In het Rechterlijk Archief van Zegveld vond ik twee aktes, die ik als volgt heb getranscribeerd:

RA Zegveld 2401f1 dd 14-3-1753
Compareerde Claas Jansz van den Heuvel, die verklaarde bij Jan Claasz
Wildervelt in de melk besteed te hebben, een jonge zwarte vaars van zijn
eerste kalf, een rood gremelde van zijn derde kalf, een sprikkelde van zijn
negende kalf tot 15-5-1753 of zoveel eerder, als zij goed vinden zullen, en
compareerde in eede voorsz Jan Claesz Wilderveldt, die verklaarde de voorsz
beesten tot die tijd toe alzo te hebben aangenomen.

(kort daarop, in april, trouwde Claas met een dochter van Jan Wildervelt)

RA Zegveld 2401f8v dd 15-5-1760
Claas van den Heuvel verklaarde van dato desen 15-5-1760 tot den 15-5-1761
bij zijn stiefmoeder (= schoonmoeder) de wedv Jan Wilderveldt, wnd alh, zo in het gras als
in het hooi besteed te hebben een zwart blaarde pink en een zwart pink.
Compareerde mede Jacob van Heusden als bekende (andere schoonzoon) van zijn stiefmoeder
Claas en Jacob stellen merken.

Mag ik daar uit afleiden, dat Claas van den Heuvel wel in het bezit was van koeien,
maar dat hij ze heeft uitbesteed, omdat hij geen gras (weiland) en hooi had?

Of zit het anders in elkaar?

Het lijkt me vreemd dat hij vee had maar zelf geen middelen (gras) had om dit te onderhouden. Ik denk dat er een andere reden zal zijn geweest dat het tijdelijk onderbrengen noodzakelijk was (ziekte, of tijdelijke afwezigheid, etc).

Ik moet er even bij vertellen, dat Claas geen uitzondering was.
Wanneer je inventarisnummer 2401 doorbladert, gaat het alleen maar over het uitbesteden van koeien.
In alle soorten, maten en kleuren.

2400-2401. Minuten van akten van verhuur van vee, 1747-1794.

Ja, dat gebeurde regelmatig. De eigenaar kreeg het kalf (en het ouderdier, als hij het wilde slachten). Degene die over weiland beschikte, nam zo'n koe "op (de) melk" en genoot die inkomsten. Dat was betalen in natura.

Dank je wel voor je reactie, @Petra.
Ik ben blij om te zien, dat iemand er verstand van heeft.
Maar ik snap het eerlijk gezegd zelf nog niet helemaal 🤔

Wat betekent dat in het geval uit mijn twee voorbeelden?
Was Claas nu de "huurder" of waren dat zijn schoonouders?

Claas Jansz van den Heuvel was de verhuurder... zo noemden ze het kennelijk (mijn terminologie is het niet). Hij bezat de koeien, zijn schoonouders bezaten het land. Claas "verhuurde" zijn koeien dus. Hij hield er alle rechten op, ze bleven van hem, ze werden goed opgepast en gevoed, en als tegenprestatie kregen de huurders van die koeien de melk. Die konden ze karnen, er boter en kaas van maken, enfin: dat was hun winst. Zo werd hun weiland dus nuttig gebruikt.

Dat die koeien zo nauwkeurig omschreven werden, hangt ermee samen dat Claas ze in eigendom blijft houden. Hij moet dus precies de juiste koeien kunnen terugkrijgen als hij dat wil, en als ze sterven is het zijn verlies. Als de huurders in financiële problemen raakten, werd er beslag op hun goederen (en hun vee) gelegd. Ook dan moet Claas kunnen aantonen dat het ZIJN koeien zijn, en niet die van de huurders. Niks geen beslag: hij krijgt ze terug. Vaak wel met moeite, trouwens, de schuldeisers laten zich niet zomaar hun vordering ontzeggen.

Heel hartelijk bedankt, @Petra.
Ik begrijp het nu volkomen.

Het is heel nuttig voor me, om te weten, dat Claas bij
zijn huwelijk zelf vee bezat en dus ook land moest
hebben gehad of (waarschijnlijker) gepacht.
Dat nodigt uit tot verder zoeken.

groeten, Jan

Ook tegenwoordig blijkt er nog (weer ?) vee uitbesteed te worden.

Wel een teken des tijds dat als je op die link klikt, Google vraagt of je niet op zoek bent naar "vve uitbesteden". 😉