Op 4 oktober 1686 maakt notaris Simon van Sevenhoven de volgende akte op:

https://notarieel.archief.amsterdam/f/13.835.131.122.882/view

https://notarieel.archief.amsterdam/f/13.835.131.122.942/view

Helaas lukt het mij niet om het 17e eeuwse handschrift te lezen. Ik haal er uit dat Ide Grittinga en zijn huisvrouw per schip (De Profeet Samuel) op weg waren naar Suriname toen ze door piraten werden overvallen. Zij bleven vrijwillig bij de zeerovers en hebben het geld en de juwelen van de jood (wie?) niet teruggegeven. Tot zover.

Wie kan mij helpen dit document te transcriberen of in elk geval een samenvatting van de strekking te geven?

Alvast bij voorbaat heel veel dank,

Anneke

Om de linken te volgen dien je eerst in te loggen, vermoed ik.

Volgens mij heette de joodse man David Masante.

Klik op de afbeeldingen om deze te openen in een nieuw venster en vervolgens te vergroten.

https://issuu.com/pauwel2010/docs/afbeelding_opnemen_in_je_berichten_

In regel 20 zal het gaan om Ilha Brava.

Bedankt Pauwel, voor de toevoegingen en het downloaden van de 2 pagina's van de akte.

Wellicht is er iemand bereid om mij in het kort te vertellen wat er precies in de akte staat, want ik kom er niet uit! Het echtpaar was op weg naar Suriname, het schip is gekaapt en toen....?

Waarom is deze akte opgemaakt bij een notaris?

Het is een lang stuk en moeilijk om in een paar woorden samen te vatten zonder het geheel te transcriberen. Ik begin maar met de eerste regels:

"Den 4 october 1686

Compareerde voor mij Simon van Sevenhoven, openb[aer]
Not[ari]s etc. in presentie van de nab[eschreven] get[uijgen]
Jan Rijsop van Straelsand, out 23 jaeren, cocq,
Jan Willemsz Bolk van Amst[erdam] out 27 jaeren,
Andries Jain van Hamburg, out 26 jaeren,
bootgesellen alle op die bediening gevaren
hebbende op 't schip genaemt D' Propheet
Samuel, daer schipper alsdan op was
Abraham S...  Vos"

Het is trouwens een interessant stuk, dat zeker de moeite waard is om geheel te transcriberen. De reis van de Profeet Samuel staat in diverse oude boeken vermeld. Ik ben ook nieuwsgierig naar de afloop.
 

Bedankt alvast voor deze eerste regels, Tineke!

Uit andere bronnen weet ik dat de schipper Abraham Senten of Centen Vos heet.

01 Den 4 october 1686
02 Compareerde voor mij Simon van Sevenhoven, openb[aer]
03 Not[ari]s etc. in presentie van de nab[eschreven] get[uijgen]
04 Jan Rijsop van Straelsand, out 23 jaeren, cocq,
05 Jan Willemsz Bolk van Amst[erdam] out 27 jaeren,
06 Andries Jain van Hamburg, out 26 jaeren,
07 bootgesellen alle op die bediening gevaren
08 hebbende op 't schip genaemt D' Propheet
09 Samuel, daer schipper alsdan op was
10 Abraham Senten Vos, en hebben ten versoeken
11 vanden gemelten schipper get[uijgt] ende verklaert
12 hoe waer is, dat sijl[uijden] voor haer vertrek
13 met tschip uijt dese landen, in haer schip
14 als passagiers onder anderen hebben
15 gehad Ide Grittinga, ende desselfs huijsvrou
16 wesende met haer schip gedestineert na
17 Suriname, dog dat ingevolg van haer
18 reijse sijn geattacqueeert ende genomen 
19 door de zeerovers, en vervolgens met hun
20 schip, volk ende lading opgebragr ror
21 Hillje Brave sijnde een van de soute
22 eijlanden. Na welk eene? van de zee-
23 rovers, de gemelte Ide Grittinga ende
24 desselfs huijsvrou ten eene groote ende
25 familiare conversatie ende ommegang
26 met dito rovers heben gehouden, sulcx
27 dat wanneer sij get[uijgen] en vorder volk
28 iets uijt t schip aen land wilde brengen
29 van victualie als andersints tot onderhoud ende nootdruft
30 van haer lichame, begeerde d huijsvrou
31 van hem Ide Grittinga sulcx in t minste
32 nog meest niet te hebben, ende bij aldus sij get[uijgen]
33 off t vorder volk sulcx soude komen te doen
34 aenstonts tselve aenden zeerovers
35 wilde bekent maken, de welke haer
36 get[uijgen] ende t vorder volk dan wel
37 anders soude lastiger, raemende
38 daer op seer geweldig dat seer
39 veel pavoor? bij de zeerovers had,
40 en wel sulcx konde uijtregten
41 dat sij get[uijgen] daertegen? gereden?
42 soude hebben, en meer sware ende
43 vuijle dreigementen insubstante? invoegen sij
44 get[uijgen] off het ander scheepsvolk

01 genootsaekt waren daer na te luijsteren, en tgeen
02 vers? staet niet derffde? tenden?, sulcx
03 dat eijntel[ijk] de voors[eijde] Ide Grittinga ende
04 huijsvrou uijt haer eijgen vrije wil
05 ende libertijd bij de zeerovers hebben
06 willen blijven, gelijk ook deselve
07 na hun vertrek sijn gebleven, in groot
08 conversatie ende ommegang met debet?
09 gehouden mitsgaders duende? malen? gehadt, dat
10 sij Ide Grittinga
11 vuijlen ende seer quade practijk heeft
12 gehad, van onder andere van seker
13 jood, David Masante, agt hondert
14 guldens soo aen gelt ende juwelen
15 te brengen?, dat dog de zeerovers
16 sulcx niet soude vinden, om dan
17 naderhand aen hem wederom te restitueren
18 hij bij sig heeft gehouden
19 ende niet heeft wederomme geven?, wat
20 de voir? dito David Masante in t werk?
21 vertelde.
22 Twelk sij presenten als tselve
23 bijgewoond, gehoord ende ?
24 sijnde, des nood wesinge? na dit
25 bevestigen, alles opregt gedaen
26 t Amst[erdam] ter presentie van Adriaen
27 Karreman, ende Doue Roeloffsz
28 mijne clercq als get[uijgen]
29 etc

Heb verder weinig tijd. Wellicht dat anderen hier op kunnen inhaken?

Hartelijk dank, JP, voor de tijd die je er in gestoken hebt!

Ik mis in de transcriptie echter nog een paar zinnen tussen regel 19 (eerste blad) na 'zeerovers'. Dit gaat over het eiland Brava van de Soute Eijlanden (=Kaapverdische Eilanden)…..

Het is inderdaad lastig lezen, maar met behulp van een aantal forumleden die het 17e eeuwse schrift machtig zijn moet het lukken om een complete tekst hieruit te halen.

En dan nog vind ik het moeilijk om uit deze tekst een vloeidend verhaal te krijgen over wat er nu precies gaande was met Grittinga en zijn vrouw. Worden zij er van beschuldigd geld en juwelen niet terug te hebben gegeven aan D. Marsante. Of net andersom? Ik snap het nog niet helemaal eerlijk gezegd...

Ja, ik heb een paar regels gemist. Ik voeg ze hierboven toe.

Ik denk dat Ide Grittinga het geld en de juwelen niet heeft teruggegeven terwijl hij had beloofd dit te doen.

Oef, dat is niet zo netjes! Dat dacht ik er ook al wel uit te halen....

regel 32: lastiger - castigen = kastijden

regel 38: .... dat sij seer

regel 39 pavoir - pouvoir (macht) ?

2e blz.

regel 2: voorschreven

Hartelijk dank allemaal voor jullie hulp!

Het enige wat mij in deze akte toch nog niet helemaal duidelijk is, is of Grittinga of Marsante nu het geld en de juwelen heeft achtergehouden en niet heeft teruggegeven. Zou iemand dit nog eens voor mij kunnen overlezen en evt verduidelijken?

Ide Grittinga heeft het geld en juwelen achtergehouden. Dus hij is de kwaaie peer.

Dus toch!

Hiermee is de boodschap die de akte bevat opgelost!

Aan de tekst van J.P. Ouweltjes heb ik enige aanvullingen kunnen doen.

01 Den 4 october 1686
02 Compareerde voor mij Simon van Sevenhoven, openb[aer]
03 Not[ari]s etc. in presentie van de nab[eschreven] get[uijgen]
04 Jan Rijsop van Straelsand, out 23 jaeren, cocq,
05 Jan Willemsz Bolk van Amst[erdam] out 27 jaeren,
06 Andries Jain van Hamburg, out 26 jaeren,
07 bootgesellen alle op die bediening gevaren
08 hebbende op 't schip genaemt D' Propheet
09 Samuel, daer schipper alsdan op was
10 Abraham Senten Vos, en hebben ten versoeken
11 vanden gemelten schipper get[uijgt] ende verklaert
12 hoe waer is, dat sijl[uijden] voor haer vertrek
13 met tschip uijt dese landen, in haer schip
14 als passagiers onder anderen hebben
15 gehad Ide Grittinga, ende desselfs huijsvrou
16 wesende met haer schip gedestineert na
17 Suriname, dog dat ingevolg van haer
18 reijse sijn geattacqueert ende genomen 
19 door de zeerovers, en vervolgens met hun
20 schip, volk ende lading opgebragt tot
21 Hillje Brave sijnde een van de soute
22 eijlanden. Na welk nemen van de zee-
23 rovers, de gemelte Ide Grittinga ende
24 desselfs huijsvrou ten eersten groote ende
25 familiare conversatie ende ommegang
26 met dito rovers hebben gehouden, sulcx
27 dat wanneer sij get[uijgen] en vorder volk
28 iets uijt t schip aen land wilde brengen
29 van victualie als andersints tot onderhoud ende nootdruft
30 van haer lichame, begeerde d huijsvrou
31 van hem Ide Grittinga sulcx in t minste
32 nog meest niet te hebben, ende bij aldien sij get[uijgen]
33 off t vorder volk sulcx soude komen te doen
34 aenstonts tselve aenden zeerovers
35 wilde bekent maken, de welke haer
36 get[uijgen] ende t vorder volk dan wel
37 anders soude castigen, roemende
38 daer op seer geweldig dat sij seer
39 veel po(u)voir bij de zeerovers had,
40 en wel sulcx konde uijtregten
41 dat sij get[uijgen] heftige (?) gevoelen
42 soude hebben, in meer sware ende
43 vuijle dreigementen, in substantie invoegen sij
44 get[uijgen] off het ander scheepsvolk

01 genootsaekt waren daer na te luijsteren, in tgeen
02 voors[chreven] staet niet derffde tenderen, sulcx
03 dat eijntel[ijk] de voors[eijde] Ide Grittinga ende
04 huijsvrou uijt haer eijgen vrije wil
05 ende libertijd bij de zeerovers hebben
06 willen blijven, gelijk ook deselve
07 na hun vertrek sijn gebleven, in groot
08 conversatie ende ommegang met deselve
09 gehouden mitsgaders diverse malen gehoordt, dat
10 hij Ide Grittinga
11 vuijlen ende seer quade practijk heeft
12 gehad, van onder anderen van seker
13 jood, David Masante, agt hondert
14 guldens soo aen gelt ende juwelen
15 te bergen, dat dog de zeerovers
16 sulcx niet soude vinden, om dan
17 naderhand aen hem wederom te restitueren
18 t geen hij bij sig heeft gehouden
19 ende niet heeft wederom (ge)geven, wat
20 de voors[chreven] dito David Masante in t verle(den)
21 vertelde.
22 Twelk sij presenteren als tselve
23 bijgewoond, gehoord ende wedervaren
24 sijnde, des nood wesende nader te
25 bevestigen, alles opregt gedaen
26 t Amst[erdam] ter presentie van Adriaen
27 Karreman, ende Doue Roeloffsz
28 mijne clercqen als get[uijgen]
Johan Rijsop
Jan Willemse Block
Anders Jahn
A. Karremans
D. Roeloffsz
t welk ik getuijg
S. Sevenhoven, not[ari]s

Regel 2 in het laatste gedeelte is me niet duidelijk. Wat betekent “tenderen” hier? Wie derffde niet te tenderen?
Weet je meer over Ide Grittinga? Wat is er met hem gebeurd? Ik begrijp, dat de bemanning met een ander schip verder voer, genaamd de “Goede Hoop”. Kapitein de Vos werd later verwijderd (ontslagen). Waarschijnlijk wilde de kapitein (schipper) met deze akte zijn naam zuiveren. Deze informatie hierover is afkomstig uit het boek:White Lies and Black Markets: Evading Metropolitan Authority in Colonial Suriname, 1650-1800 van Karwan Fatah-Black, 2015, blz. 82.

Veel succes met verder onderzoek!