Nog even wat aanvullende informatie in de hoop dat die wellicht lezers van dit forum een lichtje doet branden ....

Mevrouw dra Nadine Akkerman, die op 18 november a.s. aan de VU hoopt te promoveren op haar onderzoek naar 'The Letters of A Stuart Princess: The Correspondence of Elizabeth Stuart, Electress Palatine of the Rhine, and Queen of Bohemia' (1), vond voor mij een aantal namen van heren die de functie van secretaris van het hof van Bohemen bekleedden (aannemende dat het moet gaan om een secretaris die dienst deed in de jaren 1620-1630): 'In de jaren 1620 had Frederick V de volgende secretarissen in dienst: Mr. Hugnes, Bouchel, en Bringel. Ze waren verantwoordelijk voor de Franse correspondentie. Helaas is er nog niet veel bekend over deze mannen, zelfs hun voornamen niet. Ludwig Camerarius begon ook als secretaris en was verantwoordelijk voor de Latijnse correspondentie. En dan is er nog een Dieterich Erckenbrecht die stierf in 1642'.

Aangezien Ludwig Camararius (1573-1651) gehuwd was met Anna Maria Modesta Pastoir en overigens overleed na geboorte van de kinderen van Cornelius en Elisabeth, laat ik hem buiten beschouwing (2). Ik eerste instantie probeer ik daarom meer te achterhalen over Dieterich Erckenbrecht. Deze Dieterich is in de genealogie van de familie Erckenbrecht (3) niet te vinden en navraag bij die familie leert dat zij hem ook niet kennen. Ook verder kan ik hem nergens vinden (4) en zeker geen verbinding met Elisabeth van Brecht.

Cornelius Costius en zijn huisvrouw Elisabeth kregen in ieder geval drie kinderen:-
Johannes Costius, geboren te Almen (bij Zutphen) in 1644 en overleden te 's-Gravenhage in 1691 (hij werd net als zijn vader predikant en stond, wederom evenals zijn vader (5), niet bepaald goed aangeschreven);
Judith Costius, schrijfster van een pamflet getiteld 'Troost ter begraaffenisse op het zalige overlyden van Maria Stuart' ('s-Gravenhage 1695); en
de reeds genoemde Anna Elisabeth, geboren in 1645 (of 1643) en overleden in 1719.

Anna zou wegens de gedurige vechterijen harer ouders het huis verlaten hebben en op 1 februari 1674 ten huize van Baron Quadt tot Wickerath, heer van Hemert, te Wichrat hebben gewoond.

Net als haar zuster Judith schreef zij ook gedichten. Het enige, echter, dat van haar hand bekend is, is een inscriptie 'Almagtig Godt, en Heer Dit alleen ik begeer Dat alles wat ik leer Mag strecken tot Uw Eer' in een exemplaar van Willem d'Orvilles 'Geestelyke klaag-liederen en gesangen'(6).

Zij trouwde in 1684 met Joachim Burchard(us) , later rector van de Latijnse school van Brielle. De ouders van deze Joachim, lijkt het, waren Philippus Burchard (van Heidelberg) en Susanna Maria d'Orville (de kinderen van Joachim en Anna werden ook Philippus en Susanna Maria genoemd). En de grootvader van Susanna Maria d'Orville was, naar het lijkt, de bovengenoemde Ludwig Camararius!

Maar: van de ouders van Elisabeth van Brecht dus geen enkel spoor! Enig "googelen" lever weliswaar dames met deze naam op (onder meer als echtgenote van een Christophe Speckouwers en als dochter van Mercelis van Brecht uit 's-Hertogenbosch), maar niets dat leidt naar kringen rond het hof van de 'winterkoning' Friederich V (van de Pfalz) van Bohemen.

Ik hoop dat iemand mij verder kan helpen en bijvoorbeeld weet waarop Kist zijn stelling in eerder genoemd artikel baseerde. Als wij Elisabeths eerdere huwelijk kennen, dan is wellicht haar geboorteplaats te achterhalen. En daarmee haar doop en ouders.

Mijn dank voor welke nadere informatie dan ook!

Met vriendelijke groet,
Jan Schultheiss

(1) zie http://www.huizingainstituut.nl/archive/2008/10/28/Promotie_Nadine_Akkerman_(VU)
(2) Het huwelijk tussen Cornelius en Elisabeth is nergens in DTB te vinden. Het vond wellicht plaats in Dorth of Almen in de tijd dat Cornelius daar predikant was. Helaas was hij een slecht administrateur: precies voor de periode dat hij daar als hervormd predikant stond, ontbreken de DTB...
(3) Marieluise Erckenbrecht, Chronik der Familie Erckenbrecht (Göttingen 2005) op http://www.erckenbrecht.de/chronik/chronik.pdf Deze familie heeft ovetigens wel weer takken in de Pfalz (Heidelberg, Hanau) waar ook de Burchards en Camararii verwantschappen hebben liggen.
(4) Ik vond enkel een verwijzing naar hem, met de voornaam Diederik, in Dr Johannes Pieter Arend, Algemeene geschiedenis des vaderlands, van de vroegste tijden tot op heden, Derde deel: van het jaar 1581 tot 1793, Derde stuk (Amsterdam 1860), 493
(5) Cornelius (Cornelis Cost Johansz.) verkreeg in 1632 van de raad van Arnhem een beurs om te gaan studeren (A.J. van der Ven, Een Arnhemsche studiebeurs, Bijlage 3 - Naamlijst studiebeurzen bestemd voor studenten in artibus hebben genoten, Gelre 1927 [XXX], 58). Hij was predikant op Huis Dorth bij Zutphen in 1641 en te Almen (ook bij Zutphen) in 1642. Vertrok in 1648 naar Helmond. Zie ook A.M. Frenken, Helmond in het verleden, Helmond 1928 (nadruk 1975), 127-132.
(6) Annelies de Jeu, 't spoor der dichteressen: netwerken en publicatiemogelijkheden van schrijvende vrouwen in de Republiek (1600-1750) (Hilversum: Uitgeverij Verloren, 2000), 126-127 en E. Stronks, Stochten of schitteren. De poezie van zeventiende-eeuwse gerefromeerde predikanten (Houten 1996), 104-105.

Nog wat extra informatie en ... wederom van mijzelf en in de hoop op reacties.

Ik heb ook getracht te bezien of wellicht Elisabeth van Brecht gelieerd zou kunnen zijn aan de Bossche familie met die naam.

Op 17 december 1607 werd te 's-Hertogenbosch in de St. Jan een Elisabeth van Brecht gedoopt als dochter van Abraham Coenraetsz. van Brecht en Margriet van Dael (getuigen een Goijaert van Erp en een heer of mevrouw Pijnappels [de moeder van Margriet was een Pijnappel]). Abraham zou een jonker zijn geweest (en Kist verwijst in Nederlandsche Leeuw 1938, kolom 308, naar Elisabeth met het predicaat jonkvrouwe).

Echter ....: afgezien van het feit dat ik nog geen verdere gegevens over deze Elisabeth heb gevonden, en dus met name niet haar eerste huwelijk met een secretaris van het Hof van Bohemen, lijkt het mij nogal onwaarschijnlijk dat dit de door mij gezochte Elisabeth is.

Zij werd namelijk rooms-katholiek gedoopt hetgeen mij toch een behoorlijk obstakel lijkt om zo'n 33 jaar later met een hervormd predikant in het huwelijk te treden (een predikant nota bene die onder begeleiding van de gewapende macht in 1648 de -overigens blijkbaar nogal vervallen- pastorie van Helmond betrok...). En ook ging ik er eigenlijk een beetje van uit dat Kist met zijn verwijzing naar het 'Hof van Bohemen' eigenlijk doelde op het hof van de zogenaamde Winterkoning, Friedrich V van de Pfalz. Deze was van november 1619 tot zijn vlucht naar Nederland na het verliezen van de slag op de Witte Berg bij Praag op 8 november 1620 immers koning van dit land. En een zeer hervormd koning bovendien, zodat ik er voetstoots van uit ging dat Elisabeth van Brecht met een eveneens hervormd secretaris getrouwd moet zijn geweest.

Tot slot is de Bossche Elisabeth van Brecht ook nog eens zo'n acht jaar ouder dan Cornelius Costius, in die tijd ook al niet zo heel gebruikelijk.

Maar ... een wisseling van geloof behoort natuurlijk tot de mogelijkheden, dus ik probeer alle aanknopingspunten te onderzoeken. In de Nederl. Leeuw, jrg. L (1932), kol. 86-89 en 120/121, en jrg. LI (1933), kol. 358 vindt men nadere gegevens over Abraham van Brecht en zijn nakomelingen, maar gek genoeg wordt Elisabeth nergens genoemd. Wat mij echter wel opviel is dat naar het lijkt Abraham, nadat hij naar Nijmegen was verhuisd, daar kinderen hervormd (sic!!) liet dopen. Blijkbaar was er sprake van een verandering van religie in de jaren daarvoor.

En wat mij tevens opviel is dat in een der artikelen wordt verwezen naar 'de generaal-majoor J.G. Kist, [die] zoo vriendelijk [was] uit zijn aanteekeningen de volgende te verstrekken: Gedoopt in St. Jan, ?s Hertogenbosch: 18 Dec. 1602 Anna, dr. van Abraham Coenraetsz. van Brecht ...'. Dit laatste lijkt er op de duiden dat Kist ook deze familie Brecht in zijn onderzoekingen betrok. Dit is interessant aangezien dit dezelfde Kist is als de bron voor de bewering dat de Elisabeth van Brecht die met Cornelius Costius was getrouwd, eerder gehuwd was met de eerste secretaris van het Hof van Bohemen en een adellijke dame (jonkvrouwe) zou zijn geweest.

Ik geloof namelijk dat Kist wellicht mede naar Costius en Van Brecht naspeuringen deed in verband met voorouderschap via de familie Royaards: op 15 mei 1784 trouwde ene Syburg Henrica Royaards (1758-1829) een Ds. Joost Gerard Kist (1756-1815). Deze Syburg was een dochter van Dr. Albertus Royaards (1720-1761) en Geertruy van Coeverden (1721-1804), welke Albertus weer een zoon was van Gisbertus Royaards (1666-1733) en Susanna Maria Burchard (1664-1755). Laatstgenoemde was weer een dochter van Joachim Burchard(us) en Anna Elisabeth Cost(ius). (NP, 50e Jrg 1964, 367, 374; zie ook genealogie Kist in NP 65ste Jrg 1960). Vandaar.

Kortom: ik hoop dat iemand nu een lichtje gaat branden (wellicht iemand die bekend is met Kists naspeuringen in het begin van de vorige eeuw) en mij verder op weg kan helpen.

Hallo Jan,

Je haalde bovenstaande informatie uit:

J.G. Kist, Nederlandsche Leeuw XXXIII, november 1915, nr. 3, 349

Elisabeth van Brecht was daarvoor gehuwd met de eerste secretaris van het Hof van Bohemen. Als J.G. Kist dat meedeelt, zou zeer zeker een verwijzing naar de bron zijn gegeven? Indien in die publicatie geen bronnen vermeld staan, en als erbij staan toch kritisch daarover wezen, dan heeft het artikel weinig of geen waarde; tenminste in mijn ogen. Ook erkende genealogen uit die periode hebben soms met zogenaamde bronnen aangedragen van archieven en/of kollekties die nimmer hebben bestaan. Dan uitsluitend van buitenlandse archieven.

Bij mijn onderzoekingen op historisch en genealogisch vlak ben ik op heel wat ongefundeerde publicaties van vóór 1960 gestuit. Daarom ben ik zó kritisch op dergelijke publicaties vóór die periode.

Maar zijn er ook onderzoekingen geweest in de rechterlijke en notariële archieven van onder meer Arnhem en Helmond? Daarin kan ook heel veel informatie bevinden die van toepassing kunnen zijn voor het onderzoek.

mvg, Masje II

Dit is het stukje (onder vragen en antwoorden) van de Nederlandse Leeuw 1915

Costius.

1641 predikant op het Huis Dorth bij Zutfen, in 1642

te Almen (Gelderland) en in 1649 te Helmond (N. Brab.).

Zijn zoon

in 1662 te Leiden als student ingeschreven, in

1670 predikant te San en Breugel (N. Brab.), in 1679

te Helmond, kreeg in 1683 zijn emeritaat en overleed

enkele jaren daarna.

Een

in 1638 te Kleef en in 1650 te Rotterdam, alwaar

hij in 1653 stierf.

Hallo Jan,

Hieronder enige gegevens uit oude bronnen.

Helmond:

De pastoorswoning werd aan de eersten predikant Cornelius Costius ingeruimd op den 17 september van hetzelfde jaar 1648

Bron: Katholyk Meyerysch memorieboek, behelzende de oprigting van het bisdom van ... pag. 360

folio 55 verso

31 januari 1653

folio 259

14 mei 1653

Reactie op rekest van Cornelius COSTIUS predikant te HELMOND van 31 januari jl. verklarende ?dat de Rixtelse tienden ende incomsten van den Abt van FLOREFF als hebbende van outs collatie gehat vanden pastor tot Rixtel geeffectueert is voor den selven dienst?. Voorts is goedgevonden dat Costius daaruit verdient 150 gulden als combinatiegeld.

Bron: Archiefcollectie Henk Beijers.
RESOLUTIES RAAD VAN STATE inventarisnummers 190-216 over de periode 1648-1672

inv.nr. 195 (1653)

folio 346

22 oktober 1668

Remonstrantie gepresenteerd door de predikanten van en bedienaars van het goddelijk woord o.a. te Veghel, Sint Oedenrode, Helmond, Someren, Oirschot etc. ondertekend door Cornelius COSTIUS pastoor te Helmond, met het vezoek ?dat de approbatie van het beroep op N. LEMANUS pluralitate votorum gedaen den 16e deses gedaen tot predicant binnen VESSEM opgehouden mochte worden?.

Men vraagt Costius de hele toedracht gespecificeerd op schrift te stellen en aan de Raad toe te sturen evt. met toevoeging van andere documentatie.

Bron: idem.

inv. nr. 212 (1668)

mvg, Masje II

Hallo Jan,

Elisabeth van Brecht was daarvoor gehuwd met de eerste secretaris van het Hof van Bohemen (aldus J.G. Kist, Nederlandsche Leeuw XXXIII, november 1915, nr. 3, 349)

Ik zie geen enkele duidelijke bronvermelding omtrent dit feit. Waar heeft J.G. Kist deze bron vandaan?

Het lijkt mij raadzaam om rechterlijke en notariele archieven te raadplegen van de ouders waarvan Elisabeth van Brecht mogelijkerwijs een dochter is. Misschien dat daarin meer informatie te vinden is.

mvg, Masje II

(Generaal) J.G. Kist vermeldt bij zijn zoekvraag uit 1915 in de Nederlandse Leeuw geen enkele bron.

Een antwoord op zijn vraag is nooit gekomen.

In 1932 vermeldt hij en passant Elisabeth van Brecht, zonder daarbij te vermelden, dat zij eerder was gehuwd geweest. Wellicht omdat dat binnen de strekking van zijn verhaal niet relevant was.

Of de aantekeningen van Kist nog bestaan lijkt me twijfelachtig, hooguit zitten ze in een van de dossiers Kist in het CBG.

Wel publiceerde hij een Genealogie Kist, ook onder andere aanwezig in het CBG:

Jan,

Heb je ook in den Haag naar het eerste huwelijk van Elisabeth van Brecht gezocht? En kun je uitsluiten, dat ze daar getrouwd is?

Allen heel hartelijk bedankt voor de reacties tot nog toe. Om met de laatste reactie te beginnen: een achternicht van me heeft naar een huwelijk van een Elisabeth van Brecht in het Haagse archief gezocht, maar dat niet kunnen vinden. Hetgeen natuurlijk nog net zegt dat het valt uit te sluiten (ze kan het ook over het hoofd hebben gezien).

Ten aanzien van de informatie die van Kist afkomstig is: het beveemdt mij inderdaad dat hij zijn bronnen niet noemt en/of geen verdere details geeft. Maar, als gezegd, ik moet nog eens in het CBG in de dossiers Kist gaan zoeken (misschien dat diezelfde achternicht dat voor mij gaat doen). Anderszins zijn de gegevens die Kist zo in het algemeen ter tafel brengt wel vaak correct is mijn ervaring.

Nu ja, ik blijf zoeken. An als gezegd: als iemand bij toeval of anderszins op nuttige informatie stuit, dan houd ik mij van harte aanbevolen!

MvG

Jan

Please have yoy more information about Maria Anna Modesta PASTOIR

Thank you for your help 

Catherine PATOIR

een paar puzzelstukjes:

In mijn aantekeningen over de familie Van Dael staat het volgende over de familie Van Brecht:

Uit het huwelijk van Gerard van Dael en Elisabeth Pijnappel stamt o.a.:

Margriet van Dael, overleden ná 14 april 1617. Zij trouwde op 15 januari 1602 in Den Bosch met jonker Abraham van Brecht, in 1626 ruiter onder ritmeester Van Randwijck in garnizoen te Nijmegen, overleden ná 25 maart 1629. Hij was een natuurlijke zoon van jonker Coenraad van Brecht. Abraham van Brecht had uit een eerdere relatie met Anneken van den Heesacker een natuurlijke zoon, Isaak van Brecht, gedoopt op 14 februari 1599 in de St. Janskerk in Den Bosch. Hij hertrouwde op 8 februari 1625 te Nijmegen met Christina Graat.

Uit het huwelijk van Abraham van Brecht en Margriet van Dael zijn geboren:

a) Gerard van Brecht, gedoopt 18 december 1602 te Den Bosch, heer van kasteel Groenendael bij Hilvarenbeek, rond 1653-1655 woonachtig te Einsheim,  vaandrig bij de cavalerie in Statendienst in de compagnie van Willem van Nassau-Odijck (1664-1666), overleden op 30 april 1670 te Hilvarenbeek. Hij trouwt voor 1635 met Beeltgen Frederix van Oeij. Hij hertrouwt in april 1640 te Nijmegen met Helena Roukens (of Rochus), geboren te Nijmegen, overleden na 17 januari 1680.

b) Coenraad van Brecht, gedoopt op 19 september 1605 te Den Bosch, ruiter onder ritmeester Thomas Lucas (1633). Hij trouwt te Zetten (ondertrouw 3 november 1633 te Nijmegen) met Gerritgen Otten.

c) Elisabeth van Brecht, gedoopt op 17 december 1607 te Den Bosch (getuigen: Goyaert van Erp, N. Pijnappel). Zij is mogelijk gehuwd met Cornelius Costius.

d) Maria van Brecht,  gedoopt 2 maart 1613 te Nijmegen, overleden ná 16 september 1655.

e) Guillaume van Brecht,  gedoopt 14 april 1617 te Nijmegen, overleden na 26 juni 1636.

Ik heb de gegevens waarover ik nu beschik nog even in dit schema samengevat, maar van verdere gegevens omtrent Elisabeth van Brecht nog immer geen spoor .... (dus alle suggesties zijn onverkort welkom!):-

Ik heb nog even een update op mijn eigen vraag en informatie. Zoals gezegd gaat het om de zoektocht naar de voorouders / afkomst van Elisabeth van Brecht die voor haar huwelijk (omstreeks 1643 ???) met Cornelius Cost(ius) gehuwd was met de eerste secretaris van het Hof van Bohemen, althans aldus J.G. Kist (Nederlandsche Leeuw XXXIII, november 1915, nr. 3, 349). 

Als eerste secretaris van het Hof van Bohemen (vanaf ca. 1622, het begin van de ballingschap van de voormalige Winterkoning Frederik V van de Palts in Holland) was ene Theobald(us) Maurice (Moritz, Mauritz, Maurits, Mauritius) actief en tevens was er nog een secretaris in de kanselarij van het hof genaamd Peter Dathenus. Laatstgenoemde was gedoopt te Frankenthal op 10 maart 1566, werd op 23 oktober 1584 ingeschreven als student te Heidelberg, werd in 1599 stadsschrijver te Frankenthal en trad daarna in dienst van de keurvorst Frederik V. Hij was getrouwd met ene Maria Dexin of Dux uit Straatsburg. Een (ver)band tussen deze Dathenus en Elisabeth van Brecht lijkt dus niet te vinden. Maar hoe zit het met Theobald Maurice, immers de eerste secretaris van Frederik V, dus van het Hof van Bohemen in ballingschap? 

Over deze Theobald heb ik nog geen relevante nadere informatie kunnen vinden, dus hopelijk kan iemand in dit forum daarbij behulpzaam zijn. Hij was blijkbaar uit Sedan afkomstig [cf. Rudolf Sillib, Zur Geschichte der großen Heidelberger (Manesseschen) Liederhandschrift und anderer Pfälzer Handschriften (Heidelberg 1921) p. 9], in 1634 schreef hij vanuit Den Haag een opdracht in een liber amicorum voor Johann Christoph Lingelsheim [cf. https://raa.gf-franken.de/de/suche-nach-stammbucheintraegen.html?permaLink=1634_lingelsheim;32 ].  Ook komt zijn naam voor op een transportakte van 5 november 1742 waar een obligatie genoemd wordt ten name van hem gedateerd in mei en juni 1642 [cf. https://archief.amsterdam/indexen/deeds/9d6d21df-a245-666d-e053-b784100a1840?person=d41e0f86-feb1-40f2-cdcd-5b584359fb74 ] waaruit moge blijken dat hij toen nog in leven was. En is tevens sprake van een nalatenschap van een 'in Breda verstorbenen Generalleutnants und Gouverneurs Theobald Schunck alias Theobald Moritz aus Webenheim (Pfalz)', wellicht van na 1703 [cf.https://www.deutsche-digitale-bibliothek.de/item/W6456O2HATTFVPRMCF4MBX66XMZ4YVFI en https://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:stab-f12cd3b1-ea63-418c-9cee-3fd40c3f4eba4], maar of die Schunck ook "de" Moritz was? En verder?? In ieder geval (nog) geen link met Elisabeth van Brecht...