Beste forumgenoten,

Tijdens uw genealogisch onderzoek in het algemeen, en bij huizen-onderzoek in het bijzonder, kunnen het kadaster en het gebruik van kaarten een fantastisch hulpmiddel zijn, en vaak ook een schitterende bron-op-zichzelf, die u geweldig verder kan helpen : dat heeft u vast al eens gemerkt.  En in het algemeen natuurlijk: topografie (Grieks voor "plaats-beschrijving"), een véél ruimer begrip, waar bijvoorbeeld ook (landschaps)schetsen, (lucht)foto's, ansichtkaarten, bouwtekeningen en maquettes onder vallen. 

Bij die kadaster-bronnen (o.a. de Oorspronkelijke Aanwijzende Tafels, OAT) kunt u zich bijvoorbeeld afvragen:

- Er is een bepaald stuk grond met een huis erop, op een adres, bekend in mijn onderzoek; wie is daarvan de eigenaar?

- of andersom: In mijn genealogie komt een bepaald persoon voor; is hij of zij ooit eigenaar geweest van een stuk grond, eventueel met daarop een huis of ander gebouw?

Ook de kaart kan u genealogisch waardevolle informatie opleveren. Zeker in o.a. Friesland, Groningen, Twente, de Achterhoek, het Duitse aangrenzende Münsterland en de deelstaat Niedersachsen kun je bijvoorbeeld als stamboomonderzoeker vaak allerlei verbanden zien (hoe "verraderlijk" het ook is om meteen conclusies te trekken) tussen concrete geografische plaatsen (dorp, gehucht, buurtschap, hofstede, boerderij, huis) en familienamen; verbanden die vaak ook na honderden jaren nog sporen achterlaten op de kaart, als huis- of veldnamen.

Over een belangrijke "speler" op dit gebied, de website WatWasWaar, is er nieuws. U heeft het waarschijnlijk al op dit forum als aankondiging gelezen, maar er is nu iets meer bekend. Zie het Twitter-bericht van de Brabantse archiefinstelling BHIC van 28-12-2015, https://twitter.com/bhicarchief/status/681462142239772673 , beeldcitaat :

...en vervolgens dit artikel op Brabant Bekijken, een weblog van het BHIC : http://www.brabantbekijken.nl/2015/12/digitale-kadastrale-kaarten-gaan.html?utm_source=dlvr.it&utm_medium=twitter ; leest u het vooral helemáál, maar de kern hiervan vindt u in ieder geval in deze passage (beeldcitaat ; accentuering door mij, DV) :

Natuurlijk geeft ook WatWasWaar zèlf een toelichting op het vertrek, op de openingspagina ; beeldcitaat:

U weet het: WatWasWaar is inhoudelijk echt een schatkamer, als het gaat om wat het zoal te bieden heeft, om het aanbod aan prachtige historische kaarten en heel veel informatieve kadaster-registers...

...maar (we vervallen in herhaling) qua "bedieningsgemak" en gebruikersvriendelijkheid is het m.i. een absoluut drama, dat de ergste herinneringen oproept aan pakweg Oost-Duitsland anno 1957: broddelwerk, gammel, armoedig, slecht doordacht, onhandig, grundfalsch oftewel fundamenteel verkeerd, rotzooi.

We hopen natuurlijk dat de schitterende collectie nu in goede (betere!) handen komt bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, die enthousiast deze nieuwe taak erbij oppakt, met in het vooruitzicht de a.s. inwerkingtreding van de nieuwe Erfgoedwet, naar verwachting per 1 juli 2016 (fragment, beeldcitaat) :

Hoe ziet dit er nu uit, die collectie van WatWasWaar voortaan bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed?

De eerste indruk is prima, getuige de mooie, rustige, degelijke, aandachtige presentatie, en de goede koppeling tussen de diverse beschikbare documenten (registers en kaarten) ; het lijkt erop, dat de collectie voortaan bij de beeldbank van de RCE wel in deskundige, liefdevolle, goede handen zal zijn. - Zie bijvoorbeeld (we noemen maar een zijstraat) Odoorn, in Drenthe : http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/detail/ee5b439c-94d7-11e5-aae5-73406bfd2d3e/media/9941abfa-1f0c-e464-2a1e-5bb2047c5311?mode=detail&view=horizontal&rows=1&page=1&sort=random{1451362659618}%20asc , beeldcitaat :

En tot zover over de verhuizing van de WatWasWaar-collectie, en de nieuwe plaats voor uw kadaster-onderzoek 1811-1832.

- Voor uw genealogisch onderzoek naar huizen en grondstukken in een later tijdvak, ongeveer 1832-1985, is het interessant dat het Kadaster een beveiligde webapplicatie "in de lucht" heeft, de zogenaamde DigiLegger. Hiermee kunt u het rijkskadaster over die periode raadplegen, met verwijzingen naar het archief van de Hypotheekbewaarder, waarin de notaris-akten van allerlei onroerend-goed-transacties werden overgeschreven. Die is helaas (nog) niet voor het algemene publiek beschikbaar via internet; u kunt dit computersysteem gebruiken in de studiezalen van de meeste regionale historische centra (RHC's, streekarchieven). DigiLegger-onderzoek is zéker de moeite waard van uw reisje naar het streekarchief, ik spreek uit eigen ervaring: dóen!

Naast dit zelfstandig onderzoek doen, dat natuurlijk het meest geliefd is bij genealogen, kunt u ook het Kadaster vragen om voor u onderzoek te verrichten, in zijn registers; teruggaand tot 1838 of 1950, afhankelijk van de beschikbare gegevens. Het spreekt vanzelf dat u hierbij heel goed voor uzelf "op een rijtje" moet hebben wàt u eigenlijk wilt weten, en wàt u dus het Kadaster vraagt, uit te zoeken: dit "onderzoek op verzoek" is peperduur, zeker inclusief de akten, en uw kosten kunnen heel snel oplopen.

                                                                                                                 (illustratie: www.kadaster.nl)

- Vervolgens komen we bij de periode die niet zo héél veel genealogen zal aanspreken: de moderne tijd, zo ongeveer 1985-2015. Hierbij geldt dat u bij uw onderzoek, qua eigendom van grondpercelen en huizen of andere gebouwen, vrijwel niets zelfstandig, op afstand, "op eigen houtje", kunt doen: u bent voor die informatie al heel snel aangewezen op het Kadaster zèlf, om voor u aan de slag te gaan, tegen vergoeding van de kosten. Ook hier geldt de waarschuwing: formuleer goed en precies voor uzelf wat uw onderzoeksvraag is, want deze aanvragen om informatie bij het Kadaster zijn vrij kostbaar. Zie bijvoorbeeld de uitleg op de Kadaster-website over het thema "eigendom", het "kadastraal bericht eigendom" en het "afschrift uit de registers".

Voor wat betreft de kadastrale kaart, die ook een goed hulpmiddel kan zijn bij uw genealogisch onderzoek, is er wel goed nieuws: per 1 januari 2016 wordt de moderne, actuele digitale kadastrale kaart (waarop heel gedetailleerd de ligging van een grondstuk, eventueel met een huis of ander gebouw erop, is af te lezen: kadastrale gemeente, sectie, perceelnummer), als "open data", voor iedereen (gratis) online beschikbaar. U vindt de kadastrale kaart hier, per provincie, als gratis download: https://www.pdok.nl/nl/producten/pdok-downloads/basis-registratie-kadaster/kadastrale-kaart . Zie ook het Twitter-bericht van de organisatie "Publieke Dienstverlening op de Kaart" (PDOK) van 8-12-2015, https://twitter.com/PDOK_online/status/674237927573094400, beeldcitaat:

                                                                                                       (onderste illustratie: www.kadaster.nl)

- Zie verder op dit forum de interessante bijdrage van de heer Martin Jongkoen over dit thema, en de vele reacties daarop; inclusief een wellicht voor u handige uitgebreide lijst van kaart-websites, waarvan u heel veel hulp en gemak kunt hebben, met historische en moderne kaarten voor bij uw genealogisch onderzoek :

https://www.stamboomforum.nl/actualiteit/2/54903/0/einde_watwaswaar_per_1_januari_2016 .

                                                                       (illustraties: bij de lijst websites, op de genoemde forumpagina)

Veel succes met uw onderzoek,

met vriendelijke groet, Dimitri Vlas