stamboomforum

Forum logoNaamkunde, namen, verhaspeling, veredeling » Naamvariaties en andere achternaam



Profiel afbeelding

Mijn vraag is, waarom is er plotseling een verandering van achternaam bij de aktes?

  • Heb ik een genealogische fout gemaakt?
  • Is dat het moment geweest dat de achternaam aangenomen werd?
  • Was de achternaam toen minder gebruikelijk dan het gebruik van patroniemen?

 

Ik snap dat variaties ontstaan doordat de spelling afhankelijk was van de persoon die het opschreef in de akte en dit ook vaak in het latijn.

Een beetje geschiedenis betreft de achternaam van Os:

"In het algemeen wordt verondersteld dat de spelling van de stad Oss bepalend is voor de latere familienaam 'van Os(s)ch).
Deze spelling was in de middeleeuwen 'Os', in de 17e eeuw 'Osch', in de 18e 'Oss', in de 19e eeuw weer 'Osch' en vanaf 11-5-1906 weer 'Oss'"

 

Hier een onderdeel van de betreffende stamboom:

  • (Gen I) Johannes (Arnolda) van Os
    • Geboorte 08-03-1756 (Erp) [1] (Joannes Arnoldi Mathiae van Os)
    • Overlijden 08-01-1826 (Veghel) [2] (Jan van Os)
    • Trouwen 10-02-1782 (Erp) [3] (Joannes Arnoldi van Os)
      • Hertrouwt later met Maria van Doren

 

  • (Vader) Arnoldus van Os
    • Geboorte 18-10-1718 (Erp) [4] (Arnoldus Mathiae Aert Jan Lamberts)
    • Overlijden 21-10-1780 (Erp) [5] (Arnoldus van Os)
    • Trouwen 21-03-1749 (Erp) [6] (Arnoldus van Os)

 

  • (Opa) Matthias Aert Jan Lamberts
    • Geboorte 24-02-1680 (Erp) [7] (Matthias Arnoldi Joannis Lammers)
    • Overlijden ?
    • Trouwen 21-10-1713 (Erp) [8]  (Mathias Aert Jan Lamberts)

 

  • (Groot-opa) Arnoldus Joannis Lammers
     

 

Alvast bedankt!


 


[1] https://www.wiewaswie.nl/nl/detail/76272610

[2] https://www.wiewaswie.nl/nl/detail/7931623

[3] https://www.wiewaswie.nl/nl/detail/67900973

[4] https://www.wiewaswie.nl/nl/detail/48077851

[5] https://www.wiewaswie.nl/nl/detail/68152461

[6] https://www.wiewaswie.nl/nl/detail/67565635

[7] https://www.wiewaswie.nl/nl/detail/51868333

[8] https://www.wiewaswie.nl/nl/detail/48376338

Hash - 5 jul 2023 - 13:53

Achternamen waren voor 1811 niet altijd statisch. Ze konden door allerlei redenen veranderen. Sommige leden van de familie konden zelfs beslissen om de achternaam niet te gebruiken.

B Volger - 5 jul 2023 - 16:38

En ik heb voorouders uit de 19e eeuw die de ene keer hun achternaam met een T op het eind en de andere keer met een D op het eind schreven. Waarom deden ze dat? Waarschijnlijk voornamelijk omdat ze niet zoveel en zo vaak hoefden te schrijven, en dus niet een vast stramien hadden.

Maarten Krips - 5 jul 2023 - 22:31

 In het algemeen zit het met achternamen zo:

 Aanvankelijk werden overwegend patroniemen gebruikt. Al hadden met name vooraanstaande personen ook vroeger al een echte achternaam. Nu liep natuurlijk half Nederland destijds met het patroniem Jans rond, wat behoorlijk verwarrend was. In vooral Brabant werd aan het patroniem mogelijk om die reden ook nog het patroniem van eerdere generaties toegevoegd. Je ziet dan namen als Joannes Gerardi Petri  Joannis. Daarbij was Joannes dan de zoon van Gerardus, Gerardus de zoon van Petrus en die op zijn beurt weer de zoon van Joannes. Zo kon je binnen een gemeenschap de families een beetje uit elkaar houden. Langzaamaan werden ook steeds meer achternamen gebruikt. Vooral als iemand van het ene dorp naar het andere verhuisde, dan nam hij de naam van zijn geboortedorp nogal eens aan als achternaam. En die naam werd dan weer overgenomen door het nageslacht. Zo zijn al die achternamen als van Mourik, van Zuijlen etc. onstaan. Maar aanvankelijk werden patroniem en achternaam door elkaar of naast elkaar gebruikt. In het oosten van het land gebruikte men veelal de naam van de boerderij waar iemand woonde ook als achternaam. Wie verhuisde nam dan vervolgens de naam van de nieuwe boerderij als achternaam aan. Het gebruik van het patroniem raakte in grote delen van het land steeds meer op de achtergrond, tot in 1811 een vaste achternaam verplicht werd.  Menigeen moest toen op stel en sprong een achternaam bedenken en laten registreren.  Dit was met name in Friesland bijvoorbeeld het geval. In de eerste jaren na de invoering van de burgerlijke stand zag je nog steeds veel  variaties in de spelling van de achternamen   Logisch, want net als tot 1811 de dominee en de pastoor schreef de ambtenaar de naam op zoals hij dacht dat correct was. En een groot deel van de bevolking kon niet lezen en schrijven en had dus geen flauw benul van spelling van namen.

Ook bij voornamen zag je vroeger een grote variatie. De ene keer werd de Latijnse versie van een naam gebruikt, dan weer de Hollandse en een volgende keer de roepnaam. Je kon dus in de verschillende aktes voor dezelfde persoon bijvoorbeeld Petrus, Pieter en Piet tegenkomen. Of, wat extremer, Theodorus en Dirck, of Lucia en Sijtje.  Maar, zoals gezegd, na 1811 kwam daar langzaam uniformiteit in. 

Liesbeth Niepoort - 6 jul 2023 - 08:59


Oke, dat is duidelijk.

Bedankt!

Hash - 11 jul 2023 - 18:36







Plaats een reactie

Om reacties (en nieuwe onderwerpen) te plaatsen op het Stamboom Forum dient u eerst in te loggen! Nog geen lid? Registratie is gratis en snel!


Inloggen Registreer nu