Hier iets over de inhoudsmaat "stoop" Stoop (inhoudsmaat) - Wikipedia

Maten en gewichten (knaw.nl)

oliemaat: stoop

Amsterdam (Noord-Holland)

Anneke 2, Dankjewel voor de snelle reacties.

De stoop als gevarieerde inhoudsmaat kende ik wel. En bovendien is die variatie duidelijk streekgebonden.

Maar waar het mij meer om gaat, is het gebruik van het begrip, in samenhang met de jaarlijkse betaling van een bepaalde verplichting in eind 16e begin 17e eeuw. En kennelijk  zou "het betalen"  dan toentertijd smalrente heten, maar ook dat is mij niet geheel duidelijk 

Vandaar dat ik de vraagstelling naar voren bracht.

Zou het niet gewoon zo zijn dat begin 17e eeuw de smalrente (een soort pacht) in stopen olie werd berekend/betaald?

Anneke heeft gelijk: het is heel goed mogelijk om pacht (etc.) in natura te betalen.
En verder: googel eens op het woord "smaltiende(n)", dat komt veel vaker voor als smalrente, maar ik denk dat de verklaringen daar tamelijk helder zijn.

Mijn voorouders moesten betalen in malders rogge en andere granen. Dat betreft het gebied rond Geldern. Dus inderdaad was het niet ongewoon om pachten en renten in natura te betalen. 

Volgens het Glosarium Iurius Brabanticum 1222-1781 zijn smaltienden de belasting op klein gevogelte. Smaldelen is het omslaan van belasting op de bevolking.

En volgens Van Dale 11e editie, 1984 is een stoop 1/16e anker of 2 kannen en ongeveer 2 liter.

Michaël

Vervolg op de vraag over smalrente.

Ik heb in andere delen van de correspondentie uit 1994 over mijn voorouders nog aanvulling over dit onderwerp.

Zo wordt er in een alinea geschreven:

In de alleroudste kerkrekeningen, 1587 t/m 1600, vinden we al dat de Hensbroucken een smalrente van 4 stopen olie = 2 gulden betaalden voor de woning van Dirck Jan Ghijssen.

en dan nog een andere alinea:  

In de kerkrekening van 1587 komt hij [ hij  is hier een van mijn voorouders, Adriaen Olofsz.]  al voor met de betaling van een smalrente  verschenen Lamberti 1586 (Lamberti = 17 september).   

In de kerkrekening van 1590 komt de betaling van de smalrente per 17-09-1589 voor:           Adriaen Olofsz. op de hoeve 's-jaers vier stopen olie verschenen 89.   De stoop geëstimeerd voor :       Ontfangen van Jan Adriaensz., sijn soen.  voor elcke stoop X st.  -  facit  II gulden 

 ( gelet op de faam van de briefschrijver, waarvan ik twee stukjes uit zijn brief citeerde, is dit te beschouwen als een getrouwe weergave van wat er in de kerkrekening gestaan heeft !  Je zou kunnen zeggen: het karakter van een regest).

Als ik NU de suggestie van Anneke 2 bij de hand neem, en voor smalrente het woord PACHT  in bovenstaande alinea's neerzet, dan moet ik zeggen: Dat past goed, ofwel: deze betekenis zou best nog weleens in dit kader goed passen.

Deze betekenis past ook heel goed in de derde alinea van de brief (de bladzijde 5) die gisteren geplaatst is. Hoe langer ik er over nadenk, hoe beter het gaat passen. M.a.w. ik ga er hoe langer hoe meer in geloven.

Dan de stopen olie. Betalen in natura kwam vaak voor, in de reacties kwamen daar ook voorbeelden van.Ik had overigens al een vermoeden dat de term stopen olie    of   stoop   niet te letterlijk moet worden gelezen. Met name door de aantekening (hierboven) in de kerkrekening van 1590 staat eigenlijk overduidelijk dat de stoop de waarde van 2 gulden heeft. Dus waarschijnlijk een plaatselijke benaming voor een aldaar aangehouden waarde. De smalrente werd genoemd in stopen olie, en duidelijk betaald in geld (in stuivers of guldens)

Immers: De stoop geëstimeerd (=gewaardeerd) op:  Ontvangen van Jan Adriaensz., zijn zoon, voor elke stoop 1ien stuivers, dat wordt dan 2 gulden.        In feite een keurig vervolg op wat in de gisteren geplaatste bladzijde in de 3e alinea van onder ook al wordt beschreven.

Als ik dan verder de reacties op mijn vraag zo lees, dan denk ik dat deze er toe hebben bijgedragen om mijn omschrijving hierboven, in deze vorm te gieten.

Hartelijk dank,

Qrien Heinsbroek

Anneke 2, hartelijk dank voor deze reactie.

Ik las deze reactie gisteravond al, en vrijwel direct dacht ik dat deze suggestie, met name het woordje pacht  goed in de gehele context zal kunnen passen.

Daarom heb ik het even laten rusten en heb zojuist een reactie geschreven. Gemakshalve mag ik je daar naar verwijzen.

Ik heb wel een vraag daaromtrent: Heb je de suggestie PACHT zelf spontaan bedacht, of is deze ingeving gebaseerd op documentatie daarover?

Wellicht kun je me daarover bij gelegenheid informeren.

m.vr.gr.

Qrien Heinsbroek

Petra, hartelijk dank voor de bijdrage.

Je hebt gelijk dat Anneke 1 een goede suggestie gaf. Vroeger werd er inderdaad veel meer in natura 'gehandeld'. Later, werd dit door de opkomst van de geldeconomie veranderd. In de ene streek eerder dan in de andere streek. Sterk afhankelijk van allerlei factoren.

Smaltienden geeft op google inderdaad veel meer hits, want bij smalrente is dat duidelijk minder.. Ik denk dan ook dat het woord smalrente ook een plaatselijk karakter heeft.

m.vr.gr.

Qrien Heinsbroek

Annemarie 57, hartelijk dank voor de reactie.

In vroeger tijden was het gewoon heel gewoon (!) om in natura allerlei zaken af te handelen. Dat gebeurde dan onder allerlei benamingen, heel vaak zeer streek- of plaatsgebonden. Zo ook het woord malders, dat kende ik niet, maar ik kom ook niet uit het Geldernse. 

Ik kom uit Zuid-Holland, en ook daar waren er plaatselijke benamingen. Niet meer paraat, maar soms hoor je er weleens een, dan bekruipt me wel het gevoel van: heb ik eerder gehoord!

m.vr.gr.

Qrien Heinsbroek.

Boers 2 / Michaël, dankjewel voor de reactie. 

Het is duidelijk een antwoord op mijn vragen. Dat leidt ertoe dat ik me nu ook realiseer, dat mijn uiteindelijke vraag eigenlijk anders gesteld had moeten worden.

Het ging mij er n.l. om een uitleg van het begrip smalrente, die  diende te worden betaald in stopen olie, maar in werkelijkheid (toen al) in geld werd  gedaan. Dan kan ik daar wel en gedachte over hebben, maar er is een gezegde; Twee weten meer dan een. 

Vandaar ook mijn verzoek of iemand mij daar meer over kon vertellen, zodat ik dat dan op de juiste wijze kon beschrijven in mijn familieboek. 

Je uitleg betrof hier over smaltiende, die in Brabant slaan op klein gevogelte. Duidelijk ook weer streekgebonden.

Overigens heb ik ook de gedachte dat bij smaltienden en smalrente het gedeelte smal afgeleid is van het middeleeuwse smal of smael , wat klein betekent volgens Woordenboek Middelnederlands, van W.J.J.Pijnenburg, Aula 94.. Maar, of dat dan ook geldt voor het begrip Pacht, daar heb ik wel weer twijfels over. Maar goed, dat is een taalkundige kwestie, dát laat ik in mijn beschrijving voorlopig achterwege.

m.vr.gr.

Qrien Heinsbroek

Hensbroek klinkt als Vlaardingen e.o., mijn geboortestad, maar soms blijkt het voorgeslacht (zoals dat van mijn moeder) uit een geheel ander deel van het land te komen, vandaar dat ik in de buurt Geldern uitkwam.

Voor het taalkundige aspect zie https://gtb.ivdnt.org/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=52703

(klik op het gebogen pijltje ↪)

Jan,

Dankjewel voor deze bijdrage. Ik kende deze toelichting niet, maar het blijkt dus dat het woord smaltiende veel algemener is dan smalrente.

Ook zie ik dat smaltiende over een groot gebied werd gebruikt, zowel noord als zuid, vandaar dus vrij algemeen. Ik denk dan ook dat smalrente veel meer streekgebonden is. Waarschijnlijk zal dat ook de reden zijn dat smalrente in woordenboeken nauwelijks of niet voorkomt.  Dat ik iets vond in Vlaanderen berustte op louter toeval; voor mij is dat ook een aanwijzing dat de streekgebondenheid hier past.

m.vr.gr.

Qrien Heinsbroek