Onderzoek in Nederland » Vader van betovergrootvader Anton (ca. 1687) van Franz Wilhelm Junghuhn (Mansfeld 1809-Lembang 1864)
Vanaf de zomer 1986 verdiep ik me, n.a.v. een artikel "Er-is-niets-poetischer-dan-de-waarheid" in Haagse Post (HP) met het oog op de 100e sterfdag 19/02/1987 van de schrijver Douwes Dekker alias Multatuli, in die schrijver.
Multatuli heeft raakvlakken met de socialistische en radicale (voorloper vrijzinnig-democraten) beweging.
Nr. 01: Radicaal Weekblad (1888 - 1890) werd oktober 1886 als Groninger Weekblad opgericht door Joan/Johannes Adam Nieuwenhuis (1856 – 1939) sinds 1883 lidSDB (1881 – 1894) . Na verhuizing naar Amsterdam (1888) naamsveranderding. SDB-partijblad Recht voor Allen (1879 – 1900) bestreed het heftig, na 1 jaar stopte hij en werd Adriaan/Adrien Henri Gerhar(1858 – 1948) redacteur. Artikel 1889 uit KITLV-Archief (Universiteitsbibliotheek Leiden).
Die zijn evenals Multatuli schatplichtig aan de Vrijdenkersvereniging de Dageraad (12/10/1856) en de stoot tot de oprichting van De_Dageraad gaf - aanvankelijk anoniem - voorwoord februari 1854 - Indisch/Indonesisch Natuuronderzoeker (in Nederlandse dienst vanaf 12/01/1835) de Duitser Franz Wilhelm_Junghuhn (Mansfeld 1809 - Lembang 1864).
Nr. 02: Na 1e aflevering (60 blz.) in laatste week april 1854 ziet - i.v.m. de reacties - oorspronkelijke uitgever van 2e/3e aflevering af. Vrijdenker F.C. Günst neemt per 1/11/1854 uitgave over (KITLV-archief - Inventaris 174); aflevering 2 zou al in augustus 1854 zijn verschenen en 3 in 1855.
Voor zijn 1e Indonesische Onderzoekingsperiode 13/10/1835 - 27/08/1848 vertrok hij 02/06/1835 vanaf Harderwijk via Amsterdam, Haarlem, Gouda en Dordrecht naar Hellevoetsluis waar hij 30/06/1835 inscheepte op de Jacob Cats.Op 27/8/1848 Vertrok hij vanaf Batavia voor (aanvankelijk) een gezondheidsverlof in Nederland, waar hij te Leiden op 13/11/1848 aankomt.
Eerst woont hij in Den Haag, maar kiest kort daarna voor Leiden om daar de vakliteratuur van de Universiteit te kunnen raadplegen. Ook verblijft hij wel te Zoeterwoude en Scheveningen totdat hij 30/08/1855 voor de 2e/laatste Indonesische Onderzoekingsperiode resp. de Kina-exploitatie vertrekt en op 24/04/1864 te Lembang , uitkijkend op zijn geliefde bergen en vulkaan, overlijdt.
Nr. 03: Tekening Franz Willhelm Junghuhn 1838 - kb.nl/webexposities/Java deszelfs gedaante, bekleeding en inwendige-structuur
Nr. 04: COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Zegelring: Dr._Frans_Junghuhn Op de zegelring staat een vulkaan met rook en er naast drie sterren. Op de voet van de vulkaan een bebost gebied met een uitsparing, waarin de letters FJ zijn
In Lembang bevindt zich zijn grafmonument, dat aanvankelijk 1810 i.p.v. 1809 als geboortejaar vermeldt. Pas in 1908 kwam men achter zijn juiste geboortejaar.
Nr. 05: Overzicht 16/11/1862 Loopbaan in Nederlandse Dienst 1835 - 1862 door Weduwen- en Wezenfonds van Burgerlijke Ambtenaren in Nederlandsch Indië (uit: KITLV-archief - Inentaris 12 nr. 26)
Op 31/08/1853 genaturaliseerd tot Nederlander.
Nr. 06: Naturalisatiebesluit Koning Willem III d.d. 31/08/1853 (Uit: KITLV-Inventaris 12 nr. 2)
Daarna (1854 en 1855) koninklijk/keizerlijk onderscheiden door Nederland (12/11/1854 Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw - wonend te Zoeterwoude met geboortejaar 1812 i.p.v. 1809), Pruisen (05/03/1855 Ridder 3e Klasse in de Orde van de Rode Adelaar) en Oostenrijk.
Nr. 07/08: Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw 1854 + Ridder 3e kl. in de Orde v/d Rode Adelaar 1855 (KITLV-inventaris 12 nr. 9 en 10)
Al deze documenten hierover bevinden zich in het KITLV-archief, vanaf 01/07/2014 onderdeel van de Universiteitsbibliotheek Leiden.
Tijdens zijn leven bouwde Franz Wilhlem Junghuhn een eigen bibliotheek op. Hiervan bestaat in het KITLV-archief een door hem per 01/01/1859 geschreven inventarisatie, die hij als volgt afsluitend samenvat:
Nr. 09: Uit KILTV-archief (Universiteitsbibliotheek Leiden)
Op 20 juli 2000 plaats ik op hboards.ancestry.co.uk een oproep over de familie Junghuhn.
Ergerden verscheidene leden uit mijn famillie Jongkoen zich nogal eens, dat anderen de familienaam verhaspelden tot Jonkhoen, bij de start van mijn familieonderzoek september 1992 kwam ik er direct achter dat de oorspronkelijke Goudse schrijfwijze vanaf 1702 nu net Jong(e)hoen/Jon(c)khoen was.
Een vertaling van het Franse en Zuid-Nederlandse Po(u/l)le(t) uit Mesnil/Poulain-Polijn (uit Caen w.o. een aantal chirurgijnen met als familiewapen een dravend jong veulen), dat vanaf ca. 1643/1632 opduikt via militairen in één of meerdere Franse Regimenten van het Staatse Leger. Mogelijk via Leiden/ Dordrecht en Canterbury en/of Hanau in Gouda terecht gekomen.
Stamvader Francois Pollé/Poulet (* ca. 1610), wiens voornaam slechts aan zijn oudste kleinzoon Frans J(e)ansz Poulet (Gouda ~ 1674 - Gouda 1699) wordt doorgegeven. Van de op één na oudste kleinzoon Willem Jansz Jonckhoen (Gouda ~1677 - Gouda 1743) stamt de hele huidige generatie Jongkoen af.
N.a.v. een vraag van mij in Gens Nostra (november - december 2006) maakte 04/12/2006 N.A. van Horn archivaris van het Leidse KITLV mij erop attent, dat een schat aan informatie over Franz Wilhelm Junghuhn zich bij dit instituut (vanaf 01/07/2014 onderdeel van de Universiteitsbibliotheek Leiden) bevindt. Voornamelijk in de inventaris (7, 5 meter) van KITLV-Inventarisnr. 174 Hans van der Kamp (1936 - 2005) die zijn leven lang Junghuhn heeft bestudeerd en niet toekwam aan een nieuwe biografie. Tot 20/06 en 26/06/2014 heb ik echter nooit die inventaris(sen) geraadpleegd.
Op 13/05/2010 startte ik deze draad/vraag, waaraan ik successievelijk zelf wat internetsprokkelingen (laatste 27/01/2013 VOC-opvarende 25/12/1772 August Fredrik Jonghoen uit Mansvelt = Augst Friedrich Junghuhn uit Mansfeld + Kaap de Goede Hoop Zuid-Afrika 06/05/1773) toevoegde.Veel verder kwam ik niet, want Mansfeld, Schochwitz en Erdeborn liggen niet vlak om de hoek van Zwolle.
Dan tref ik 12/06/2014 in mijn brievenbus een brief van Prof.Dr. Klaus Odening uit Werneuchen aan. Hij telt de familie Junghuhn onder zijn voorouders en voegt een 1e schets van de stamboom Junghuhn d.d. 08/06/2014 toe. Er ontspint zich een regelmatig mailverkeer, door mij in mijn beste steenkolenduits.
Begin juli 2014 duikt hij in de Evangelische Kerkboeken van Ermsleben (Sixtus), Dölau (St. Nikolaus) en Schochwitz (St. Benedictus) in Sachsen-Anhalt.
Op basis hiervan en o.m.:
* Gedenkboek Franz Wilhelm Junghuhn door achterneef Max. C.P Schmidt (1909).
* Mijn informatie in deze draad (13/05/2010 - 27/01/2013).
* Internet: 192.124.243.55/franckechulen/listen.
* Ancestry.co.uk en MyHeritage voor nakomelingen in USA vanaf 1850.
stuurt hij mij regelmatig een update van "Die Familie Junghuhn in Schochwitz (1732 - 1800/1824)" en de "Nachfahren von Johann Friedrich Junghuhn" (Erdeborn um 1712 - Schochwitz 1761).
Nr. 10/11: Uit:KITLV-archief (Universiteitsbibliothheek) en Franz Junghuhn - Max. C.P.Schmidt (1909 - blz. 17).
Nr. 12: Jeugdtekening van Franz Wilhelm Junghuhn - Uit "Java's Onuitputtelijke Natuur - Reisverhalen, tekeningen en fotografieën van Franz Wilhelm Junghuhn - gekozen en toegelicht door Rob Nieuwenhuys en Frits Jaquet" - 1980/blz. 18 en 19.
Nr. 13: In 2009 herplaatst de opgeknapte Nederlandse Gedenksteen (1910) herplaatst naast het Pension Schlossblick, Junghuhnstrasse 4. Geboortehuis Junghuhnstrasse 5 werd afgebroken (1979) en de Gedenksteen (1982) - laks DDR-Gemeentebestuur - geplaatst in een los staand rotsblok. 3.bp.blogspot.com/Pension 1 /Pension 2
De familielijn/stamreeks blijkt hieruit als volg te verlopen via:
- Anton Junghuhn(Erdeborn? * ca. 1687 - + < Erdeborn 1736?) Linnenwever.
- Johan Friedrich Junghuhn (Erdeborn? * ca. 1712 - + Schochwitz 07/11/1761) sinds 1732 leraar aan een basisschool, voorzanger en organist in Schochwitz - overleden aan een uitterende ziekte x Schochwitz 10/11/1739 (Joh)Anna Rosina Breytung (* Domnitz 23/08/1718 - + Schochwitz 08/08/1800) oudste dochter van leraar aan een basisschool en organist Johann Andreas Breytung te Domnitz x Maria Elisabeth Clemmer. 4 dochters en 5 zonen te Schochwitz (1740 - 1756). Bij overlijden van de moeder leven nog 1 dochter (Schochwitz) en 2 zonen (chirurgijn in Ermsleben/mijnchirurgijn in Dölau en chirurgijn te Mansfeld) , terwijl 1 zoon (chirurgijn) verdween spoorloos naar het buitenland (in 2013 bleek hij overleden Kaap de Goede Hoop Zuid-Afrika). Als weduwe verbleef ze afwisselend bij haar kinderen en kwam 1 week vóór haar overlijden vanuit Dölau ziek in Schochwitz aan.
- Wilhelm Friedrich sr Junghuhn (* Schochwitz 22/04/1756 - + Mansfeld 26/11/1800) chirurgijn x ca. 1783 Marie Katharina Meyer. 2 zonen en 6 dochters (1784 - 1799). Dopen (1784/1786) van eerste 2 kinderen niet in Mansfeld.
- Wilhelm Friedrich jr Junghuhn (* ? 20/12/1784 - + Mansfeld 20/09/1844) Chirurgijn, Exploitant van een Barbiersalon en Mijnbouwchirurgijn (Leimbacher Hütten) in Mansfield x Mansfeld 30/10/1808 Mansfeld Christi(a)ne Mari(a/e) Schiele (* Mansfeld 30/09/1784 - + Mansfeld 13/04/1867) enige dochter van meester handschoenmaker Johann Daniel Schiele x Christiana Dorothea N.N. 7 kinderen te Mansfeld (1809 - 1825).
- Franz Wilhelm sr Junghuhn (Mansfeld 26/10/1809 - + Lembang 24/04/1864) militaire arts, natuuronderzoeker (Botanicus, Paddestoeldeskundige, Geologie, Geografie en Ethnologie), Landmeter, Onderzoeker van Java/West Sumatra en (mede)oprichter van de Nederlandse Vrijdenkersvereniging de Dageraad (12/10/1856) via zijn boek Licht- en Schaduwbeelden uit de binnenlanden van Java (Jacobus Hazenberg Cornszn, - Leiden voorwoord februari 1854) x Leiden 23/01/1850 Johanna (Jeanette) Louisa Frederica (Frederique) Koch (* Bergen op Zoom 25/01/1828 - + Den Haag 07/05/1914). 1 zoon te Lembang (* 1857); foto ca. 1864 te Leiden van weduwe Junghuhn-Koch hem (7 jaar).
- Frans Lodewijk Christiaan Junghuhn (* Lembang 24/09/1857 - + Deli 13/11/1888) Eigenaar Stoombierbrouwerij Van der Roest & Junghuhn te Breda x Roosendaal-Nispen 22/07/1880 Clara Nisette Hermance Jäger (* Roosendaal-Nispen 17/03/1859 - + Baarn 12/11/1944). 2 zonen te Breda (1880 - 1883)
- Franz Wilhelm jr Junghuhn (* Breda 11/09/1880 - + Den Haag 21/06/1920); ongehuwd/kinderloos en Herman Marie Junghuhn (* Breda 29/12/1883 - + Den Haag 19/02/1929); ongehuwd/kinderloos. "Met diep leedwezen geven wij kennis van het overlijden van onzen hooggeachten Compagnon en Vriend, den Heer HERMAN MARIE JUNGHUHN Hilversum, J. W. CRAMERUS. 's-Gravenhage, P. L. VAN TIENHOVEN. 's-Gravenhage, 18 Febr. 1929."
ad 6:
Op 6 december 1857 schrijft Franz Wilhelm Junghuhn in een brief aan zijn "Vielgeliebte Mutter u. Schwester!" over zijn zoon (geboren 24/08/1857 - 22:00 uur) o.m.:
- "..er ist mein Ebenbild, ganz mein Gesicht, Kopf und Haare.."
- "...er heisst Frans (nach mir), Lodewijk (nach dem Vater meiner Frau - Ludwig), Christiaan (nach der lieben Mutter Christine)..."
Zie: Franz Junghuhn - Max C.P. Schmidt blz. 333/334.
Nr. 14: Stamboom Junghuhn vanaf 1756 (3e generatie) door achterneef Max. C.P Schmidt (1909 - blz. 1/2) met aantekeningen Hans van der Kamp (KITLV-archief - Inventaris 174)
Nr. 15: Max C. P. Schmidt (1853–1918) naast zijn vrouw Erna Schmidt geb. Samuel (1849–1927). Plaat op de grafsteen vn het Familiegraf op het Kerkhof van de Evangelische Kerkelijke Gemeente Berlin-Nikolassee
Nr. 16: Uit Franz Junghuhn - Max C.P. Schmidt (1909 - blz. 21)
Franz Wilhelm Junghuhn bracht Indonesië geografisch in kaart en tekende/schilderde uitgebreid de Indonesische natuur. Daarvoor nam hij vanaf ca. 1858 al het fototoestel ter hand en legde ook zichzelf - met zelf ontwikkelde zelfontspanner - gezin, personeel en bezoek vast op de gevoelige plaat.
Nr. 17: Foto Franz Wilhelm Junghuhn ca. 1860 met door hem zelf ontwikkelde zelfontspanner genomen.
Nr. 18: Uit Franz Junghuhn - Max C.P. Schmidt (1909 - blz. 92)
Nr. 19: Woning Fanilie Junghuhn-Koch in Lembang - Foto Franz Wilhelm Junghuhn uit 1860 - media-kitlv.nl/image
De familie Junghuhn is (zie 7) in Nederland (1929) en Duitsland uitgestorven, maar nakomelingen van zijn jongere broer Carl Robert/Charles Junghuhn (* Mansfeld 12/10/1819 - + Colorado 1896) leven in de Verenigde Staten vanaf 1849 voort onder de familienaam Iunghuhn. Hij was in 1848 uit zijn woonplaats Wenen als vervolgde revolutionair gevlucht en overwoog ook naar Indonesië te gaan. Franz Wilhelm, net voor een bezoek aan het moederlijke huis in Mansfeld, adviseerde hem echter de Verenigde Staten.
Nr. 20: Johanna Louise Frederique Junghuhn-Koch overleed 50 jaren na haar man in 1914 (KITLV-archief).
Er is vrijwel geen persoon waarvan zoveel korte en langere biografieschetsen en meerdere biografieën zijn verschenen. Hieraan zal volgens huiduige planning eind november 2014 (oorspronkelijk 29/11/2013) er nog één aan worden toegevoegd bij uitgeverij Aspekt door schrijver Jaap Bakker onder de titel "Het avontuurlijke leven en werk van Franz Wilhelm Junghuhn".
Nr. 21: Uit KITLV-Archief/Universiteitsbibliotheek Leiden - Inventaris 12 nr. 67.
Dit terwijl in oktober 2011 (Berlijn) van de hand van Renate Sternagel al was verschenen ”Der Humboldt von Java”. Zij liep voor het eerst tegen Franz Wilhelm Junhuhn aan in 1989 toen zij zijn grafmonument met Obelisk - opgericht door zijn weduwe/locatie op aanwijzingen van Franz Wilhlem Junghuhn - zag.
Nr. 22/23: Van de.wikipedia.org/wiki/Franz_Wilhelm_Junghuhn ; zie ook: lembangonline.com.
In haar dankwoord aan het eind van dit boek spreekt zij allereerst haar dank uit aan "der Niederländer Hans van der Kamp (gest. 2005), dem es nicht vergönnt war, seine Junghuhn-Biografie zu vollenden...". Haar biografie was te laat voor de 200e geboortedag in 2009.
Renate Sternagel heeft eerder bijgedragen aan 2 boeken over Franz Wilhelm Junghuhn:
- Der Naturforscher Franz Junghuhn (1809-1864) - Heinz Schette/Renate Sternagel (26/11/2009)
- Forschen-Vermessen-Streiten door 6 auteurs w.o. Renate Sternagel (28/06/2010)
Klaus_Odening zoekt momenteel een tijdschrift voor de stamboom Junghuhn, zodat bij herdenking van de 300e geboortedag van Franz Wilhelm Junghuhn (2109) die geen onjuistheden of onvolledigheden meer bevat.
Drie door Klaus Odening gevonden inschrijvingen in de “Kirchenbücher Schochwitz” geeft naast de naam van de (stam)vader (1) beknopt een Levens- en Karakerschets van de zoon Schochwitz 1712/173 – 1761 (2) en zijn gezin 1718/1739 - 1800.
1. Vader Anton Junghuhn leineweber uit Erdeborn volgens overlijdensinschrijving dochter
"(Schochwitz) 11. Juli.(1735) Jungfer Maria Catharina Junghuhnin, Anton Junghuhns Leinewebers aus Erdeborn älteste Tochter, welche den 9.7. abends aus Halle bei ihrem Bruder dem Schulmeister allhier krank gekommen, besagten 11.7. früh morgens (gestorben)."
2. Levens-en Karakterschets zoon/man Schochwitz 1712/1732 - 1761
„Joh. Friedrich Junghuhn wurde 1732 ab 6. Juni de facto und wider Willen des Predigers eingesetzt, (was) zu großen Streitigkeiten Anlass gab.
Der Schulmeister durfte sonntags nicht auf die Pfarre gehen, sondern holte den Befehl zur Einläutung und selbst die Kirchengesänge beim Patron ab. Der Prediger aber ging wenn es ihm gefiel in die Kirche, ließ den ersten besten auf den Turm steigen und läuten, aber wenn auch dieses nicht anging, so fing er den Gottesdienst ohne Läuten an.
In der Kirche selbst fing der Prediger sein erwähltes, und der Schulmeister sein vom Patron empfangenes Lied an zu singen, welches dann die größten Unordnungen verursachte.
Auf das Prinzliche Filial Gorsleben durfte Junghuhn gar nicht kommen, sondern der Prediger ließ () Amtsverrichtungen daselbst vor(zu)führen allezeit den Schulmeister (Name) von Hedersleben dahin kommen, der auch alle Einkünfte aus Gorsleben zog.
Endlich söhnten sich Prediger und Schulmeister miteinander aus, und lebten ganz friedlich. Junghuhn starb den 7. Nov. 1761 an einer auszehrenden Krankheit.
Er war mit allen Fähigkeiten eines guten Schulmeisters versehen. Er hatte eine gute Lehrart (in …), schrieb eine gute Hand, und war in Rechnen nicht unerfahren. Vornehmlich aber besaß er in der ?“….kunst“ eine große Fertigkeit, sowohl in ihren Grundsätzen als auch in ihrer Ausübung.
Die zu seiner Zeit öfters aufgeführten, und von ihm selbst komponierten Kirchenmusiken; das ?“Singeohr“ so er an seinen Schulknaben aufgerichtet, und der vortreffliche Unterricht, den ich selbst von ihm hierinnen genossen, können hiervon zum sattsamen Zeugnis dienen.
Er würde seinen Schuldienst noch besser verwaltet haben, (wenn) ihn nicht zuweilen die etwas gar zu starke Liebe zu ?“Wut….“ und in den letzten Jahren die Heftigkeit seiner Krankheit abgehalten hätte. Sein Charakter war hitzig und ehrgeizig doch aber auch dabei vernünftig.“
3. Overlijdensinschrijving Mansfeld 1800 echtgenote: Gezinsgeschiedenis Schochwitz 1718/1739 - 1800
Im Sterbeeintrag von Anna Rosina Junghuhn geb. Breytung (1718-1800) wird die Geschichte der Familie Junghuhn in Schochwitz präzise zusammengefasst:
„Am 8. Aug. () starb im hiesigen Schulhause, an einer Entzündung des Unterleibes, Frau Anna Rosina Junghuhn, geb. Breytung, Herrn Joh. Friedr. Junghuhns, gewesenen Schullehrers allhier, hinterlassene Witwe, ihres Alters 82 Jahre weniger 15 Tage.
Sie war am 23. Aug.1718 zu Domnitz im Saalkreise geboren. Ihr Vater war der dortige Schullehrer, Herr Joh. Andreas Breytung; die Mutter Frau Max. Elisab. geb. Clemmerin.
Vom 10. Nov. 1739 bis zum 7. Nov. 1761 lebte sie in der Ehe, und gebar während der Zeit 4 Töchter und 5 Söhne (s. Geburtsreg. 1740, 1742, 1744, 1747, 1748, 1749, 1752, 1754 und 1756).
Von diesen Kindern sind jetzt noch vorhanden 2 Söhne, Johann Friederich, Bergchirurgus zu Dölau, und Wilhelm Friederich, Chirurgus zu Mansfeld, und 1 Tochter, Johanna Rosina, des jetzigen Schullehrers allhier, Herrn Schramms, Ehefrau.
Ein Sohn, August Friederich, der, ebenfalls als Chirurgus, in das Ausland gegangen, ist seit langem verschollen.
Die Zeit des Witwenstandes brachte sie wechselweise bei ihren Kindern zu, und kam am 1. Aug. wenig Tage vor ihrem Ende, von Dölau krank hier an. Dienstags () am 12 Aug., ward sie mit einer Predigt () zur Erde bestattet.“
Klaus Odening gaat in augustus 2014 verder met zijn onderzoek naar de Stamboom Junghuhn in met name Erdeborn. Er zijn daar diverse moeilijk leesbare vermeldingen onder de familienaam Junghuhn, maar voorlopig nog niet één met de voornaam van (linnenwever) Anton.
Klaus Odening is niet (geheel) achter 3 woorden - (in …)/der ?“….kunst“/das ?“Singeohr“ - vermeldt in het vorige bericht onder 2. Levens-en Karakterschets zoon/man Schochwitz 1712/1732 - 1761 gekomen. Wie helpt a.d.h.v. de kopie-inschrijving aan het slot van punt 2 (als die weer eens niet plotsklaps is verdwenen) ?
- “…Er war mit allen Fähigkeiten eines guten Schulmeisters versehen. Er hatte eine gute Lehrart (in …), schrieb eine gute Hand, und war in Rechnen nicht unerfahren. Vornehmlich aber besaß er in der ?“….kunst“ eine große Fertigkeit, sowohl in ihren Grundsätzen als auch in ihrer Ausübung..”
- “…Die zu seiner Zeit öfters aufgeführten, und von ihm selbst komponierten Kirchenmusiken; das ?“Singeohr“ so er an seinen Schulknaben aufgerichtet, und der vortreffliche Unterricht, den ich selbst von ihm hierinnen genossen, können hiervon zum sattsamen Zeugnis dienen…”