 | |||||
29 | 7ber | van gen[oem]t eylant vertrocken | met | 83 | 35 | ||
doden tusschen Porto Praya en Cabo de Goede Hoop | 1 | 3 | |||||
31 | Xber | aan Cabo de Goede Hoop g'arriveerd | 82 | 32 | |||
aldaar aan land en in het hospitaal gegaan | 2 | 6 | |||||
vandaar op deesen bodem overgekomen | 80 | 26 | |||||
3 | |||||||
1746 | 16 | janu. | [van] dien uythoek vertrocken | 83 | 26 | ||
doden tusschen gem[elde] Caab en Batavia | 1 | ||||||
15 | may | ter rheede Batavia g'arriveerd | met | 82 | 26 | 108 | |
Kasper Ludeman - 27 mar 2016 - 16:04
Wow Kasper,
Wat fantastisch. Hartelijk dank.
Ik heb veel VOC opvarenden in mijn voorgeslacht en dit is de eerste keer dat ik dit archief in Batavia ontdek. Tot nu toe gebruikte ik de scheepssoldijboeken in Den Haag. Dit is een prachtige aanvulling.
Ik ga nog maar eens goed kijken hoe ik een afbeelding in mijn tekst kan plaatsen. Het is jou gelukt en mij in het verleden ook altijd.
Nogmaals hartelijke dank.
Groet uit Leeuwarden,
Wim
Wim Hobers - 27 mar 2016 - 16:38
Beste Kasper,
Dankzij jouw vertaling komt er aanvullende informatie los:
De vermelding: "Des agtermiddags arriveerde te deser rheede het ander,
den 9 deses vermeld, schip, De Lis," verwijst dus naar een eerdere notitie. Een notitie die voor mij als zeiler wel eens erg interessant kan zijn.
Op 9 mei 1746 blijkt de Lis in de Straat Sunda aangekomen te zijn waar (geloof ik) iets opmerkelijks is gebeurd. Ik kan en wil je niet vragen dit volledig te transcriberen. Ik ga eerst zelf een poging doen, maar voor ik er aan begin, begrijp ik goed dat in Straat Sunda een of andere brief is afgegeven met een of andere gebeurtenis op een exact aangegeven lengte en breedte graad.
Betreft dat hier het schip Lis met dus Jan Hendrik Hobers aan boord.
Wil je voor mij een quick scan doen van het desbetreffende gedeelte, zodat ik kan bepalen of een transcriptie voor mij interssant kan zijn?
Hier de LINK
Ben nu helemaal benieuwd. Heb al vele scheepssoldijboeken bekeken en vaak gehoopt ooit eens iets gedetailleerds te vinden over een reis.
Wellicht hier.
Hartelijke groet,
Wim
Wim Hobers - 27 mar 2016 - 17:28
Beste Wim,
Eerst is het dat ze brieven uit NL en van de Kaap meegebracht hebben.
daarna in de kantlijn:
"De Lis heeft met eenige Engelse schepen rescontres gehad."
...twee schepen... sonder vlag te tonen, doende het voorste twee schoten .. d' Engelse vlaggen ..
..wederom twee kogels ... tuyg en zeylen beschadigt .. [etc.]
klinkt wel interessant.
groet,
Ik zie het verder graag tegemoet als er onduidelijkheden in de tekst zijn.
Kasper Ludeman - 27 mar 2016 - 18:16
Mooi Kasper,
Nogmaals dank. Ik ga me aan een transcriptie wagen.
Hartelijke groet,
Wim
Wim Hobers - 27 mar 2016 - 18:19
Beste Kasper (en andere mogelijke helpers)
Hier mijn poging tot transcriptie van de eerste bladzijde van de aanval van twee Engels kapers op het VOC-schip De Lis met aan boord de VOC soldaat Jan Hendrik Hobers. Heerlijk om zo'n verhaal te vinden. Ik heb wel hulp nodig bij voor mij onleesbare gedeeltes. Ik hoop dat het er niet te veel zijn. Waarschijnlijk zeg ik straks: "oh ja, dat staat er, nu zie ik het ook"
(Het lukt me al jaren om een afbeelding te uploaden; screenshot van de scan op computer en daarna uploaden van mijn computer. Werkt weer niet)
Dus maar weer de LINK naar de scan:
(poging tot) Transcriptie
Ao 1746: In’t Casteel Batavia Den 9:meij
In de marge: ontfangst van t ?? en caabse papieren
Úijtkomend en tot in d’ straat Sunda g’arriveerd hoorns (?)
kamer (?) Schip D’Lis, mede gebragt vaderlandse en Caabse
papieren, aan de wal , een schrijven der Caabse ministers(?)
van dato 25 Janúarij passato, behelst (?) dat een dag bevarens (?) het
schip ’T hoff d’una vandaar na ………………..? en,
dat het schip Dúijnenburg mede …… ? te volgen , so mede
het schip D’Ida, den schipper Cornelis Salomons en meerdere
officieren van het …?.. schip de Lis, hebben namens ?
Een ……………………… enige Engelse schepen dit relaas alhier
overgegeven, namentlijk
In de marge: ???????
Dat sij den 24: Aug(ustu)s opde N: Br: van 24: gr: en 21: min: Lengt 6: gr: 52:min.
met het tweede (?) glas van de namiddag wagt (?) twee schepen in
’t zuijdwesten (?) vaarde ?? op hun afhielden (?) , sonder vlag te tonen,
doende het voorste twee schoten met scherp ? van
haar schip aff, om het selve te kúnnen averijken?, dat se daar op de prince
vlag lieten ? opheijsen ? en een schot met scherp daar over doen , ??
?? ook gem(elde) twee schepen Engelse vlaggen en wimpels ? lie
ten waaijen , dat na dese schepen ? op den anderen ??
?? waren toegesonden, bij ? met het vierde glas van
de namiddag wagt ? onder haar leij vanagteren zijn ingeslagen
Volgende bladzijde volgt later.
Hartelijke groet,
Wim
Wim Hobers - 28 mar 2016 - 13:30
001. Ao. 1746 in ’t Casteel Batavia, den 9 mey
[In de marge:] ontfangst van 't vaderlandse en Caabse papieren.
002. Uytkomend en tot in d’ straat Sunda g’arriveerd Hoorns
003. kamer schip D’ Lis, medegebragt vaderlandse en Caabse
004. papieren, aan de wal, het schrijvens der Caabse ministers
005. van dato 25 januarii passato, behelst dat een dag bevorens het
006. schip ’T Hoff d’Una van daar na herw[aarts] was vertrocken en
007. dat het schip Duynenburg mede stond te volgen, so mede
008. het schip D’Ida, den schipper Cornelis Salomons en verdere
009. officieren van het evengem[elde] schip De Lis, hebben nopens
010. een rescontres met eenige Engelse schepen, dit relaas alhier
011. overgegeven, namentl[ijk]:
[In de marge:] De Lis heeft met eenige Engelse schepen rescontres gehad.
012. Dat sij den 24. aug[ustu]s op de N. Br. van 24 gr. en 21 min., Lengt. 6 gr. 52
013. min. met het twede glas van de namiddagwagt, twee schepen in
014. ’t zuydwesten voor de wind op hun afhielden, sonder vlag te tonen,
015. doende het voorste twee schoten met scherp, schoon nog vrij ver van
016. haar schip aff, om hetselve te kunnen berijken, dat se daarop de prince-
017. vlag lieten opheysen, en een schot met scherp voorover doen, wan-
018. neer ook gem[elde] twee schepen Engelse vlaggen en wimpels lie-
019. ten wayen, dat na dese schepen kort op den anderen wederom twee
020. kogels waren toegesonden, bij deselve met het vierde glas van
021. de namiddagwagt onder haar ley van agteren zijn ingeslagen,
(Wat lijkt op 'ú' is een bepaalde schrijfwijze van 'u' (oa ter onderscheiding van 'n'). Dus niet een andere letter of accent. Daar kan je dus gewoon 'u' voor transcriberen.)
Kasper Ludeman - 28 mar 2016 - 14:09
Hallo Kasper,
Wat doe jij dat snel. Fantastisch. Ik ben paar uurtjes bezig geweest.
Mooi verhaal om te lezen. Ik ga het delen op mijn stamboom. Heb ruim honderd volgers van onze familie verhalen. Dit wordt een topper.
Zal binnenkort tweede blz proberen.
Hartelijk dank en groet,
Wim
Wim Hobers - 28 mar 2016 - 14:21
Pauwel - 29 mar 2016 - 10:36
Ha die Pauwel,
Leuk je hier weer te treffen. Dank voor de afbeelding. Volgens mij heb je zelfs ergens ooit uitgelegd hoe dat moet. Je weet van mij dat ik er nooit een probleem mee had; nu wel. Zal t vandaag eens uitzoeken.
Hartelijke groet,
Wim
Wim Hobers - 29 mar 2016 - 10:48
Dag Wim,
Dit was de oorspronkelijke handleiding.
Stap 5 moet eigenlijk worden aangepast, maar ik heb daar de puf niet voor.
Je kunt je afbeelding ook eerst op Zoekplaatjes zetten, en de daar – via een rechtermuisklik en ev. verder vergroten van de afbeelding – verkregen link/URL in het dialoogvenster van Tinypic invoeren.
Groet, Pauwel
Pauwel - 29 mar 2016 - 11:32
Beste Kasper, Pauwel en anderen,
Hier weer een stukje verder met de transcriptie van de scan die Pauwel geplaatst heeft:
dat zij vervolgens ter zeijde van haar komende sig hebben be-
kend gemaakt voor Engelse capers die alle schepen ? mogten te
visitereeren derhalven de relatanten ? ten eersten souden hebben te
strijken en haar schúijt bij ? van haar aan boord ? , dat
ondertussen het agterste van de twee schepen aan ??? laag
hadden gegaen, so úijt het canon, draaijbassen ?, als hand ?
maar daar túijg en zeijlen ?beschadigt er twee mans naar ??
geg. zijn geworden, dat daarop van ieder dier schepen de schuijt
met een luijten(an)t aan boord is gekomen, van de ??
?? afge maar ???
begeerende ? dat de schipper ?? aan haar boord
soude komen ?, met bedrijging dat zij anders het schip
in de grond souden schieten, dat den schipper ondanks ??
??, ? daar den oppertimmerman te laten
komende ? met het ? glas van de platvoet te ?
? den Cap(itein) van het eene schip gen(aam)t de Thomas welke
Groet,
Wim
Wim Hobers - 29 mar 2016 - 13:20
022. dat zij vervolgens ter zeyde van haar komende, sig hebben be-
023. kend gemaakt voor Engelse capers, die alle schepen vermogten te
024. visiteeren, derhalven de relatanten ten eersten souden hebben te
025. strijken en haar schuyt bij een van haar aan boord senden, dat
026. ondertussen het agterste van de twee schepen aan Lis de heele laag
027. hadden gegeven, so uyt het canon, draaybassen, als handgeweir,
028. waardoor tuyg en zeylen seer beschadigt en twee man swaar
029. geq[uets]t zijn geworden, dat daarop van ider dier schepen de schuyt
030. met een luyten[an]t aan boord is gekomen, van dewelke haar
031. wierd afgevraagd waarvan dan naer waar is gedestin[eer]t etc.,
032. begeerende verders dat de schipper de zeebrief aan haar boord
033. soude komen vertonen, met bedrijging, dat zij anders het schip
034. in de grond souden schieten, dat den schipper ondanks moest resol-
035. veeren, de zeebrieven door den opperstuurman te laten getonen,
036. komende deselve met het twede glas van de platvoet terug
037. nevens den cap[iteyn] van het eene schip gen[aam]t de Thomas, welke
(De relatanten zijn de mededelers (van dit rapport))
(Waar die afkorting na gedestin[eer]t voor staat is me niet duidelijk.)
(Een draaibas is een klein stuk geschut, dat wel vast zit op het schip, maar (dus) gemakkelijk gedraaid kan worden, zoiets:)
[bijgesteld 17/5 met een correctie van Pauwel]
Kasper Ludeman - 29 mar 2016 - 13:48
Hallo Kasper,
Meester Romeijn kon vroeger in klas 5 prachtige verhalen vertellen over de VOC en over kapers. Dat ik nu veeeeele jaren later een verhaal uit de eerste (en jouw) hand krijg met aan boord een Hobers.... Dit is smullen.
Nogmaals; ik ben ontzettend blij met je hulp. Ben heel benieuwd hoe het afloopt. Jan Hendrik Hobers komt in ieder geval veilig aan in Batavia. Al vast een geruststelling.
Hartelijke groet,
Wim
Wim Hobers - 29 mar 2016 - 14:37
Kasper Ludeman - 29 mar 2016 - 15:03
Hier de tweede scan en de (poging tot) transcriptie:
? van ’t cognoscement den cargo begeerde, en anders weder
om dreijgde het schip ? ? ? te sullen opbrengen, om niet
langer te worden opgehouden, hadden men eijndel(ijk) ook het cog
naisement laten sien, en den Cap(itein) was daarop na sijn baard (?)
vertrocken, latende de narigt, dat het ? schip d’Elisabeth met
bemaand (?) met 140: en het andere voornaemt 120: ? Het eerste
met 20: stucken en 10 draaijbasen en het laatste met `12: stucken en 10
bassen, ? de namen van beijde Capiteins (?) ? ? dat den
schipper, kort na men van haer ? antw(oord) hebbende, dat met
d’Engelsche schuijt twee matt(roze)n gedeser(eert) waren ? door den
? hadden geproclameert (?) , maar tot antw(oord) bekomen , dat zij
die niet te rug geven, en den opperzeijlmaker als een ?
? ook nagligt zouden, dan dat de relatanten daarop hun
?, met het eerste glas van de eerste nagt daaraen van de
voornaemde schepen wederom zijn opgelopen, en twee
kort (?) op den onderentussen door de grote en ?? gekregen
hebben , dag(?) met agter uijt ? haar eijndel(ijk) het gesigt
waren geraakt, relateemende (?) ? de gem(elde) officieren, dat
zij den vijfden daar aan op den 29 Aug(ustus) opde Nbr van 44: gr 59
min. en lengt ? gr. 78 min. gekomen sijnde, wederom in ’t zuijde
een schip gesien hebben, dat jagt op hun maakte, waarop zij de
? vlag (?), en ’t andere d’ Engelsche schip bijmaakte(?), dog het ?
nader komende, eerst met los kruijt en dan met scherp waar (?)
overschiet dat zij vervolgens zeijl minderende, het ? ? ?
te ? , een Engels aanslag (?) schip met 50: stucken agter haar
om ? een toe? waar vandaan en teffens (?) bij al
dien zij niet de schuijt wilden uijtzetten en aan boord komen
dat hij haar dan de heele lag (?) soude geven, dat den assenst(ent) (?) daar
af met den zeebrief na boord van ’t Engelsche schip gesonden
en nevens het schuijt volk (?) is aange? , maar en tegen met
? schuijt ? luijtenant zijn aengekomen met Engelse
? , alle ? foorsien met Enter beijlen , te kennen geven
dat sij een conings (?) oorlogschip waren gen(aamt) Faulkland, Capit(ey)n
William Da?nes, bemand met 420 koppen uijtgelopen (?)
van ? ? neemende voorts visitatie van ’t schip
uijt name van haar cap(itey)n dat ? de schipper geregliciteert
hadde, sig liever te willen laten opbrengen, waren zij de ? brief (?)
Groet,
Wim
Wim Hobers - 29 mar 2016 - 16:43
Pauwel - 29 mar 2016 - 17:31
038. visie van ’t cognoscement der carga begeerde, en anders wede-
039. rom dreygde het schip voor goede prijs te sullen opbrengen, om niet
040. langer te worden opgehouden, hadden men eyndel[ijk] ook het cog-
041. naiscement laten sien, en den cap[iteyn] was daarop na sijn boord
042. vertrocken, latende de narigt, dat het eene schip d’ Elisabeth was
043. bemaand met 140 en het andere, voornoemt, 120 ko[ppen] gew[apen]d, het eerste
044. met 20 stucken en 12 draaybassen en het laaste met 12 stuc[ken] en 10
045. bassen, dog de namen van beyde cap[iteyns] verswijgende, wijders dat den
046. schipper, kort na men van haer af was, antw[oord] hebbende, dat met
047. d’ Engelsche schuyt twee matt[rose]n gedeser[eer]t waren, deselve door den
048. opperst[uurman] hadde gereclameert, maar tot antw[oord] bekomen, dat zij
049. die niet teruggeven, en den opperzeylmaker als een geboren En-
050. gelsman ook nog ligt[en] zouden, dan dat de relatanten, daarop hun
051. reis foorderde, met het eerste glas van de eerste wagt daar een van de
052. voornoemde schepen wederom zijn opgelopen, en twee kogels
053. kort op den anderen tussendoor de grote- en fockemast gekregen
054. hebben, dog wat agteruyt sackende haar eyndel[ijk] uyt het gesigt
055. waren geraakt, relateerende voorders de gem[elde] officieren, dat
056. zij den vijfden dag daaraan op den 29 aug[ustu]s op de N.br van 44 gr. 59
057. min. en lengt 2 gr. 48 min. gekomen zijnde, wederom in ’t zuyden
058. een schip gesien hebben, dat jagt op hun maakte, waarop zij de
059. princevlag, en ’t andere d’ Engelsche bijmaakte, dog hetwelk
060. nader komende, eerst met los kruyt en dan met scherp voor-
061. over schiet, dat zij vervolgens zeyl minderende, hetselve ontdekten
062. te wesen een Engels oorlogschip met 50 stucken, agter haar
063. omlopende en toeroepende, waarvandaan en teffens bij al-
064. dien zij niet de schuyt wilden uytzetten en aan boord komen,
065. dat hij haar dan de heele la[a]g soude geven, dat den opperst[uurman] daar-
066. op met de zeebrief na boord van ’t Engelsche schip gesonden
067. en nevens het schuytsvolk is aangehouden, waarentegen met
068. deselve schuyt drie luytenants zijn aengekomen met Engelse
069. roeyers, alle voorsien met enterbeylen, te kennen gevende
070. dat sij een conings oorlogschip waren gen[aam]t Faulkland, capit[ey]n
071. William Dabris, bemand met 420 koppen, uytgelopen
072. van Leverpool, pretendeerende voorts visitatie van ’t schip
073. uyt name van haar cap(itey)n, dat schoon de schipper gerepliceert
074. hadde, sig liever te willen laten opbrengen, waren zij de zeebrief
Nog een en ander onduidelijk..
Met dat nog ligt[en] zouden, ik weet niet zeker wat daar staat..maar dat is het enige dat mij enigszins logisch lijkt,
... komt er in elk geval op neer dat ze opperzeilmaker willen meenemen, omdat die Engels was.
(Herinner me nu ook dat op de eerste pagina die we gedaan hebben stond: 29 [augustus 1745] den zeylemaker van d' Engelse geligt. De Oostenrijkse Successieoorlog was aan de gang, en Engelse zeelui kon verplicht worden op Engelse schepen te dienen.)
reis foorderde is ook een onzekere lezing.
[bijgesteld, aanvulling van Pauwel]
Kasper Ludeman - 29 mar 2016 - 18:13
De auteur van het eerste bijdrage in dit bericht heeft aangegeven dat de vraag is beantwoord of het probleem is opgelost.
Om reacties (en nieuwe onderwerpen) te plaatsen op het Stamboom Forum dient u eerst in te loggen! Nog geen lid? Registratie is gratis en snel!
Bedankt, uw melding is verstuurd aan de moderators.