Beste mensen,

Ik zit met een vraag betreft een stuk Latijnse tekst in een 15e eeuwse akte. Ik heb deze vraag eerder gesteld, maar op een andere plaats in het stamboomfora, ik denk dat dit forum het meest geschikt is voor mijn vraag.  Ik probeer in de stichtingsakte van het Sint Stevenshof te Leiden uit 1487 (scan https://www.erfgoedleiden.nl/collecties/archieven/archievenoverzicht/inventaris/memorixscan/eadid/0513/inventarisnr/14/level/file/scan-index/3/foto/NL-LdnRAL_AR_0513_14_003/fotouuid/4afa8f5d-dc6d-1936-bb4a-fff61a4f86c8.), te controleren of Michiel Jansz van Tetrode neef van Willem van Tetrode, de oprichter van het hofje, werd genoemd. De heer Tetteroo beschreef dit in zijn boek ("Michiel Jansz van Tetrode wordt bij het opstellen van de stichtingsakte van het Stevenshof te Leiden door Willem Aerntsz van Tetrode zijn neef genoemd"), maar ik probeer dit te controleren. Nu heb ik Michiel gevonden: in de laatste regel van de hoofdtekst staat 'Michaele Johis de Tetroede'. Helaas kan ik geen Latijn lezen en weet ik dus niet of hij daadwerkelijk neef wordt genoemd in dit stukje tekst (wellicht wordt hij eerder in de akte ook genoemd, maar ik hem niet gevonden na doorlezen, hoewel het kan dat ik hem gemist heb). Hoewel het getuigen van Michiel denk ik sowieso op verwantschap duidt tussen hem en Willem, ben ik benieuwd of zij daadwerkelijk neven werden genoemd, in dat geval is natuurlijk meteen duidelijk dat zij familie waren. Daarom zou ik graag willen vragen of iemand wellicht zou kunnen helpen.

Alvast bedankt

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt

achtergronden voor deze vraag hier: https://www.stamboomforum.nl/familienamen/2/61861/3

Ik denk dat deze vraag in het subforum Latijn thuishoort.

https://www.stamboomforum.nl/subfora/86/0/

aanklikbaar gemaakt

https://www.erfgoedleiden.nl/collecties/archieven/archievenoverzicht/inventaris/memorixscan/eadid/0513/inventarisnr/14/level/file/scan-index/3/foto/NL-LdnRAL_AR_0513_14_003/fotouuid/4afa8f5d-dc6d-1936-bb4a-fff61a4f86c8

Gaat het om deze regel?



plaats afbeelding
p[rae]script[is] et Michaele Joh[ann]is de Tetroede testib[us] ad hoc vocatis specialit[er] et rogatis
"... voorschreven en Michael Johannesz. [Michiel Jansz.] van Tetroede als getuigen hiertoe speciaal geroepen en verzocht."

Beste Pauwel,

Bedankt voor uw reactie.

Dit was inderdaad het tekstgedeelte waar ik op doelde, en Michiel wordt hier dus geen neef genoemd. Het Latijnse tekstgedeelte begint ongeveer drie regels boven deze laatste regel, wellicht dat daar een familierelatie is aangeduid? Het zou natuurlijk kunnen dat alle getuigen neven waren en dat dit eerder in het Latijnse tekstgedeelte is vermeld. Als gezegd is het ook mogelijk da Michiel eerder in de tekst voorkomt, maar ik heb regel voor regel doorgenomen en niets gevonden. Ik kan me ook niet voorstellen dat de heer Tetteroo de vermelding van neef heeft genoteerd zonder het zelf nagekeken te hebben, maar vraag blijft waar Michiel nu neef van Willem werd genoemd. 

Mogelijk dat Michiel in de tweede akte voorkomt, die ook gescand is: https://www.erfgoedleiden.nl/collecties/archieven/archievenoverzicht/inventaris/memorixscan/eadid/0513/inventarisnr/14/afbeelding/NL-LdnRAL_AR_0513_14_002, hij zou dan niet letterlijk bij de Stichtingsakte genoemd zijn, maar in een akte die later in opdracht van de weduwe van Willem werd opgesteld. Het schrift van die akte kan ik echter niet lezen, ik heb te weinig ervaring met 15e eeuws schrift. 

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt

Beste Jochem,

Dat praescriptis/voorschreven in de laatste regel slaat alleen op de ervoor genoemde getuigen. Die zijn al eerder genoemd, en Michiel dus blijkbaar niet.

Groet, Pauwel

Allereerst wil ik even allen die dit bericht volgen het beste wensen voor het nieuwe jaar.

Bedankt voor de reactie Pauwel. Helaas weten we dan nog niet meer. Kunt u zien of de andere twee getuigen dan wel neef zijn genoemd? In dat geval zou de strekking van het tekstgedeelte verkeerd geïnterpreteerd kunnen zijn. Mocht dit niet het geval zijn dan moet Michiel ergens anders in een akte betreffende het Stevenshofje neef van Willem zijn genoemd. Ik twijfel er niet aan dat hij een neef was, gezien zijn getuigenis, maar ook wegens het gebruik van dezelfde achternaam en omdat op een wapenbord bij een nazaat van zijn zus hetzelfde familiewapen als dat van Willem en zijn familie te zien is. Daarnaast vond ik in een inventaris van het archief van de hofjes onder het Sint stevenshof (https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:qnCw-aqjr5MJ:https://www.erfgoedleiden.nl/collecties/archieven/archievenoverzicht/ead/xml/eadid/0513+&cd=8&hl=nl&ct=clnk&gl=nl) nog de volgende vermeldingen, de zijdelings samenhangen met het hofje van Willem van Tetrode:

"N.B.: Inhoud: - Stichtingsbrief, 1487, 1488, fol. 2; regesten nrs. 67 en 70. - Eigendomsbewijs van drie renten op huizen in de Zegersteeg, 1509, fol. 11; regest nr. 104. - Eigendomsbewijs van een rente van 2 £ 10 sch. op een huis achter de Doelen, 1510, fol. 12; regest nr. 105. - Eigendomsbewijs van een rente van 50 plak op 7 hont land in Wassenaar, 1511, fol. 12v.; regest nr. 107. - Eigendomsbewijs van een huis aan de Papengracht, onder de last van memoriediensten voor meester Gerrit Wit, priester, en uitkering aan de bewoners van het hofje, 1511, fol. 13; regest nr. 108. - Eigendomsbewijs van de helft van een woning met land onder Valkenburg, 1482, fol. 14v.; regest nr. 50. - Verlening door het Gerecht van vrijdom van bieraccijns, 1547, fol. 17; regest nr. 152. - Eigendomsbewijs van een rente van 4 £ Hollands voor de memoriediensten door Willem Arentsz. van Tetrode, 1526, fol. 21v.; regest nr. 129. - Aantekeningen betreffende uitkeringen aan de bewoners van het hofje op de memoriedagen van Pieter Jan Maartsz., Dirck van Delff en Michiel Jansz. van Tetode, (ca. 1500-1540), fol. 23." (helaas staat er niet bij welk inventarisnummer)

en

"245 - 4 Bijlage nummer omschrijving 138 1531 januari 4. De gasthuismeesteren van Onze Lieve Vrouwengasthuis erkennen voor schepenen van Leiden aangenomen te hebben voor Erckenraet Pietersdr., weduwe Michiel van Tetrode, en haar overleden man memoriediensten te doen. Zij zullen op hun jaargetijdendagen 160 wittebroden van 2 penning het stuk verdelen en wel bij het leven van Erckenraet aan de armen van Sinte Stevensconvent, Sinte Annenconvent op de Hoygracht en de bagijnen op Sint Pancraskerkgracht elk 13 broden; aan Erckenraet 39 broden en de rest aan de armen van hun eigen gasthuis. Na de dood van Erckenraet zullen er twee uitdelingen per jaar plaats vinden. Voor een en ander ontvangen de gasthuismeesters 36 gouden Carolusgulden. Notarieel afschrift van 1565. Inv.nr. 114."

Bevestiging van de familierelatie zou natuurlijk wel mooi zijn. We weten nu dat Michiel in de stichtingsakte zelf niet neef van Willem is genoemd. Mocht de heer Tetteroo zich niet in de term 'neef' zelf vergist hebben dan zijn er nog maar twee mogelijkheden. Ten eerste zou Michiel in de akte van 13 februari 1488 (https://www.erfgoedleiden.nl/collecties/archieven/archievenoverzicht/inventaris/memorixscan/eadid/0513/inventarisnr/14/afbeelding/NL-LdnRAL_AR_0513_14_002) van de weduwe van Willem vermeld kunnen zijn, als gezegd is het handschrift mij echter te onduidelijk, ik kan het helaas niet lezen. Wellicht dat iemand in die tekst Michiel kan terugvinden? Mocht Michiel ook in deze tekst niet voorkomen dan zie ik nog maar één mogelijkheid: het nadere testament van Willem van Tetrode, waarin hij bepaalt dat de stichting van het hofje door moet gaan: (https://www.erfgoedleiden.nl/collecties/archieven/archievenoverzicht/inventaris/index/unitid/111/aantal/20/eadid/0513/node/c01%3A2.c02%3A1.c03%3A8.c04%3A0/inventarisnr/111/level/4#c01:2.c02:1.c03:8.c04:0). Ik zal van deze akte nog even een scan gaan opvragen.

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt

https://www.erfgoedleiden.nl/collecties/archieven/archievenoverzicht/inventaris/memorixscan/eadid/0513/inventarisnr/14/afbeelding/NL-LdnRAL_AR_0513_14_003

Transcriptie van de laatste vijf regels van het "tekstblok":

Acta sunt hec Leydis in domo habitationis predictorum coniugum anno a Nativitate Domini millesimo quadringen-|tesimo octuagesimo septimo indictione quinta vicesima septima die mensis novembris hora completorii vel quasi pontificatus sanctissimi in Christo Patris ac Domini nostri Domini Innocentii divina providentia | Pape octavi anno quarto presentibus ibidem honorabilibus discretis viris Johanne de Doerp et Florentio de Oyen laiicis opidanis Leydensibus Traiectensis Dyocesis testibus fidedignis ad premissa vocatis pari-|ter et rogatis. Qui quidem coniuges eisdem anno et indictione tercia die mensis decembris hora vesperorum vel quasi predicta omnia paucis pro eorum expressiori declaratione additis hic etiam insertis it-|erum ordinaverunt, finaverunt et renovaverunt presentibus Johanne de Doerp et Florentio de Oyen prescriptis et Michaele Johannis de Tetroede testibus ad hoc vocatis specialiter et rogatis.

Er zijn blijkbaar twee "zittingen", de eerste op 27-11-1487, met als getuigen Jan van Doerp en Floris van Oyen, de tweede op 03-12-1487, met dezelfde getuigen en met Michiel Jansz. van Tetroede als derde getuige.

Beste Pauwel,

Heel erg bedankt voor de reactie.

Als ik het goed zie komt de aanduiding 'neef' in het Latijnse tekstgedeelte helemaal niet voor, ook niet met betrekking tot de andere twee getuigen? In dat geval zal de aanduiding in een andere akte hebben gestaan, een verkeerde interpretatie van deze akte lijkt mij dan haast niet mogelijk.

Dat er tweemaal getuigenissen werden afgenomen wist ik ook niet. 27 november geldt als de stichtingsdatum van het Stevenshofje. Ik ben meteen op de website van erfgoed Leiden gaan zoeken naar een akte van 3 december, aangezien het goed mogelijk is dat er een akte van die datum is waarin Michiel in voorkomt, maar heb helaas niets kunnen vinden. De akte die ik nu aan heb gevraagd is van 1 december, hopen dat Michiel daarin genoemd staat. Een andere mogelijkheid zou kunnen zijn dat hij in de akte van 30 november 1487 voorkomt, waarin Willem een vicarie sticht, maar die kans acht ik klein.

Ik heb de aktes van 27 november 1487 en 13 februari 1488 zo goed mogelijk nog eens doorgenomen, maar ik ben nergens een andere vermelding van Michiel tegengekomen. Ik wacht nu even de scan af van de akte van 1 december. Als Michiel niet daarin vermeld is als neef zie ik, naast de akte van 30 november, alleen nog de akte met informatie over de memoriedagen van o.a Michiel als mogelijkheid. Als de vermelding neef in deze beide aktes ook niet voorkomt dan hou ik het op een familierelatie tussen Willem en Michiel, vanwege o.a achternaam en wapen, maar hoe Michiel dan in de Tetrode familie thuishoort is niet helemaal zeker.

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt

https://www.erfgoedleiden.nl/collecties/archieven/archievenoverzicht/inventaris/memorixscan/eadid/0513/inventarisnr/14/afbeelding/NL-LdnRAL_AR_0513_14_002

In deze akte kom ik wel een Danel Aerntsz. van Tetroede tegen.

Beste Pauwel,

Bedankt voor de reactie. Danel Aertsz was de broer van Willem Aertsz. Aert Jansz die ook genoemd werd had ik eerst geïdentificeerd als de broer van Michiel, maar dit blijkt niet te kloppen. Volgens een artikel in de serie artikelen over de Leidse Hofjes was deze Aert Jansz de overbuurman van Willem. 

Nog wel een vraagje: Mijn aanname dat de aanduiding neef niet in het Latijnse gedeelte van de stichtingsakte van het Hofje stond klopte wel? Zeker weten doe ik het niet gezien mijn zeer beperkte kennis van Latijn. Als gezegd: als dit klopt dan zal de heer Tetteroo de akte niet verkeerd hebben geïnterpreteerd, en moet Michiel in een andere akte Willems neef worden genoemd.  Dan blijven alleen het nadere testament (1487 1 december) waarvan ik een scan heb besteld, de stichtingsakte van het vicarie (30 november 1487), en de informatie betreft de memoriedagen over. In mijn vorige  bericht meldde ik dat ik de kans klein achtte dat Michiel in de stichtingsakte van het vicarie voor zou komen, maar het zou kunnen dat Tetteroo juist bedoelde dat Michiel in de stichtingsakte van het vicarie op het St Stevensaltaar genoemd werd. Als Michiel niet in de akte van 1 december voorkomt zal ik die van 30 november aanvragen. 

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt

Ik heb nogmaals de stichtingsakte doorgenomen, aangezien Tetteroo toch letterlijk vermeldt dat Michiel daarin neef werd genoemd (of in ieder geval bij het opstellen van de akte), en herinnerde mij wel een Michiel te zijn tegengekomen (onderstreept in onderstaande scan), maar die wordt volgens mij noch Tetrode noch neef genoemd, voor de rest toch echt geen andere vermelding van Michiel of ook maar benaming van neef, ook niet met betrekking tot andere personen in het Nederlandse tekstgedeelte tegengekomen. Als mijn aanname klopte dat ook een Latijnse term van neef niet in het Latijnse stuk voorkomt dan moet er toch echt nog een andere akte zijn waarin Michiel wél neef wordt genoemd. 

De scan van de akte van 1 december is inmiddels ook binnen: 

Ik ben hierin weer Danel Aerts, en naar ik meen ook Dirk Aertsz, beiden broers van Willem tegengekomen. Aert Jansz wordt in deze akte ook buurman genoemd. Helaas heb ik Michiel niet kunnen vinden. Ik ga nu maar een scan van de akte van 30 november aanvragen. Michiel zal toch ergens als neef aangeduid staan...

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt

Ik heb inmiddels ook de scan van de akte van 30 november binnen, maar helaas is Michiel hierin ook niet aan te treffen.

Hopelijk wordt de vermelding neef bij Michiel Jansz nog eens gevonden, ik vraag wellicht de scan van de akte van informatie over memoriediensten van o.a Michiel Jansz aan als laatste poging. Daarnaast ga ik wel uit van een familierelatie met Willem van Tetrode, gezien zelfde achternaam, wapen en het getuigen van Michiel bij Willem van Tetrode.

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt

Sinte | Michiels sust[er]huys

een afbeelding plaatsen

Bedankt voor de reactie Pauwel, over die Michiel heb ik heengelezen. Ik vrees alleen dat het Sint Michiels susterhuys weinig te maken heeft met Michiel Jansz, helaas! Inmiddels heb ik met het erfgoed Leiden contact gehad over Michiel Jansz, helaas is daar ook niet meer bekend over hem. Ik ga nog wel even vragen of er wellicht een andere versie van de stichtingsakte van het Stevenshofje bestaat. In de akte die wij hebben bestudeerd wordt Michiel Jansz natuurlijk wel genoemd, alleen niet neef genoemd, dus ik dacht dat er wellicht nog een andere (oudere of nieuwere) versie van de Stichtingsakte was die de heer Tetteroo dan kan hebben geraadpleegd. Als dat niet het geval is vraag ik wellicht de scan van de akte van informatie over memoriediensten van o.a Michiel Jansz nog aan als allerlaatste poging. 

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt

De informatie over de memoriedagen van o.a Michiel Jansz van Tetrode is nu ook gescand. 

Michiel Jansz wordt in de derde alinea wel genoemd, maar een familierelatie met Willem van Tetrode of een van de andere Tetrodes kan ik niet zien staan. Het is moeilijk te lezen, maar ik zie nergens 'neef' of iets dergelijks staan. De vraag blijft dus waar Michiel Jansz nu neef van Willem van Tetrode werd genoemd.

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt

Dit zijn de oorspronkelijke verhoudingen.

^{plaats een afbeelding}

It[em] desghelijck heeft besproke[n] Michiel
Jansz. van Tetroe den dertien camere[n] van
Sinte Steve[n]s cloest[er] een gracy op sijn jair-
getijt alle jaers op Sinte Piet[er] [...]-
[...] dach

Beste Pauwel,

Bedankt voor de transcriptie. Ik ben er inmiddels achter dat de eerste die genoemd werd, Dirck van Delff een 'collega'-brouwer van Willem van Tetrode was. Pieter Jan Maartsz was wellicht verwant aan de brouwer Pieter Martijn Pietersz, maar ik ben hier niet zeker van. Michiel Jansz van Tetrode moet inderdaad een verwant van Willem van Tetrode zijn geweest, maar helaas wordt hij hier dus ook niet genoemd als neef. De vraag blijft waar hij precies neef werd genoemd, helaas hebben wij dit nergens kunnen vinden, hopen dat dit nog een keer aan het licht komt. Als gezegd, dat hij familie is lijkt mij wel zeker gezien zijn getuigen en overeenkomende achternaam en wapen, maar welke akte de heer Tetteroo destijds heeft geraadpleegd blijft een raadsel.

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt