In het Archief van het Huis Dorth is een koopbrief uit 1649 aanwezig. Uit deze brief blijkt dat Hendrik Roelofs de nieuwe meijer (pachter) wordt van de ‘Hoff to Dorth’ (= boerderij Hof te Dorth of Meijer in Bathmen). Roelof neemt spullen over van de vertrekkende pachter Willem Geerlichs. Maar welke spullen zijn dat precies? Dat zou ik graag willen weten. Een deel van de koopbrief kan ik namelijk niet lezen..
De koopbrief beslaat drie pagina’s (zie link). Het hoeft niet helemaal getranscribeerd te worden (maar mag wel natuurlijk!). Het gaat me vooral over de spullen die gekocht worden door mijn voorouder Hendrik Roelofs.
https://postimg.cc/gallery/ld6z72u8/
Ik was zo ver gekomen:
p.1
Erschwenen sij hier (…) van (…)
(…)
dat op (…) een oprecht eerlijck
accort ist geholden tusschen contrahanten, te
weten Willem Geerlichs als (…) verkooper ter
(…) ende Henrick Roloffs Nije Meijer opt
hoff to Dorth kooper ten anderen zijden (…)
(..) dat Willem Geerlichs olde Meijer opt hoff
tho Dorth aen Henrick Roloffs den Nije Meijer
voors. heeft verkocht sijn goet als (…)
(…) vijff peerde, vijfftien koe beesten
klein ende groet (…)
ende (…) vijff ganssen ende (…) beneffens
alle gerackheit ter bouwhuijs gehoordende
als wagens plogh (…)
(…) ook die (…) in dedn Borgh behalven sijn beddingen
met linnen ende wullen ende van klein (…)
ende noch een groten kooperen pot (…) van
klein ijser potien, beneffens het tinne work
klein ende groot, (…) kisten ende drie bier
tonnen met noch een groote (…) met
een Laterne ende (…) met noch
een klein spindelken (…) anders alltesaam sall
de nije meijer Hindrich Roloffs (…)
hebben ende tot sijnen (…) profiteren ende
genieten (…) in die huijssholdinge behoort
behalven sijn geschlachte (…) ende (…)
(…) sall die kooper Heinrich Roloffs
die nije meijer hebben ende holden die ongedorste
roggen in den Bargh die ongedorste Boekwit
p. 2
op den Baliken ende die ongedorste haver op den
Balkiken, maer den roggen op den Baliken onge-
dorst sall die Heer van Dorth die pacht daer-
van hebben (…) sall den nije meijer
(…)
(…) opt landt (…) tot den
(…) gehoerende ende (…) tot sijn (…)
toekomende sall de nije meijer voorsz. Hebben ende genieten voor die
summa van 13 hondert Caroluss gulden
tot 20 (…) ’t stuck (…) een mudde
rogge ende een mudde Boekwijt ende een
(…)
voor den (…) te betalen (…)
rogge ende Boekweite (…) ende
dat van dato deeses die olde meijer Willem
Geerlichs (…) ’t sij met vegolding
der landerije aen den schulten (…)
(…)
belastinge(?) (…) heeft hierop die nije
meijer Heinrich Roloffs (…)
(…) somma der Dertien hondert gl.
te betalen op drie terminen den eersten op
(…) Maij deeses 1649 Jaren
Vijff hondert gulden gouden gangbaren gelt,
Den tweeden(?) (…) termin op (…)
(…) deeses 1649 Jaren Vier
hondert gulden (…) den
derden ende laatsten termin op Maij (…)
(…) sall (…) 1650
met vier hondert gulden tot Voldaeninge
Marc A. - 7 mar 2020 - 16:48
Ik heb een begin gemaakt. Ik hoop, dat je er iets aanhebt.
1. Te weten sij hier mede een ijgelijcken insonderheit
2. dien ienigen ses deeses eenigsins mochte aengaen
3. dat op dach beneden geschreeven een oprecht eerlijck
4. accort ist geholden tusschen contrahenten, te
5. weten Willem ..erlichss. als verkooper ter
6. eener ende Henrich Roloffss Nije Meijer opt
7. Hoff te Dorth kooper ter ander zijden. Dus
8. ist dat Willem ..eerlichss olde Meijer opt Hoff
9. tho Dorth, aen Henrich Roloffss den Nije Meijer
10. vorss. heeft verkofft sijn goet als levendige
11. haeve te weten vijff peerde, vijfftien koe beesten
12. klein ende groet, twaelff vercken, sess hennen
13. ende een haen, vijff gansen ende een gente, beneffens
14. alle gerackheit ter bouwerije gehoorende
15. als wagen plogh eegeden wan ende vlegelen
16. niets wtbe..houden ook die schueren en den boirgh. behalven sijn beddinge
17. met linnen ende wullen ende een klein potien
18. ende noch een groten koeperen pot, noch een
19. klein ijser potien, beneffens het tinne werk
20. klein ende groet, twee kisten, ende drie bier
21. tonnen, met noch een groote heckell, met
22. een laterne ende een ponterken met noch
23. een klein spindeken ende sijne ..ijnen, anders alltemael sall
24. de nije Meijer Henrich Roloffss vorss.
25. hebben ende tot sijnen schoenissen profiteren ende
26. genieten wat in die huijsholdinge behoort
27. behalven sijn geslachte vleesch ende meell, daer
Een gent is een mannetjesgans.
Tineke Tjoelker - 7 mar 2020 - 18:39 (laatst bijgewerkt 7 mar 2020 — 18:41 door auteur)
regel 25: schoensten
- Geerlich. De G is vreemd geschreven.
Tineke Tjoelker - 7 mar 2020 - 18:50 (laatst bijgewerkt 7 mar 2020 — 18:58 door auteur)
Marc A. - 7 mar 2020 - 20:57
5. als - alss? ie dubbele s komt meer voor.
16: nietz uutbescheijden oock die schuere en den bergh
wan - een breede holle bak tot zuivering van het koren van kaf, strootjes, e. a.
eegeede - eg
vlegel - dorsvlegel
ponterken - punterken (bootje) ?
spindeken - provisiekastje
heckel - hekel - bord, plankje bezet met rijen van omhoogstekende metalen spitsen, over welke men het vlas en den hennep haalt om den bast te splijten, scheven en korte vezels te verwijderen en de lange vezels recht te trekken
28. enboeven sall die kooper Henrich Roloffsz
29. de Nije Meijer hebben ende holden die ongedorste
30. roggen in den bergh, die ongedorste boeckweit
31. op den balcken ende die ongedorste haever op den
32. balcken, waer den roggen op den balcken onge-
33. dorst sall die Heer van Dorth die pacht daer-
34. van hebben, den overschot sall den Nije Meijer
35. offe gedacht daervan beholden, waer all dat
36. geseijde nhu opt landt wassende ende tot den
37. erve gehorende ende den meijer tot sijn deill
38. toekomende sall de Nije Meijer voirss. hebben ende genieten. Voor die
39. somma van 13 hondert carolusgulden
40. tot 20 stuijvers t'stuck gereeckent, ende een mudde
41. rogge ende een mudde boeckweijts, ende een
42. ..aer torffs, uut te schuer te laeden, ende
43. voor den scheeper te betalen, negen schepell
Later verder.
Tineke Tjoelker - 9 mar 2020 - 19:38
Geweldig, Tineke. Weer heel erg bedankt!
Ik was zelf ook al bezig geweest om wat woorden op te zoeken. Het woord ponter is denk ik synoniem aan aan ponterboom of ponderboom: een paal om hooi, stro of vlas op een wagen vast te zetten. Jij schrijft dat een spindeken een provisiekastje is. Zelf dacht ik dat er een spindel mee bedoeld werd: klos waarop vlasdraad wordt gewonden.
In de schuur ligt ook nog het één en ander dat bedoeld is als pacht voor de Heer van Dorth. Dat is in dit geval Graaf Flodroff. Ik ben blij dat het woordje pacht genoemd wordt. Het is me namelijk nog steeds niet helemaal duidelijk hoe de relatie is tussen de Heer van Dorth en de bewoners van zijn boerderijen. Waren het "gewone" pachters of hofhorigen? Dat kom ik in de literatuur allebei tegen. Het is in ieder geval zeker dat de Hoff tho Dorth een leengoed is én dat de Heer van Dorth heerste over de Heerlijkheid Dorth. Maar hoorde de Hoff tho Dorth ook bij de Heerlijkheid? Het Huis Dorth lag/ligt namelijk in Gelderland en de Hoff in Overijssel...
Marc A. - 10 mar 2020 - 10:33
Ik heb de woorden in de "Historische Woordenboeken" opgezocht. Jouw verklaring van het woord ponterken lijkt me goed. Spindel lijkt me niet juist. Er staat geen spindelken. Maar zeker weten doe ik het niet.
44. rogge ende boeckweite van ieders de helffte ende
45. dat van date deses die olde Meijer Willem
46. Geerlichss met gheene ding t'sij met vergelding
47. der landerije, aen den schulten offte reparatie
48. aent huijss iet meer sall te doen hebben ende
49. belastiget worden, ende heeft hierop de Nije
50. Meijer Henrich Rohoffsz geloevet die boeven
51. geschrevene somma der dertien hondert gulden
52. te betalen op drie terminen, den eersten op
53. naest komstigen Maij deeses 1649 jaers,
54. vijff hondert gulden goeden gangbaren gelts,
55. den tweeden termin op naestkommende
56. midde winter deeses 1649 jaers, vier
57. hondert gulden valours vorsz ende den
58. derden ende laetsten termin op Maij dach als
59. men gelievens gaet sall schrijven 1650,
60. met vier hondert gulden tot voldoeninge
61. der geheelen somma van die gelovede koop-
62. penningen der dertien hondert gulden voorsz.
63. ende daer deeses geschiede waeren mede bij om
64. ende oever alss getuiges luiden, op des koopers
65. sijde Roloff in die helle (?) vader van Henrich
66.
Later maar weer verder. Uitdagend stuk!
Tineke Tjoelker - 10 mar 2020 - 13:14
Ik begrijp dat je je een beetje achter de oren krabde bij het lezen van Roloff in die helle, maar de Helle (of Helhuizen) is een buurschap onder Holten. Dat kan dus wel kloppen.
Je bent al een heel eind. Het wordt tijd dat ik de rest van mijn eigen probeersels ook ga plaatsen. Daar komt hij:
66 de nije meijer, beneffens Peter Meijlinck
67 des koopers vrouwen vader, Jan Meijlinck
68 ende Garrit Reijlinck, op des verkoopers
69 sijde Harmen Everts onderschult toe Bath-
70 man, Egbert Willemsz, Gerrit heijdebrink.
71 Gerlich Willemsz ende Steffen Willemsz
72 (…) heeft de
73 koopere Heinrich Roloffs de Neije meijer tot
74 borg gestelt Garrit Reijlinck ende Peter
75 Meijlinck als waerborge beneffens Roloff in die helle, hebben deesen
76 koopbrieff als (…) schuldige (…)
77 beijde beneffens Heinrich Roloffs ander
78 (…)kant tot orkonde (…)
79 binnen deesen koopbrieff (…)
80 (…) ende heeft
81 (…) partije (…)
82 (…) so sall man
83 Sigh nae den anderen (…) Actum Bath-
84 man ten huijse des onderschulten Harmen Everts
85 Den 17 februarij 1649 (…) olde tijdt.
86 Dit ist Roloff in die helle gemerk
87 Dit ist Heinrich Roloffs des koopers gemert
88 Dit ist Gerrit Reilinck gemerk
89 Dit ist Peter Meilinck gemerkt
90 met sijn hant gebruikent
Marc A. - 10 mar 2020 - 13:36
68. Gerrit
72. Ende tot meerder verseeckeringe heeft de
76. koopbrieff alss selff schuldige betaelss luide
77 onder-
78. teickent tot orkonde der waerheit
79. binnen deeser koopbrieff twee all eens lui-
80. dende met eener handt geschreeven ende heeft
81. ieder partije een nae sick genommen, ende in sall
82. die een mochte verwaerlost werden, so sall men
83. sich nae den anderen reguleren.
84. Hermen
85. 1649 jaers olden stijls
86. Dit ist Roloffs in die Helle gemerck X die bekent
alss boeven verhaelt voor hem ende sijn soon Henrich
87. Dit ist Heinrich Roloffs des koopers gemerck
88. Dit ist Gerrit Reijlincks gemerck
89. Dit ist Peter Meijlincks gemerck
90. met sijn handt geteickent
Paulus Olditius rogatus in
fides fortis etc. subscriptis
Ik heb het zo goed mogelijk aangevuld. Allen zetten een eigen merk. Het Latijnse onderschrift kan ik niet precies lezen. Het gaat erom dat er in goed vertrouwen is ondertekend. Paulus olditius rogatus ????
nae sick - na zich
Tineke Tjoelker - 10 mar 2020 - 23:16
Heel erg bedankt Tineke! Ik ben altijd een beetje huiverig om een transcriptie te vragen bij zo'n groot document. Volkomen onterecht blijkt nu. De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik daarom ook niet het volledige inventarisnummer (393) geplaatst heb. Er is nog een bladzijde met volgens mij daarop de verklaring dat er daadwerkelijk betaald is. En ook het volgende inventarisnummer gaat nog over deze koop: de verkoper blijkt namelijk overleden.
Ik plaats deze stukken ook. Kijk maar of je er iets mee wilt doen.
https://postimg.cc/gallery/209t2h274/
Het stuk is overigens ondertekend door Paulus Colditz. Hij was tussen 1623 en ca. 1655 de koster/schoolmeester van Bathmen.
Marc A. - 11 mar 2020 - 11:59
Ik zal kijken of ik er iets aan ga doen. Het ziet er wel interessant uit. Ik vind het leuk om te doen. Vanwege Corona heb ik meer tijd, omdat er een aantal activiteiten vervallen.
Tineke Tjoelker - 11 mar 2020 - 21:26
Eerste gevraagde pagina:
1. Op dato den 15 Meij 1649 eerste termin te weten
2. vijff hondert gulden tot 20 stuiver t'stuck gereckent
3. wel betaelt, van den cooper Henrich Roloffsz, daer
4. voor Willem Gerlachsz sick bedancket goeder be-
5. taelinge. Actum ut supra in praesentie dess rentmees-
6. ters toe Dorth ende Hermen Everts de welcke ten
7. orkonde deeses met eigener handt hebben onder-
8. teickendt haer namen.
Joost Broocksmit
Harmen Evertsen
Paulus Colditius rogatus in fid: fort. et subscript...
1. Op dato den 27 Januarij 1650 ist die tweede
2. termin te weten vier hondert gulden tot 20 stui-
3. ver t'stuck gereckent well betaelt van den kooper
4. Henrich Roloffsz daervoor Willem Gerlachsz
5. sick bedancket goeder betalinge. Actum ut supra
6. in praesentie des Rentmeesters toe Dorth ende
7. Gerrit Heijdebrinck de welcke tot orkonde
8. deeses met eijgener handt hebben onderteickendt
9. met haer eigen naam ende gemerck.
J. Broocksmit
Dit ist Gerrit Heijdebrincks gemerck W
Paulus Colditius rogatus
fid: fort: et subscript...
rogatus - het vragen, verzoeken
Hier is bedoeld rentmeester Joost Broecksmit.
Tweede gevraagde pagina:
1. Ick Joost Broocksmit Rentmeijster
2. ende daeglijcks Rigter des huijsens ent
3. herlicheijt Dorth doe cont ider men-
4. nichlijck dat voor mij erscheenen
5. sijn Eggebert Wijlms soine van salige
6. Wilm Gerlichs, Harmen Evers onder-
7. schult tot Bathmen, Gerrit Heetbrinck, erfgenamen van
8. salige Wilm Gerlichs haer starck
9. mackende voor die afweesende
10. erfgenamen ende bekanden met handt
11. tastinge dat haer Hendrick Rolufs
12. den ersten termijn met den lesten vol-
13. daen ende betalt hadde ter summa van
14. darthin hundert gulden na luijt des
15. Coop briefs in dato den 17 febr. 1649,
16, waer meede sie renonsieren van alle
17. praetentie die sie ofde hare sollen
18. mogen soocken op Hendrik Rolufs
19. off sijnen erven, hebben meede
20. specialij met hanttastinge ontslagen
21. die burgen als namelijck Roloff
22. in die Helle ende Geret Reijlinck
3e pagina:
Alles sunder ergelist geschiet op
den hoff toe Dorth in de herlicheijt
Dorth op dato als boven
De tweede en derde pagina is een andere schrijfhand van Joost Broecksmit Ik zal die later nog eens precies nakijken.
Tineke Tjoelker - 13 mar 2020 - 14:07 (laatst bijgewerkt 13 mar 2020 — 14:07 door auteur)
Heel erg bedankt weer Tineke! Ik ga jouw transcriptie naast het handschrift van Joost Broecksmit (rentmeester van Huis Dorth) leggen, om er zelf ook weer van te leren. In de archieven van het Huis Dorth, maar ook in het Rechterlijk Archief van de Heerlijkheid Dorth zitten namelijk nog veel meer stukken van zijn hand.
Marc A. - 13 mar 2020 - 14:29
Bij precies nakijken heb ik kleine foutjes in mijn transcriptie ontdekt. Jammer, dat de Latijnse afkortingen nog onbekend zijn. Misschien kan iemand anders van dit forum daarbij helpen. Ook de dubbele ss in de woorden alss (in vorige teksten) en dess hier in eerste tekst regel 5 zijn onduidelijk. Duitse invloed?
eerste tekst, eerste deel:
1. ist dit eerste termin te weten
5. dess (?) rentmeis-
eerste tekst tweede deel:
6. des Rentmeisters
Laatste tekst:
1. Broocksmitt
2. dagelijcks ( of dagelijkx?) Richter des huijses
13. somma
16. renonseeren
20. speccijalij
handtasting - handdruk - als eene plechtige handeling tot verzekering van trouwe nakoming eener belofte of eener verplichting
burgen - borgen
Tineke Tjoelker - 13 mar 2020 - 19:21 (laatst bijgewerkt 13 mar 2020 — 19:32 door auteur)
Om reacties (en nieuwe onderwerpen) te plaatsen op het Stamboom Forum dient u eerst in te loggen! Nog geen lid? Registratie is gratis en snel!
Bedankt, uw melding is verstuurd aan de moderators.