stamboomforum

Forum logoLeeshulp, transcriptie, vertaling, betekenis » Aanval Engelse kapers 1745 opgelost



Profiel afbeelding

Hoi Kasper,

Wat een feest zo'n verhaal.

Je zegt: "met dat nog ligt[en] zouden, ik weet niet zeker wat daar staat..maar dat is het enige dat mij enigszins logisch lijkt
(wegligt[en] zouden kan evt. ook nog.)"

Als de Lis,  zes dagen later nadat de brief in Straat Sunda aan land is gebracht, in Batavia aankomt, vermeldt de schrijver als boekhoudkundige opmerking voor het ontbreken van 1 kop:  "den zeylemaker van d' Engelse geligt ". Dit pleit voor je eerste interpretatie. 

"als een gekoren Engelsman" moet dat dan niet als een geboren ... zijn.

"bemaand met 140 en het andere, voornoemt, 120 kogen[...]d[?]",  gezien eerdere formulereingen zal hier koppen bedoeld zijn

Wat verder boeiend is, is de positie op de Atlantische Oceaan waar alles zich afspeelt. Hoewel op weg naar het zuiden ligt De Lis vijf dagen na het eerste incident (N. Br. van 24 gr.) een stuk Noordelijker (N.br van 44 gr.). Verder is de Lengtegraad opmerkelijk. Klopt totaal niet met de huidige. Iets  voor mij om later eens uit te zoeken welke plaatsaanduiding men toen hanteerde.

@Pauwel,

Ik heb je tip geprobeerd, helaas ... (het zal aan mij liggen en ga het weer proberen).

Groet,

Wim

Wim Hobers - 29 mar 2016 - 18:44

Had mijn interpretatie inmiddels nog bijgesteld, precies wat jij ook zegt.

En ook zojuist net gekoren in geboren veranderd, inderdaad =)

Dacht ook aan koppen; ik kan dat alleen niet echt zien in wat er geschreven staat.

Ik zal die graden nog eens controleren of we het wel goed gelezen hebben.

Kasper Ludeman - 29 mar 2016 - 18:52

Greenwich is pas later als internationaal 0 gradenpunt gaan gelden. Ik vermoed dat misschien Amsterdam hier geldt als lengtegraad 0, maar dat weet ik niet zeker.

Ah, hier is het:

Nederlandse kaartenmakers gebruikten de Ferro-nul-meridiaan die over het Canarische Eiland El Hierro (ofwel Ferro) liep. Die Ferro-nul-meridiaan verschilt ca 18 graden met de huidige Greenwich-nul-meridiaan). Amsterdam ligt dan op 22º55' OL (bij de Greenwich-nul-meridiaan op 4º45' OL).

http://www.vocsite.nl/geschiedenis/navigatie.html

Daar ook meer over glazen en platvoetwachten enz.

Kasper Ludeman - 29 mar 2016 - 19:07

Heren, zou het een idee zijn de regels van de transcriptie te nummeren? ;-)

Groet, Pauwel 

r. 35 ... opperstuurman ...

[bijgesteld]

Pauwel - 29 mar 2016 - 19:16

Best wel een soort van idee. Nu genummerd.

Kasper Ludeman - 29 mar 2016 - 19:26

r. 43 ... ko[ppen], gew[apen]d ...?

Pauwel - 29 mar 2016 - 20:38

Beste Kasper en Pauwel,

Eerst even een tussenstand voordat ik de derde en laatste scan transcribeer.

@Kasper

  1. “wierd afgevraagd waarvan dan naer waar is gedestin[eer]t k[...]r”

(Waar die afkorting na gedestin[eer]t voor staat is me niet duidelijk.)

Betekent dit niet gewoon: “waar kom je vandaan en waar ga je naar toe” (destination).

    2.  “reis foorderde is ook een onzekere lezing.”

Ik kan me hier wel in vinden in de betekenis ‘naar mate de reis vorderde’

 

Je verwijzing naar de uitleg van de veranderde lengtegraad is mooi. Met deze kennis vinden  de gevechten niet plaats in de Sahara maar zoals het hoort op zee. Zo’n 600 mijl zuidwestelijk van Hiero waar toen de 0- meridiaan lag.

@Pauwel

  1. Natuurlijk “opperstuurman”.  Past natuurlijk  ook beter in de rangorde, bovendien zal de scheepstimmerman al wel met het opkalefateren bezig zijn geweest.

     2.  r. 43 ... ko[ppen], gew[apen]d neem ik onmiddellijk van je over. Loopt vloeiend in de syntaxis van de desbetreffende zin; ook qua betekenis

Het is inderdaad slim te nummeren. Toen ik in verleden hulp vroeg bij het transcriberen voorzag ik ook de scan van regelnummering voordat ik die als illustratie invoegde. Zal blijven zoeken waarom het nu niet werkt, maar hou ik los van dit topic om niet te vervuilen.

Hartelijke groet,

Wim

Wim Hobers - 30 mar 2016 - 10:41

Beste Kasper en Pauwel,

Tot slot de laatste scan met ontknoping van onze feuilleton:

Afbeeldingen zijn alleen zichtbaar als u bent ingelogd op het Stamboom Forum

 

075 brief  int (?) egt bevonden sulx egter met protest tegen geweld

076  ? moeten toestaan, en een einde maken met de ??

077  officieren gecommitteerd had, om de luijcken te openen, dat ver-

078  volgens de drie luijtenants met de hand de visitatie ?

079  ?? gedaan, ge?de  ? kas van de goed kisten

080  in de cajuijt in stucken geslagen en daarvan (?) so snel (?)

081 als der schippers ? en de lessenaar g’opend, mitsgaders

082 uijt d’ eerste een staaf silver, en uijt de laaste een witte vlag

083 met fig(uur) na hunne boord genomen hebben, na haar al?

084 ? te hebben uijtgelaten, dat het schip veel goede prijs  moet(?),

085 dat kort daar na gesegde luijten(an)t  wederom aan boord waren

086 gekomen  te rug brengende de staaf silver , maar dat d’?

087 ? nevens het schuijts volk  niet te rug soude komen,

088 ten zij haar  eerst d’opperzeijlmaker , als een geboren Engels-

089 man  ? uijtgelevert, laastelijk dat ook daar toe gereser-

090 veert  de zeijlmaker tegens ons volk (?)  uijtgelevert, desselve

091 kisten bagagie vervolgens afgehaald  en aan de relatanten  ?

092 ? aangelegd ? , om nu maar haar  cours (?) te komen vervolgen

Hartelijke groet,

Wim

Wim Hobers - 30 mar 2016 - 12:17

075. brief niet egt bevonden, sulx egter met protest tegen geweld
076. hadde moeten toestaan, en een derde waak met de drie eerste deks-
077. officieren gecommitteerd had, om de luycken te openen, dat ver-
078. volgens de drie luytenants met de hand de visitatie seer
079. nauwkeurig gedaan, selvs houte kas van de geldkisten
080. in de cajuyt in stucken geslagen, en eene daarvan sowel
081. als des schippers schrijfende en de lessenaar g’opend, mitsgaders
082. uyt d’ eerste een staaff silver, en uyt de laaste een witte vlag
083. met sig na hun boord genomen hebben, na haar alvo-
084. rens te hebben uytgelaten, dat het schip wel goede prijs was,
085. dat kort daarna gesegde luyten[an]ts wederom aan boord waren
086. gekomen, terugbrengende de staaf silver, maar dat d’ op-
087. perst[uurman] nevens het schuytsvolk niet terug soude komen,
088. tenzij haar eerst d’ opperzeylmaker, als een gebore Engels-
089. man wierd uytgelevert, laastelijk dat ook daartoe geresol-
090. veert, de zeylmaker tegens ons volk uytgelevert, desselvs
091. kisten bagagie vervolgens afgehaald en aan de relatanten tef-
092. fens aangesegd was, om nu maar haar cours te komen
093. vervolgen.

 

..brutale lui toch, die Engelsen! Afbeeldingen zijn alleen zichtbaar als u bent ingelogd op het Stamboom Forum

 

 

“wierd afgevraagd waarvan dan naer waar is gedestin[eer]t k[...]r”
(Waar die afkorting na gedestin[eer]t voor staat is me niet duidelijk.)
Betekent dit niet gewoon: “waar kom je vandaan en waar ga je naar toe” (destination).

Jazeker, ik bedoel echt specifiek de afkorting na gedestineert .. 'k[...]r'. (r. 031).

Kasper Ludeman - 30 mar 2016 - 13:03

Beste Kasper,

Hartstikke bedankt voor de tijd en energie (en de snelheid waarmee) die je hier in gestoken hebt. Ik ben er erg blij mee.

Het verhaal op zich vind ik smullen. Ik probeer mijn stamboom online altijd van verhalen te voorzien om duidelijk te maken dat mijn familie deel uitmaakte van de geschiedenis. 

Dit verhaal wordt een topper. Ik had al het nodige van Jan Hendrik kunnen reconstrueren maar dat hij hier bij was .....

Ik ga de complete tekst binnenkort in lopende zinnen hier als eind resultaat plaatsen met waarschijnlijk nog wat inhoudelijke vragen om een goed beeld te krijgen wat er nu precies gebeurde.

Hartelijke groet,

Wim

Wim Hobers - 30 mar 2016 - 13:52

Beste Wim,

Het is inderdaad een mooi verhaal gebleken. Graag gedaan.

 

Hartelijke groet,

Kasper Ludeman - 30 mar 2016 - 14:12

Pauwel - 14 mei 2016 - 21:32

Hallo Pauwel,

Hartelijk dank voor je opnieuw kritisch kijken naar de transcriptie. Nog na zoveel weken. Ik kan  er als transcriptieleek niet over oordelen, maar ik ga zonder meer mee met je suggesties. Dit doe ik op grond van het logische feit dat het  zowel inhoudelijk als syntaxisch past.

Ik zal het in mijn stamboom aanpassen. Ik ben nog wel bezig de achtergrond van het verhaal in de historische context te begrijpen. Vooral  door het feit dat de tweede keer dat er geënterd wordt het schip veel noordelijker ligt, terwijl het op weg naar het zuiden is. 

Groet,

Wim

Wim Hobers - 17 mei 2016 - 13:09

Koppen houdt in dat het slaven waren?

marjolijn flobbe - 12 okt 2017 - 10:16


Hallo Marjolijn,

Het is een standaarduitdrukking dat de bemanning bestaat uit XX koppen. In het geval van dit schip vermeldt de VOC:

"Ao 1746 In 't Casteel Batavia den 15 Maij komst van De Lis uyt 't patria met 108 koppen

Des agtermiddags arriveerde te deser rheede het ander, den 9 deses vermeld schip, De Lis, 
zijnde p[ri]mo aug[ustu]s ... uyt Texel gezeyld met 129 en alhier aangebracht 108 koppen, 
soo als breder uyt de hieronder staande korte sterkte kan beoogt werden, als  ....

De specificatie van de "koppen" wordt hier verder beschreven:

 

Groet,

Wim
 

Wim Hobers - 12 okt 2017 - 12:04







De auteur van het eerste bijdrage in dit bericht heeft aangegeven dat de vraag is beantwoord of het probleem is opgelost.

Plaats een reactie

Om reacties (en nieuwe onderwerpen) te plaatsen op het Stamboom Forum dient u eerst in te loggen! Nog geen lid? Registratie is gratis en snel!


Inloggen Registreer nu