Via het Red Book of Scotland kreeg ik een afbeelding van de grafsteen van John Bethune of Auchmithie, die in 1570 in Chatsworth, Derbyshire, Engeland overleed. John was de zoon van Cardinaal David Bethune, aartsbisschop van St. Andrews, die in 1545 werd vermoord .
Wie kan de Latijnse tekst van deze steen voor mij vertalen? Alvast reuze bedankt!
Wim van den Berg 1951 - 22 jan 2025 - 18:59
Dag Wim,
Je zou kunnen beginnen door eerst zelf een transcriptie te maken van de tekst, dan kunnen anderen helpen met de vertaling.
Michaël
Boers 2 - 22 jan 2025 - 19:58
Hoi Wim, hier een zo goed mogelijke transcriptie voor zover ik het kon lezen. Missende stukjes of onzekerheden zijn aangegeven met []. Dit is niet het latijn waar ik een woordenboek van heb, dus ik kan niet helpen met de vertaling.
Deo Opt Max. Et Posteritati Sacrum
Ioanni Betonio Scoto nobilis & oprimi viri Ioannis Betonii ab anthmwty (<Auchmithie?) filio Davidis Betonii Illustris SRE Cardinalis nepori Iacobi Berinio Reuerendis Andrexe Archiepiscopi et Regni Scotix Cancellarii Dignis pronepoti ab meuate aetate in humanioribus disciplinis & philosophia quo facilior ad rus Romanu (cuius ipse Consultis fuit) aditus pareret ab optimus quibusqz preceptorib[] & liberaliter & ingenue educato omnibus morum facilitate fide prudentia & constantia charo undea Serenis Principe Maria Scotor in Gallorumqz Reginam praegustatoris primu mox Oeconomimunus susecta ei usdemqz Serenis Reginruna cum aliis, evinculistur uculentis Tiranni apud leuini Iacus castrum liberatori fortis quem [post?] varias legationes & ad Carolum 9 Gallararum Regeni Ch[]sti anis & ad Elizabetham Serenis Anglerum Reginam Foeliciter & non sine laude susceptas fates properantibus [ialux?] aetatis flore fors aspera immani dysenterias morbos numero viuentiu excr[] Iacubus Reverindis Glosquensis Archiepiscopus & Andreas Betonii, eiusdem setens Reginae ille apud Regem Christianus Legatus[] vero Oeconomus in [o]ppetuam rei memoria ex volutate & proimperioserems Reginae berr[elemetis?] [] posuerut.
Obuit inni solutis 1570 Vixit anno [] munfes 7 &
diem [] expectat apud Chathworth in Anglia
EPITAPHIUM
Immatura tibi legerum fila sorores Betoni ut summum ingenium summumqz periret Iudicium et nobis []iucundum[] foret ultra.
Groetjes, Thijs
Thijs B. Italiaander - 22 jan 2025 - 20:57
Ha Thijs,
reuze bedankt hiervoor
Wim van den Berg 1951 - 23 jan 2025 - 17:44
Dit maakt google translate ervan. Latinisten zullen het ongetwijfeld beter kunnen maar wellicht een klein begin?
God kiest Max En voor het Heilige Nageslacht John Betonius Scotus, de nobele en grote man van John Betonius, zoon van David Betonius de Illustere SRE, de zoon van David Betonius de Illustere SRE, de achterneef van James Berinius Reuerendi, aartsbisschop van Andrex en kanselier van het koninkrijk Scotix Er werd geraadpleegd) dat de aanpak zou moeten worden voorbereid door de beste leermeesters en op alle mogelijke manieren vrij en openhartig zou worden onderwezen. met gemak, geloof, voorzichtigheid en standvastigheid, vanwaar Maria Scotor, de serene prins van de Galliërs, de koningin van de eerste prefect, Oeconomimunus, nadat hij hem dezelfde serene Reginruna had opgevolgd, samen met anderen, werd verdreven van de felle tirannen op de fort van Leuinus Iacus, een sterke bevrijder die [naar?] verschillende ambassades heeft gehad en van Karel de 9e Koning van de Galliërs, en van Elizabeth de Serene Koningin van de Engelen. Gelukkig en niet zonder lof ontvangen door het zich haastende lot [ialux?] in de bloei van deze tijd, de grote kans op de vreselijke dysenterie, de ziekten in aantal viuentiu excr[] Eerwaarde Jacobus, aartsbisschop van Glosquensis en Andreas Betonii, dezelfde zetel van de koningin, hij was de christelijke legaat bij de Koning[] maar Oeconomus in de [oppetua] herinnering aan de zaak door de wellustigheid en proimperioserems van de koningin berr[wil je het zeggen?] []
Annemarie57 - 23 jan 2025 - 18:01
Dank je Annemarie, jouw vertaling helpt weer een stukje verder. Basisvraag voor mij toch wel: wie ligt hier nu begraven John Bethune of Auichmithie of zijn zoon, die ook John heette? Van belang is dan iig het getal op de 2e regel boven het EPITAPHIUM: staat hier 32 of 52??
Wim van den Berg 1951 - 26 jan 2025 - 17:56
De eerste regels zijn m.i.:
Deo Opt(imo) Max(imo) et posteritati Sacrum.
Ioanni Betonio Scoto nobilis & optimi viri Ioannis Betonii ab
Anthmwty filio, Davidis Betonii Illustrissimi SRE Cardinalis
nepoti, Iacobi Betonii reuerendissimi S. Andreae Archiepiscopi et Regni
Scotiae Cancellarii Dignissimi pronepoti, ab ineunte aetate in huma-
nioribus disciplinis & philosophia quo facilior ad rus Romanum (cuius
ipse Consultiss. fuit) aditus pateret ab optimis quibusque preceptoribus
& liberaliter & ingenue educato omnibus morum facilitate fide pru-
dentia & constantia charo unde a Sereniss. Principe Maria Scotorum
Gallorumque Reginam praegustatoris primum, mox Oeconomi munus
Hij was dus een achterkleinzoon (of achterneef? al is dat geen normale vertaling van pronepos) van James Beaton [https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/beaton-james-bethune] en die leefde van ongeveer 1473-1539. Hij is een kleinzoon of neef (nepos) van David Beaton.
André Jansen - 27 jan 2025 - 17:35 (laatst bijgewerkt 28 jan 2025 — 07:43 door auteur)
Dan is het dus inderdaad de zoon van John Bethune of Auchmithie die hier begraven ligt. Deze John Jr was Master of the Household van Queen Mary, toen hij 1570 overleed. Hij is dan de broer van James Bethune (ca1517-1603) die in 1552 aartsbisschop van Glasgow werd. De op de steen ook genoemde Andrew Bethune is een andere broer, die hem later opvolgde als Master of Household.
Onduidelijk is wie dan James Bethune of Auchmithie and Balfarg was. Hij wordt genoemd als vader van deze James en Andrew, maar dat zou dus John Bethune of Auchmithie moeten zijn (vlgs Red Book of Scotland). Nu kreeg hij pas in 1551 een grant op landen rond Auchmithie, noemde ook deze John zich daarvoor dan "of Balfarg"?
Wim van den Berg 1951 - 28 jan 2025 - 10:41 (laatst bijgewerkt 28 jan 2025 — 10:53 door auteur)
De basisvraag: vertalen van de steen is nu opgelost. Zoals altijd komen er dan weer nieuwe vragen naar voren, waarmee ik verder aan de gang ga. Iedereen bedankt voor de reactie!
Wim van den Berg 1951 - 29 jan 2025 - 19:27
De auteur van het eerste bijdrage in dit bericht heeft aangegeven dat de vraag is beantwoord of het probleem is opgelost.
Om reacties (en nieuwe onderwerpen) te plaatsen op het Stamboom Forum dient u eerst in te loggen! Nog geen lid? Registratie is gratis en snel!
Bedankt, uw melding is verstuurd aan de moderators.