Engersum of de Engersmaborg was een borg in Uithuizen. De naam Engersma komt voor het eerst voor rond 1465, als bezit van de heer Hebele Engersma. Vanaf ongeveer 1476 tot 1610 wordt de borg bewoond door de familie Ausema, verwanten aan de familie Alberda. Daarna wordt de borg geveild en komt het in 1657 in handen van redger Hermannus Mettinck. Hij en zijn zoon Wilhelm woonden er tot 1699. Zij traden vaak op als redger voor het huis Menkema. De Alberda's hadden in verloop van tijd al verschillende rechten van Engersum gekocht. In 1699 werd Johan Writzers eigenaar, die met zijn vrouw Hindrika Wussum de borg bewoonde. De borg ging over in de handen van hun kleinzoon Hendrik Sijssen die de borg in 1761 te koop aanbood. De borg wordt als laatste door een familie Pieters bewoond. In 1855 zijn de ruïnes van de borg gesloopt.

Ik heb geprobeerd online een afbeelding te vinden van deze borg, helaas niet kunnen vinden. Ik weet niet zeker of er een afbeelding van bewaard is gebleven. Van andere borgen die rond 1800 nog bewoond waren, zijn over het algemeen wel afbeeldingen bewaard gebleven. 

Wie kan me helpen aan:

1. Een afbeelding van de Engersmaborg (ook Engersum genoemd)?
2. Een afbeelding van de plek waar de Engersmaborg heeft gestaan (op een oude kaart?)?

Hoop dat er iemand is die me verder kan helpen....

Alleen een foto van de schouw die verplaatst is naar de boerderij:

Uithuizen : Interieur boerderij Engersma : Schouw / schoorsteenmantel

Veen Jzn., D. van

1910-1925

De schouw is afkomstig uit de borg Engersma en werd na de sloop (1855) geplaatst in de gelijknamige boerderij. (De boerderij werd in 1925 gesloopt)

Zwartwit

Foto

origineel

Zie W.J. Formsma, Ommelander borgen en Steenhuizen, 1973 (Toegangsnr. 1759 nr. 5818), 403, 404, 414

U8-281b

RAG

Groninger Archieven

• Eemsmond (Uithuizen)

Bedankt voor de tip inzake de schouw.... Ik dacht het plaatje online te hebben gezien, maar moet nu  toch wel even zoeken waar dat is geweest.... Zal de bron eens proberen te vinden.

Plaatje is weer gevonden: 

http://beeldbankgroningen.nl/beeldbank/weergave/record/?id=5aff2665-9905-5966-4c41-995eefba2fbd 

Op deze kaart lijkt bij ver inzoomen net naast de rode pijl Engersm.... te staan

http://www.vincentenmarlene.nl/html/homepage/primaire_menu/geschiedenis/kaarten/groningen/groningen.html

Bedankt Annemarie,

Inderdaad weer iets meer duidelijkheid over de ligging van deze borg.....

Alleen jammer van die 'locatie-ballon' op dat fragment, ik ga proberen een andere afbeelding van die plek te vinden.....

Voor anderen die ook een betere afbeelding zoeken is hier de link naar de provinciekaart van Groningen, met daarop o.a. Engersum, zonder de 'ballon'....

Ik vond nog wel een krantenbericht over een opgraving in 1965 waarbij men dacht de keldergewelven te hebben gevonden. (via Delpher en dan zoeken op Engersma en/of Engersum). Ook advertentie van de verkoop van de boerderij. Maar helaas geen plaatje van de Borg.

Misschien via een familie archief van een van de bewoners?

Hier ook:

http://dpc.uba.uva.nl/cgi/i/image/image-idx?sid=9dc270a1d9b4ff658b539a38f00a5db8;g=all;q1=Groningen;rgn1=carto_all;size=20;c=carto;lasttype=boolean;view=entry;lastview=thumbnail;subview=detail;cc=carto;entryid=x-otm-col--sp-hb-kzl-sp-i-sp-1-sp-a-sp-1-sp--lp-101-rp;viewid=449565629;start=1;resnum=10

Heel erg bedankt, Annemarie....

Paar mooie plaatjes van de locatie waar Engersum zal moeten hebben gestaan (iets ten noorden van het dorp Uithuizen)...

Ik denk dat er misschien nog wel een plaatje (tekening) van de borg bewaard is gebleven in een boek over de historie der Groninger Borgen (en Steenhuizen)....

Ik zal bij een bezoek aan Groningen eens kijken of ik toch ook daar nog een afbeelding van kan vinden.

Ik kende Delpher nog niet als toegang, inderdaad een verhelderend stukje over de (exacte?) locatie....

Zal deze bron vast nog vaker raadplegen voor andere onderwerpen c.q. familienamen

Het was eigendom van Van Veen toch? (Begin 19e eeuw?)

Dan is dit het denk ik (zo rond kadasternummer 187-195) daar lijkt nog een vierkant terrein met slotgrachtje te liggen:

http://watwaswaar.nl/#kK-10e-8-1-1v-1-4dxQ-4Bjk---1If

Als de link niet werkt (ik vind het een prutsite) dan naar Uithuizen, inzoomen en kadasterkaart C blad 01 bekijken. De eigenaren staan in de bijbehorende scans op nummer en daar zie ik R.H. van Veen als eigenaar van de nrs. 182 t/m 195.

Alwaar een online 'bron' die ik nog niet kende... WATWASWAAR....

Bedankt voor deze tip...

Ik zal deze plattegrond eens naast de kaart van HISGIS leggen.... (zodat ik de eigenaar in 1832 kan achterhalen c.q. het terrein kan vinden via een inmiddels al bekende naam... Pieters of van 'der' Veen).

In Hisgis kan ik een satelietfoto naast (of over) de kaart leggen..... In 1855 werd de ruine afgebroken, dat zegt natuurlijk weinig over de periode dat het een ruine was.... 

Maar ik ben een heel stuk verder gekomen dankzij Uw hulp. Nogmaals: Hartelijk bedankt!

Nog even voor andere geinteresseerden:

Het 'opgravings-terrein' lag aan de Schoolstraat, op de kastrale kaarten heette die straat destijds nog Achterweg...

Vermoedelijke eigenaar van het terrein (in 1832, nog met enige bebouwing): Robbert Hindriks van Veen, landbouwer te Uithuizen..... Op de HISGIS-kaart lijkt het hoofdgebouw al 'verdwenen' (waarschijnlijk toen al ruine of niet meer bewoonbaar).

Kadasternummers 187 t/m 191, daarnaast had Robbert Hindriks van Veen nog diverse landerijen....

Het is zeker niet ondenkbaar (en zelfs waarschijnlijk) dat de omliggende landerijen - die ook in het bezit van Robbert Hindriks van Veen waren - ook tot het bezit van Engersum behoorden...

gevonden op

VERHAAL BIJ Detmer Rengers van ten Post [5617]

DE BORG UNGERSUM
Wanneer in 1489 in de rechtstoel van Uithuizen en Uithuizermeeden een regeling wordt getroffen over de omgang van het redgerrecht is er sprake van Tyarckinga, Tyadingahuis of Ungersma. Het redgerrecht behoort dan aan Dutmer Rengers. Deze woont op het huis Ten Dijke.

Zijn kleindochter Anna Rengers, een dochter van Luirt Rengers ten Dijke, trouwt met Wolter Huinge, een stad-Groninger, die daardoor Tyadingahuis, zoals het dan genoemd wordt, verkrijgt. Bovendien erft hij in 1553 van zijn vader het huis de Wijert bij Helpman, waar hij en zijn vrouw gaan wonen. Tyadingahuis wordt verhuurd.
Niet alleen heeft Wolter Huinge de Wijert verbouwd, maar ook te Uithuizermeeden heeft hij 'gewaldich getymmert'. Bovendien heeft hij in de kerk aldaar een graftombe laten oprichten voor zijn in 1574 overleden zoon Rudolf. Deze tombe staat aanvankelijk midden op het koor, maar is in het midden van de vorige eeuw verplaatst naar de muur. Zijn bouwactiviteit kost Wolter meer geld dan hij zich kan veroorloven. Eerst worden zijn goederen met hypotheken bezwaard, daarna verkocht; de Wijert in 1575 en Ungersma, welke naam nu de gewone wordt, in 1576. Wolter zelf, die de Hervorming is toegedaan, moet in 1580 uitwijken naar Oost-Friesland. Hij sterft in 1587.

Bij verkoop in 1576 wordt Ungersma opgemeten, waarbij vermeld wordt, dat Wolter zelf de gebruiker is geweest.
De koopster is Anna Gijsens, weduwe van Johan Sickinghe op Warffumborg. Ungersma wordt dan omschreven als het 'principaele huys ende veer cameren omtrent dat huis staende' en onder andere bruggen, poorten, singels, vele rechten, graven en gestoelten in de kerk. Bij Ungersma horen ruim 75 grazen binnendijks en bijna 58 grazen buitendijks. Het buitendijks land is van Wiersmaheerd afgenomen en bij Ungersma gevoegd.
Hiermee is wel zo ongeveer een eind gekomen aan het bestaan van Ungersma als borg. Het is niet bekend, dat er leden van de familie Sickinghe hebben gewoond. Wel hebben ze de rechten uitgeoefend. Om de 20 jaar valt het redgerrecht op de heerd. In 1674 komt dit recht aan Menkema.

De heerd zelf komt na de dood van Anna Gijsens aan haar zoon Harmen Sickinghe. Omstreeks 1626 wonen er Enne Mellens en zijn vrouw Hillechien Aljes. Enne Mellens overlijdt er in dat jaar ten gevolge van een val.
Een gevelsteen in de boerderij die er thans staat draagt het opschrift 'Mello Ennens en Elisabet Luierts hebben dit huis geset anno 1664.' Daarbij staat een huismerk. De boerderij staat niet op de plek van het oude Ungersma, waarvan de sloping omstreeks die tijd zal hebben plaatsgevonden, maar waarschijnlijk op 'het grote hof', onder welke benaming Ungersma later voorkomt.

Het borgterrein met de oprijlaan en gracht is nog intact. De gracht is waarschijnlijk een buitengracht geweest. Op het zuidwestelijk gedeelte van het terrein tekent zich namelijk een singel af, terwijl men in 1892 bij graafwerk voor een nieuw voorgebouw stuit op een oude gracht, de binnengracht dus. (* Bron: De Omm. Borgen en Steenhuizen).

Bedankt voor de informatie, Renee....

Helaas moet ik je meedelen dat er 2 borgen met bijna dezelfde naam bestonden en ook nog eens vrij dicht bij elkaar: Engersmaborg (of Engersum) te Uithuizen en Ungersma te Uithuizemeeden. Jouw gegevens betreffen helaas een andere borg....

Zie ook Ommelander Borgen etc. van Formsma et al. http://books.google.nl/books?id=pzl2zzeZTx0C&pg=PA403&lpg=PA403&ots=LyU9NHA0jb&focus=viewport&vq=engersum&dq=de+ommelander+borgen+en+steenhuizen&hl=nl, pag 403 e.v. Helaas ontbreekt de plattegrond op pag. 414. Ungersma staat op pag. 421-422, maar ontbreekt hier.

Bedankt Chris,

Ondanks het feit dat ik al een 'scan' gemaakt had van dit document, was het me (nog) niet opgevallen dat er werd gerept over een plattegrond van Engersum.... Zal dit boek eens opvragen bij de bibliotheek, zodat ik ook daarvan een kopie kan maken.

Ik heb overigens inmiddels al een afdruk van de kadasterkaart van 1832 waarop het terrein van de borg staat, of beter: de restanten van de borg....