stamboomforum

Forum logoBeroepen, adressen, plaatsen » Stads-Keijselaar? Wat is dit voor een beroep? opgelost



Profiel afbeelding

Hallo

In het online-archief van het Historisch centrum Leeuwarden vind ik een vermelding van een Stads-keijselaar (zie onder).

Weet iemand wat de betekenis is van dit beroep (?).

vr.groet

Mark

 

K25 Index diverse bestanden stadsarchief Leeuwarden tot 1811

c022-336 1776-02-05; Informatieboeken. Aktenummer: c022-336. Aktedatum: 1776-02-05. Soort bron: Informatieboeken

Samenvatting: Marthije Hanses, huisvrouw van de Stads-keijselaar: Willem Hockstein (Hoekstein), alhier. Oud: 57 jaren.
Getuige inzake dronkenschap enz, van: Harmen Everts.

Mark Hoekstein - 23 jan 2021 - 20:40 (laatst bijgewerkt 24 jan 2021 — 09:11 door moderator)

Stads-steenhouwer

Grappig om zo te ontdekken waar de naam Hoekstein vandaan komt !  Vindt u ook niet ...

Afbeeldingen zijn alleen zichtbaar als u bent ingelogd op het Stamboom Forum

PS. Ik beeld een google screenprint af om het copyright van Marten Toonder te respecteren.

sprangers - 24 jan 2021 - 12:58 (laatst bijgewerkt 24 jan 2021 — 16:51 door auteur)

heel aardig, ik wil het graag geloven, maar zijn er nog andere bronnen dan Marten Toonder die over dit onderwerp gaan? Via google kan ik er niets over vinden.

En wat is uw theorie dan over het ontstaan van de naam Hoekstein? Ik kan wel iets bedenken, maar hoor het graag.

 

vr.groet

Mark

Mark Hoekstein - 24 jan 2021 - 20:21

Willem Hoeksteyn en Marta Hanses huwden op 2/17.11.1743 in de Jacobijner Kerk.

G. Karssenberg - 24 jan 2021 - 21:25

beste G Karssenberg

Het huwelijk is mij bekend, dankuwel. 

Ik heb nog wel een vraag over de vermelding van het huwelijk, er staat dat "Willem soldaat is onder de compagnie van ....." Kan iemand dit lezen? Ik krijg de scan niet ge-upload. Hij is hier te vinden:

Netherlands, Friesland Province, Church Records, 1543-1911; https://familysearch.org/ark:/61903/3:1:3QS7-89W2-WNXN?cc=2040000&wc=SBN7-2NG%3A382150501%2C382149702%2C382179201

Afbeelding 282 rechtsboven.

Mark Hoekstein - 24 jan 2021 - 22:01

Mark, je schrijft:  maar zijn er nog andere bronnen dan Marten Toonder. Maar ik zou hem niet onderschatten: hij was erelid van het Genootschap Onze Taal.

In elk geval had Leeuwarden een stadssteenhouwer. zie bijvoorbeeld hier: Hendryckes Schotannes (staneke.net).  Overigens lijkt me stadssteenhouwer geen slechte baan. 

En de bijnaam "Hoeksteen" voor een steenhouwer lijkt me gauw gemaakt.  Maar, om in Bommelliaans te spreken, ik ben geen Kwetal

sprangers - 24 jan 2021 - 22:21 (laatst bijgewerkt 24 jan 2021 — 22:37 door auteur)

Ik heb nog wel een vraag over de vermelding van het huwelijk, er staat dat "Willem soldaat is onder de compagnie van ....." Kan iemand dit lezen?

er staat  "soldaat onder de compagnie van Collonel Sijghersen". Waarschijnlijk betreft het lt.kolonel baron Sighers ter Borch van infanterie regiment Oranje-Drenthe, IR672g

met garnizoensteden:

Grave 1725 - 1726

Venlo 1726 - 1727

Grave 1727 - 1728

Zutphen 1728 - 1731

Emden 1731 - 1736

Coevorden 1736 - 1737

Groningen 1737 - 1744

Breda 1744 - 1746

Nijmegen 1746 - 1749

Naarden 1749 - 1750

Bergen op Zoom 1750 - 1751

Naarden 1751 - 1752

Bergen op Zoom 1752 - 1752

Hulst 1752 - 1752

Peter B - 25 jan 2021 - 00:37

Peter, dankjewel, voor de ontcijfering van Collonel Sijghersen

Sprangers: Ik zal een heer van stand zeker niet onderschatten . Het door hem gebezigde woord 'kiezelaar' lijkt me toch echter ontsproten aan de fantasie van dhr Toonder en niet gestoeld op historische bronnen. Ik ga hier dan ook niet blind op varen.

Het woord keijselaar komt ook voor als achternaam en zal dus vast een beroep zijn, en misschien wel steenhouwer inderdaad.  

Is iemand het woord "keijselaar" in enige historische bron tegengekomen?

Mark Hoekstein - 26 jan 2021 - 22:53

Mark,

Op genealogieonline vind je een keer de alternatieve schijfwijze van stadskiezelaar wat bevestigt dat dit een beroep is. Verder vond ik dat in het Belgische Halle in 1874 een Kiezelaarstraat was. Ik heb bij de historisch vereniging daar nagevraagd of dit naar een beroep verwees, maar heb geen antwoord gekregen. 

Maar indien we even aannemen dat een stads-keijzelaar inderdaad een steenhouwer is, dan zou je in het archief van Leeuwarden moeten kunnen vinden wie er omstreeks 1776 als stadssteenhouwer was aangesteld. Daarover moeten opdrachten, rekeningen e.d. te vinden zijn. In bijvoorbeeld Amsterdam was Hendrick de Keijser de stadssteenhouwer resp. stadsarchitect. Van hem zijn veel gebouwen bekend. Wellicht vind je straks in Leeuwarden nog een poort, gevelsteen of gebouw waaraan Willem Hoeksteen zijn steentje heeft bijgedragen.  Lijkt me leuk om dat te ontdekken!

sprangers - 1 feb 2021 - 12:38 (laatst bijgewerkt 1 feb 2021 — 12:39 door auteur)


Dhr. Faber van het Historisch Centrum Leeuwarden heeft me op weg geholpen, ik citeer met zijn toestemming:

Het stedelijk ambt stads-keizelaar heeft tot in de 19de eeuw bestaan. Deze was belast met het onderhoud van de toen nog voor het overgrote deel onverharde straten en wegen in de stad. Diens werkzaamheden zullen hoofdzakelijk hebben bestaan in het repareren en egaliseren van kuilen, gaten en karresporen in het wegdek met puin, schelpen en kiezelstenen. In 1837 werd  in de gemeenteraad het voorstel gedaan om het ambt af te schaffen en het onderhoud in het vervolg te verpachten. Hieraan is toentertijd geen gevolg gegeven, zodat de functie naar alle waarschijnlijkheid nog tot in de tweede helft van de 19de eeuw heeft bestaan, althans het voornemen tot afschaffing kom ik tot 1851 niet weer tegen.  Zie:

 http://periodieken.historischcentrumleeuwarden.nl/issue/REP/1811-01-01/edition/05/page/8?query=keizelaar&sort=relevance

 Ik had verwacht in de (gedigitaliseerde) instructieboeken, net als voor andere stadsambten (b.v. turfdragers en -meters, lantaarnopstekers, et cetera) ook een instructie voor de Stads Keizelaar aan te treffen, doch dit is helaas niet zo. Meestal werden deze instructies door degenen die voor een ambt werden beëdigd ondertekend, maar in dit geval moet ik u een antwoord op de daadwerkelijke aard van de werkzaamheden, regels en verplichtingen, alsmede de aanstelling van Willem Hoekstein schuldig blijven. Zie voor de instructieboeken:

 https://allefriezen.nl/zoeken/persons?ss=%7B%22q%22:%22leeuwarden%20invnr.%20instructieboek%22%7D&sort=%7B%22order_s_voornaam%22:%22asc%22%7D

 Resteert de mogelijkheid dat de aanstelling van een Stads-Keizelaar kan worden teruggevonden in de resolutieboeken van de Magistraat. Helaas zijn deze niet gedigitaliseerd en slechts incidenteel ontsloten, zodat deze alleen op onze studiezaal op microfiche kunnen worden bekeken. 

De vermelding in Everwinus Wassenbergh, ‘Taalkundige bydragen tot den Frieschen tongval’, Franeker, 1806 van het woord "keizel" geeft de betekenissen "puin, steengruis, kiezel". Dit is dus hetgeen de keizelaar zich mee bezighield. Dit is dus iets anders dan het ambt van stads-steenhouwer die zich bezighield met stenen onderdelen van bouwwerken en ornamenten.

Mark Hoekstein - 11 feb 2021 - 20:53







De auteur van het eerste bijdrage in dit bericht heeft aangegeven dat de vraag is beantwoord of het probleem is opgelost.

Plaats een reactie

Om reacties (en nieuwe onderwerpen) te plaatsen op het Stamboom Forum dient u eerst in te loggen! Nog geen lid? Registratie is gratis en snel!


Inloggen Registreer nu