In het nationaal archief heb ik een registratie opgedoken van Hieronimy Dopkewitz in de stad Vianen.
Vragen:
1. welke datum hoort bij deze registratie? Volgens mij, als ik de opzet van de hele pagina bekijk, is het de datum boven de eigenlijke registratie. Welke datum is dat?
2. wat is het laatste deel van de registratie (na het woord chirurgijn)?
3. weet iemand ook de feitelijke betekenis van deze registratie? Er wordt op andere plaatsen verwezen naar een burger-eed en/of burgerrechten, maar dat kan ik niet uit deze sumiere krabbel halen.
Complete scan hier: http://proxy.handle.net/10648/b7ea4559-b0be-4786-857b-8b22b29fe130
Uitsnede scan hier: https://i.postimg.cc/wTNQXSSc/Dopkewitz-Vianen-Uitsnede.jpg
9 september 1685
laatst gewoont te Emmerik
Emmenes ipv Emmerik. Ik denk dat Eemnes wordt bedoeld.
Het is het trouwboek van het gerecht van Vianen, met volgens de beschrijving van de inventaris:
In het tijdvak 1621 mei 23-1689 juni 5 tevens vermelding van toegekend burgerrecht.
LINK
En ik lees ook Emmenes
Jammer... Emmerik zou een stuk logischer zijn geweest 😁 Vanuit Emmerik met een boot de Rijn afvaren tot Vianen zou mooi in de rest van mijn these passen. In geval van Emmenes ontbreekt er nog een stukje, maar dat is voor het andere forum.
wat is de rest van je these? Deze stamboom suggereert dat zijn vader al in Franeker heeft gestudeerd
Mensen uit Polen, die zich hier vestigden, kwamen gewoonlijk over de Oostzee vanuit Danzig en dergelijke havensteden.
Er ging bij wijze van spreken iedere dag een schip.
Nederland binnenkomen via de Rijn bij Emmerik was voor een Pool wel erg omslachtig.
Ik geloof niet dat Hiernomy Dopkewitz een zoon van Bartholomeus Dobscheweijt is. Er wordt her en der gesuggereerd dat deze Bartholomeus rechtenstudent aan de universiteit van Franeker is geweest. Ik kan er geen bewijs voor vinden. Ook ontbreekt een doopbewijs voor Hieronimy (met link naar Bartholomeus), een moeder en een verklaring waarom hij in 1685 uit het niets in Vianen (en Eemnes) opduikt. Verder wordt op dezelfde plaatsen in genealogieland gemeld dat Dopkewitz in het Poolse Dopkewice zou zijn geboren, maar ook dat trek ik in twijfel.
Hieronimy gebruikt zowel in het Vianen-document als in zijn trouwakte de naamsuitgang -witz. Dat is een typisch joodse toevoeging (witz = zoon van). Dat zou verklaren waarom er geen vermelding in de christelijke kerkregisters voorkomt en waarom zijn kinderen niet in doopboeken zijn terug te vinden. Ofwel Dopkewitz is zoon van Doepke, ofwel zijn voorouders hebben hun familienaam ooit ontleent aan de stad waar zijn woonden (mogelijk dus wel Dopkewice, maar als naam aangenomen door en vorige generatie). De ashkenazi-joden (die -witz ook als naamsvervoeging gebruikten) zijn in Oost-Europa in de 17e eeuw vervolgd, gevlucht en neergestreken in o.a. Duitsland en Nederland. Volgens mij woedde rond 1650 de 30-jarige oorlog in Duitsland waar ook veel joden vervolgd werden. Chirurgijn was overigens een typisch Ashkenazi-beroep.
Ik denk dus eerder dat Hieronimy een joodse vluchteling is, bijvoorbeeld uit Duitsland waar hij mogelijk met zijn ouders eerder al naar toe was gevlucht vanuit Polen. Dit lijkt mij qua reisafstand en taal logischer dan een 20-jarige Pool die 1500 kilometer vanuit het oosten van Polen aflegt om chirurgijn te worden in een dorp/stad in een land waar hij de taal niet van spreeekt.
Ja, het is maar een these, maar in de blind doorgekopieerde zoon van Barthelomeus, schoolmeester, Vianen en later Beetsterzwaag zitten wat mij betreft te veel haken en onlogische ogen.
Wesley, dat is nog een flinke reis die niet door onbemiddelden betaald kon worden? En vergeet niet dat veel joodse Polen al richting her westen van Duitsland en ook Nederland waren gevlucht. Op basis van zijn -witz naamsuitgang rijst een sterk vermoeden dat hij joods was.
waarom noemt u hem overigens "Hieronimy" i.p.v. "Hieronimus" die laatste letter is een abbreviatuur in het handschrift
→ krul aan de eindletter (soms als een kleine geopende 9 in superscript): de uitgang -us. [hier]
en ik betwijfel of "-witz" een indicatie is van een ashkenazische afstamming, het is eerder interpretatieve schrijfwijze van "-wicz"
Peter B, weer wat geleerd over kullen! Hieronimus it is en mijn dank voor deze uitleg!
Zowel het Vianen-document als trouwregister geven een -witz. Die hou ik maar even aan voorlopig, maar ik zal je -wicz opmerking in mijn achterhoofd houden.
Lees anders over -wicz even deze link
Het is gewoon een Pools patroniem en heeft niets met Joodse naamgeving te maken.
Asjkenasische Joden hadden in de 17e eeuw zelfs geen achternaam.
Zij gebruikten het Hebreeuwse woord bar (=zoon)
Pas bij de 19e eeuws assimilatie gingen Poolse Joden in navolging van de andere Polen
over op de uitgang -wicz.
succes met je these
Nog even één opmerking, en dat houd ik het voor gezien
"Ik geloof niet dat Hiernomy Dopkewitz een zoon van Bartholomeus Dobscheweijt is."
In het burgerboek van Vianen uit je oorspronkelijke vraag heet hij
Meester Jeronimus Bartholomeowitz Dobkewitz
Leeshulp, transcriptie, vertaling, betekenis » Hieronimy Dopkewitz, registratie Vianen opgelost
