Kan iemand mij helpen met de interpretatie van gegevens die ik heb gevonden over mijn betovergrootouders, Cornelis de Jong (Ameide, 30 november 1876) en Helena Hendrika Jeanet Pieters (Nijmegen, 21 januari 1888)?

In het Nationaal Archief heb ik een extract uit een Stamboek van Onderofficieren en Minderen gevonden. De link http://s7.postimg.org/jkhme2pfv/9860.jpg *) verwijst naar de scan van dit document.

Mijn vraag is: wat is er gebeurd vanaf 1915? Ik lees dat Cornelis toestemming heeft gevraagd te trouwen en zijn vrouw mee naar Indië te nemen. (Staat er voorgoed?)

Ik lees niet dat ze ooit nog terug zijn gekomen. Maar ik weet dat ze na twee jaar terugkwamen met het SS Noordam. Dit weet ik omdat ik een kopie heb van het paspoort en een visum van mijn betovergrootmoeder. Helaas is het een .pdf, dus ik kan hem niet uploaden om te laten zien. In het paspoort lees ik dat er te Batavia toestemming is verleend op 28 oktober 1918 voor reizen via het Suezkanaal (Port Said –Gibraltar) met de SS Noordam op 25 november van hetzelfde jaar. En het visum is getekend op 28-10-1918 en geeft toestemming om van Medan naar Singapore te reizen.

Vreemd: Medan ligt op Sumatra, terwijl het document is getekend op Java/Batavia (Tanjung Priok). Volgens mij is de Noordam ook vertrokken vanuit deze havenstad.

In onze familie gaat het verhaal dat Oma Pieters last had van heimwee, cq. dat ze de tropenkolder had en dat ze daarom terug moesten keren naar Nederland. Ik vraag me af of dit kan; of ziekte van echtgenote een reden was om terug te komen voor een militair. Ze werden toch altijd voor langere tijd uitgezonden? En in de huwelijksbijlagen uit 1915 lees is dat er toestemming van het leger is verkregen voor het huwelijk, maar dat dit niet betekende dat Cornelis niet meer uitgezonden kon worden. Kon hij dan wel zo makkelijk terugkomen na een jaar of twee?

Uit andere documenten (bevolkingsregister) maak ik op dat Cornelis niet in Indië is achtergebleven, maar dat het echtpaar bij een broer in Angeren ging inwonen, totdat ze uiteindelijk naar Nijmegen zijn verhuist, waar in 1921 mijn opa is geboren.

Ook heb ik nog informatie gevonden over het schip SS Noordam. Het schijnt nog niet zo makkelijk te zijn geweest om het schip aan het eind van WO1 in Indië te krijgen.

“Het schip vertrok op 16 februari 1918 samen met de Noordam (gecharterd als hulpkruiser) voor konvooi naar Nederlands-Indië via het Panamakanaal. Ten noorden van Schotland kwam het schip in een zware storm waarbij zodanige averij wordt opgelopen, dat men moest terugkeren naar Den Helder, waar men op 29 maart aankwam. Op 5 juli ondernam het schip een nieuwe poging vanuit Hoek van Holland door via Schotland en Kaap de Goede Hoop Nederlands-Indië te bereiken. Ditmaal bestond het konvooi uit Tabanan (gecharterd als hulpkruiser), Bengkalis (als kolen-bunkerschip) en de Noordam. Op 27 september dat jaar kwam het konvooi aan in Tandjong Priok.[7]” Aldus Wikipedia.

Is er iemand die me wellicht verder kan helpen? Ik vind  het extract dat ik in Den Haag gevonden heb prachtig, maar eigenlijk roept het meer vragen op, dan dat ik antwoorden heb gekregen. Waarom eindigt het in 1915, terwijl Cornelis toch nog niet terug in Nederland was?

*) Edit 6-12-2013, want de oorspronkelijke link werkte niet.

Helaas, de foto is alleen te zien voor mensen die een Google+ account hebben (ik niet dus). Misschien handiger om hem te uploaden naar bv  http://postimage.org/ zodat iedereen het kan zien, of desnoods een link naar GaHetNa plaatsen waar deze scan vandaan komt.

Wellicht dat Cornelis gestationeerd was op Sumatra (bij Medan) want om thuis te komen moesten ze eerst  via Singapore naar Batavia. Het schip thuiswaarts deed waarschijnlijk geen enkele tussenstop. Het was voor deze "gelegenheid" van de Holland Amerika Lijn gechartered.

Even op http://kranten.kb.nl gezocht naar Noordam vanaf november 1918. Dat had nogal wat voeten in de aarde. Er waren toen problemen met de scheepvaartroute tussen Nederland en Indië. Er was sprake van om niet via het Suez-kanaal maar via Durban dus om de Kaap heen gevaren.

07-11 wordt gemeld dat de Noordam (vanuit Batavia?) naar Soerabaja (Oost Java) zal vertrekken, geladen met o.a. kokosvet.

09-11: Genoemde stoomschepen, thans in N.-Indië liggende, zullen de reis naar Nederland via Durban en Gibraltar nemen. In deze havens zullen de noodige bunkerkolen worden verstrekt. Mocht bij aankomst te Gibraltar de economische overeenkomst, waarvoor thans te Londen wordt onderhandeld, nog niet tot stand zijn gekomen, zoo zullen de stoomschepen te Gibraltar moeten wachten, totdat dit het geval is.

12-11 wordt gemeld dat de Noordam op 11-11 te Soerabaja aangekomen.

Per s.s. Noordam zal gelegenheid bestaan voor een beperkt aantal gouvernementspasagiers, om te repatrieerem, ook voor afgekeurde en gepensionneerde mindere militairen. Officieren en ambtenaren behoeven voorloopig geen verloven aanvragen te vragen, dit kan geschieden, nadat zij bericht hebben ontvangen, dat zij kunnen vertrekken.

De schepen zullen echter de reis om de Kaap moeten doen, zoodat ze voorloopig nog niet hier zijn. Bovendien moeten ze in Gibraltar wachten, voor 't geval bij aankomst aldaar de definitieve overeenkomst nog niet gesloten mocht zijn.

13-11 Het vertrek van de Noordam is nader bepaald in de tweede helft van December.

19-11 De thuisreis van het Convooi. Wij vernemen van officieele zijde, dat het s.s. .Noordam" den 10 en December aanstaande 12 uur 's middags van Priok naar Holland zal vertrekken.

De passagiers moeten zich 28 November te Soerabaia inschepen en 2 December In Semarang. De te volgen route is nog niet bekend men wacht nog het antwoord af op het regeeringstelegram aan den minister van koloniën gericht, waarin gevraagd wordt om de vaart door bet Suezkanaal te kiezen. De .Tabanar." vertrekt spoedig na de .Noordam", terwijl ds „Bengkalis" door bet Suezkanaal zal varen.

NB: Priok is de haven van Batavia

26-11 Het ss. .Noordam" beeft gistermorgen bet groote dok van Soerabaja verlaten en is in het marinebassin gesleept geworden voor het innemen van kolen.

Vernomen wordt, dat de aanname van passagiers voor bet schip is stopgezet. Het aantal passagiers wordt aanzienlijk lager gehouden dan op de reis herwaarts.

Blijkens een van den legercommandant ontvangen telegram zullen met de Noordam eveneens repatriëren de kapitein J. B. H. Frackers van het 10e bat inf., de ritmeester der cavalerie M. A. C. Goester en de adj. ond. off. Niemans.

Voorts zullen met dit schip vertrekken alle onderofficieren en minderen, die moeten worden opgezonden of opzending nebben gevraagd, uitgezonderd zij, wier detacheerlngstermtjn ol diensttijd na 10 Dec. eindigt.

29-11 Het vertrek van de Noordam is uitgesteld. Het schip kan pas den 13den Dec. te Priok verwacht worden uit Soerabaja, zoo dat het vertrek uit Priok vermoedelijk 20/12 zal plaatshebben. Het bureau voor het reiswezen deelt mee, dat medeneming van thee, koffie, suiker en cacao naar Nederland absoluut verboden is.

03-12 Uit Soerabaja wordt ons bericht, dat het inladen van klapperolle in de Noordam zeer langzaam geschiedt. Het zal nog wel vijf dagen duren, voor dit werk is afgeloopen.

07-12 De Noordam is gisteren te Semarang gearriveerd. Woensdag komt het schip te Tandjoen Prioek aan.

20-12 eindelijk het vertrek, waarvan dit verslag 

http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A011072029%3Ampeg21%3Ap007%3Aa0100

29-12 is de Noordam Minicoy (Laccadiven, Indische oceaan) gepasseerd

04-01 werd Perim (ingang Roze Zee bij Jemen) gepasseerd

09-01 wordt een passagierslijst gepubliceerd, De Jong en echtgenote reizen 2e klas:

http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010653736%3Ampeg21%3Ap006%3Aa0142

14-01 wordt Pantellaria (Sicilië) gepasseerd

15-01 Zooals men zich zal herinneren, is indertijd aan de garantie van de vrije doorvaart voor de stoomschepen „Noordam" „„Tabanan" en ~Benkalis"." van Indië naar ons land door de geassocieerden de voorwaarde gesteld, dat deze schepen te Gibraltar zouden wachten, totdat de economische overeenkomst zou zijn tot stand gekomen. Nu deze overeenkomst is gesloten, en alles wat het agreement betreft in orde is (alleen de publicatie er van laat nog. maar steeds op zich wachten) zullen, naar de uit zeer goede bron verneemt, de betreffende schepen niet door de Engelsche regeering te Gibraltar worden opgehouden. Zelfs zullen aan deze schepen verschillende faciliteiten worden verleend; zoo zal de "Noordam" te Port-Said en te Gibraltar kunnen bunkeren. De „Bengltalis" wordt met liqued fuel gestookt en heeft voldoende van deze brandstof aan boord, om Nederland te kunnen bereiken

20-01 Het ss. Noordam kwam gisteren avond te Gibraltar aan om kolen in te nemen. Alles wel aan boord. Er waren geen zieken. 

24-01 wordt een verslag van de heenreis in augustus gepubliceerd

http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010179647%3Ampeg21%3Ap013%3Aa0138

25-01 passert het schip Falmouth (Cornwall)

30-01 vaart de Noordam de Nieuwe Waterweg in.

Dank beiden, voor de reacties.

Hele afbeelding is dus niet te zien, begrijp ik.

Als het goed is moet dit hem zijn: http://s7.postimg.org/jkhme2pfv/9860.jpg

De rest van bericht twee ga ik nu eens even rustig lezen.

Groet,

Christa

"Wellicht dat Cornelis gestationeerd was op Sumatra (bij Medan) want om thuis te komen moesten ze eerst  via Singapore naar Batavia."

Dat klopt, aldus reispapieren die ik inmiddels ook kan uploaden.

http://www.scribd.com/doc/189846496/Visum-Medan-Singapore-1918-H-H-J-de-Jong-Pietersz

http://www.scribd.com/doc/189846028/Oma-de-Jong-Pieters-Toestemming-Reis-Naar-Java-28-10-1918

Ze waren dus woonachtig op Sumatra en gingen via Singapore naar Batavia waar ze waarschijnlijk een tijd gewacht hebben voor dat schip echt ging vertrekken. Nu snap ik ook wat ze dan in Singapore te zoeken hadden en waarom ze aan de Engelsen een visum moesten vragen.

En bedankt voor je heldere overzicht. Ik had ook al bij de KB zitten snuffelen, maar meer van hot net her. Als je alles zo onder elkaar zet, is het een stuk duidelijker!

't Lijkt me geen fijne tijd geweest om in te reizen.

Groet,

Christa