Beste mensen,

Ik zit met een vraag over huwelijksbijlagen uit 1829. Achtergrond van deze vraag was mijn eerdere vraag (die in eerste instantie ook in dit forum stond, maar verplaatst werd) of ik er van uit kon gaan dat een kind dat 6,5 maand geboren was na het huwelijk, wel van de opgegeven vader was (https://www.stamboomforum.nl/familienamen/2/63282/). Dit blijk wel het geval te zijn en ook vaker voor te zijn gekomen, maar voor de zekerheid had ik even de huwelijksbijlage doorgenomen en naar aanleiding daarvan heb ik enkele vragen die in dit forum thuishoren. 

Johannes Isaac Schansman en Frederika Helena gingen op 4 oktober te Groede in ondertrouw. In de huwelijksbijlage bevind zich van Johannes Isaac een akte van de nationale militie van april en twee extracten, een extract van het overlijden van zijn moeder met de datum 14 september (afgifte?) en een extract van zijn geboorte met datum 23 september (afgifte). Frederika Helena heeft een extract van doop van zichzelf te Harlingen met datum van afgave 18 augustus, maar linksonder het extract staat als ik het goed zie ook nog 21 augustus als datum: https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:939L-4R3Q-VZ?i=527&wc=MQYX-JWG%3A342914401%2C343020701&cc=2026206. Ik meen hier iets over de rechtbank te Leeuwarden te lezen, maar ik kan het niet goed lezen. Daarom zou ik graag willen vragen of iemand kan lezen wat hier staat. 

Daarnaast vroeg ik mij af of extracten van overlijdens- en geboorteakten in deze periode enkel voor een huwelijk werden opgevraagd of ook voor andere zaken. Ik vraag mij namelijk af of uit de afgiftedata van deze extracten kan worden geconcludeerd dat Johannes Isaac al (voor) 14 september wist dat hij ging trouwen en Frederika Helena dit al 18 augustus wist. Het militieregister is echter veel eerder aangevraagd, in april al, zou dit voor iets anders nodig zijn geweest?

Het extract van Frederika Helena werd ongeveer een maand eerder afgegeven dan het extract van Johannes Isaac, zou dit dan toch betekenen dat Frederika Helena eerst van plan was met iemand anders te trouwen? Of kwam het vaker dat er een lange periode tussen de data van afgiften van extracten van de echtgenoot en echtgenote zat? Het zou mij nogal krap lijken om binnen ongeveer drie weken eerst met een vorige verloofde te breken en vervolgens met een nieuwe man overeen te komen om te gaan trouwen, ik vermoed daarom dat Johannes Isaac en Frederika Helena in augustus overeenkwamen te trouwen (wat mooi past bij de geboorte van zoon Johannes op 5 mei 1830) en dat Frederika Helena haar extracten eerder heeft aangevraagd vanwege de lange reistijd naar Harlingen. Ik verneem graag de mening van ervaren genealogen hierover. 

Alvast bedankt 

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt 

Worden de extracten zoals die bij de huwelijksbijlagen zitten dan door de personen zelf aangeleverd? Ik dacht het niet. Maar eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat ik het niet 100% zeker weet voor de periode rond 1830.

"Ik meen hier iets over de rechtbank te Leeuwarden te lezen, maar ik kan het niet goed lezen. Daarom zou ik graag willen vragen of iemand kan lezen wat hier staat."  Het betreft de legalisatie van de handtekening van de heer Zijlstra die het extract heeft opgesteld. 

mvg-Ben

Misschien hadden ze geen toestemming van vader Steuerwald ( geloof, Luthers predikant) en heeft hij de zaak opgehouden.....

Dank voor de reacties.

Of de extracten door de personen zelf werden aangeleverd weet ik niet, maar ze moesten deze toch wel zelf aanvragen alvorens ze werden afgegeven? In het geval van Frederika Helena lijkt mij dat ze de extracten zelf moest aanvragen en halen in Harlingen. Was het later gebruikelijk dat de gemeente dit zelf aanleverde? Ik dacht dat de personen de extracten zelf moesten aanvragen om deze vervolgens aan de ambtenaar/officier van de burgerlijke stand te overhandigen.

Het zou inderdaad kunnen dat vader Steuerwald het huwelijk heeft opgehouden. Vraag blijft voor mij of de periode tussen de afgifte van de extracten van Johannes Isaac en die van Frederika Helena erop wijst dat zij eerder van plan was te trouwen met iemand anders, die dan de vader van Johannes zou kunnen zijn. Ik heb zelf de huwelijksbijlagen van andere paren doorgebladerd, en kwam daar ook periodes tussen de afgifte van de extracten van de aanstaande echtgenoot en echtgenote variërend van een aantal weken tot 2 maanden tegen, dus ik denk dat dit vaker voorkwam, ik verneem graag of anderen dit bij hun onderzoek ook zijn tegengekomen. Aangezien het eerste extract van Johannes Isaac op 14 september werd afgegeven moet hij eerder overeen zijn gekomen dat hij ging trouwen, anders zou hij het extract niet nodig hebben gehad. Het extract van Frederik Helena zal een aantal dagen na 21 augustus in Groede zijn aangekomen (ten minste, ik neem aan dat de reistijd van Groede naar Harlingen een aantal dagen was), dus mocht zij eerst van plan geweest zijn te trouwen met iemand anders, dan moet deze verloving hierna verbroken zijn en moet ze binnen 3 weken hebben geregeld met Johannes Isaac dat zij gingen trouwen, aangezien het extract van zijn moeders overlijden op 14 september werd afgegeven. Wel apart dat het geboorte-extract van Johanens Isaac dan weer op 23 september pas werd afgegeven, terwijl dit uit dezelfde gemeente kwam. Wellicht duurde het voor de ambtenaren langer om een extract van de doop te leveren dan van het overlijden. 

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt

Ik ga even niet op de details in, maar het leveren van een doopextract kost naar mijn mening uiteraard meer tijd dan een extract van een overlijdensakte.De doopboeken lagen niet in het gemeentehuis maar bij de betreffende parochie/geloofsgemeenschap.

mvg-Ben

Bedankt voor de reactie Ben,

Aangezien Johannes Isaac vóór 1811 is geboren  zal zijn doop inderdaad bij de parochie bewaard zijn geweest.  Dat zou inderdaad een goede verklaring zijn waarom het doopextract later werd afgegeven. Ik besef mij wel net dat Zuidzande in 1804, toen Johannes Isaac daar geboren werd, wel al onder Frans bewind stond. Mogelijk dat de geboorteakten dus toen wel al bij de gemeente werden bewaard. 

Ik vraag me toch wel af hoe het leveren van die extracten uit de registers van geboorte en overlijden nu in zijn werk ging in 1829. Moesten de personen zelf de geboorteaktes bij de gemeente (of parochie) opvragen zodat de gemeente extracten kon leveren die de aanstaanden zelf aan de ambtenaar van de burgerlijke stand moesten overhandigen? Of regelde de gemeente dit zelf als de aanstaanden aangaven dat ze wilden trouwen? Weet iemand wellicht hoe dit precies in zijn werk ging in deze periode? 

Ik heb nog even gekeken in de bijlagen van het huwelijk van zoon Johannes uit 1861, en zijn militieregister is vier jaar afgegeven voor zijn huwelijk. Blijkbaar had hij dit voor iets anders dan een huwelijk nodig, wellicht was het nodig voor bepaalde beroepen, of wellicht moesten ze voor bepaalde zaken aan de gemeente worden getoond.  

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt

Uit de cursus stamboomonderzoek van de open universiteit:

Voordat het huwelijk plaats kon vinden, moest aan een aantal formaliteiten worden voldaan. Om te kunnen trouwen, leverden bruid en bruidegom een aantal papieren in bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Dit zijn de ‘huwelijksbijlagen’. Zo moest het aanstaande echtpaar een afschrift van hun geboorteakte overleggen. Waren ze geboren voor het begin van de burgerlijke stand, dan gaven ze de ambtenaar een uittreksel uit het doopregister, en als ze dat niet konden leveren, een ‘akte van bekendheid’ ofwel ‘akte van notoriteit’. Enkele getuigen verklaarden daarin voor de kantonrechter dat zij bruid of bruidegom kenden, dat zij wisten wie hun ouders waren.
De bruidegom leverde een ‘bewijs van voldoening aan de nationale militie’ in, waaruit bleek dat hij zijn militaire verplichtingen was nagekomen. Zo’n militiebewijs bevat vaak een ‘signalement’ waaruit we de voorvader kunnen leren kennen, al is het maar in grove trekken. Als hij in dienst geweest is, kunnen we via de vermelding van zijn legeronderdeel in de toekomst onderzoek gaan doen in militaire bronnen om zo meer te weten te komen over zijn diensttijd. De huwelijksbijlagen kunnen verder onder meer uittreksels bevatten van de overlijdensakten van overleden ouders. Ze geven zo aanwijzingen voor waar u verder kunt gaan zoeken.
De gegevens in de uittreksels in de huwelijksbijlagen moet u niet zo maar voor juist aannemen. Bij het overnemen van gegevens uit de originele akte kan een ambtenaar fouten gemaakt hebben, bijvoorbeeld bij de spelling van de namen of de datum van geboorte. De uittreksels moeten daarom altijd gecontroleerd worden aan de hand van de originele akten.

Ik weet dus zelf niet hoe de procedure daadwerkelijk ging rond 1830. 

mvg-Ben

Bedankt voor de reactie Ben. Toevallig vond ik zojuist, na speuren op het internet  een boek uit 1811 op google books genaamd "Formulier-boek voor burgers van alle klassen in huwelijkszaken, geboorte- etc." (https://books.google.nl/books?id=B4ZiAAAAcAAJ&pg=PA107&lpg=PA107&dq=extracten++van+geboorte&source=bl&ots=l3OCmBk0Y9&sig=WhVvg0ExBCc_9MUVrJrKG_M-wwE&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwjG7bTV4OHYAhXJKFAKHSWdBnw4ChDoAQgwMAQ#v=onepage&q&f=false), waarin betreft de burgerlijke stand in artikel 45 (pagina 57) staat dat men bij de bewaarders van het register van de burgerlijke stand, de ambtenaren van de burgerlijke stand, extracten op kon vragen. Ik neem aan dat dit in 1830 dus ook nog het geval was. 

Als ik het goed begrijp moesten de aanstaanden, wilden zij kunnen trouwen, naar hun geboorteplaats gaan om daar dus bij de burgerlijke stand  een extract van hun geboorte (en mogelijk ook van het overlijden van een van de ouders) aanvragen, waarna zij deze extracten moesten overhandigen aan de ambtenaar van de burgerlijk stand van de gemeente waar zij wilden trouwen. Nu vraag ik me wel af of personen deze extracten dan zelf moesten aanvragen, aangezien in de tekst staat dat 'eenieder' het kon doen. Of daarmee bedoelt wordt dat eenieder extracten van akten van zichzelf of zijn of haar ouders op kon vragen of dat anderen dit ook konden doen weet ik niet. Ik neem aan Frederika Helena of, in geval de aanvraag niet persoonlijk hoefde te gebeuren, een van haar familieleden, dus naar Harlingen zal moeten zijn gegaan om daar bij de burgerlijke stand een extract van haar geboorte aan te vragen, daar ik niet denk dat het mogelijk was om schriftelijk aan te vragen en te laten verzenden. Waarvoor de extra controle en legalisatie van de handtekening door de rechtbank van Leeuwarden nodig was weet ik niet, wellicht moest dit omdat ze in een andere provincie ging trouwen. Johannes Isaac moet zijn extracten ook hebben aangevraagd in Zuidzande. Aangezien de afgifte van het extract van zijn geboorte 9 dagen later plaatsvond zal hij dit extract later aangevraagd hebben dan het extract van zijn moeders overlijden, maar waarom blijft de vraag. 

Als ik het goed zie klopt het wel dat mensen de extracten van eigen geboorte of overlijden van ouders eigenlijk alleen aanvroegen wanneer zij wisten dat zij gingen huwen, dus wanneer de aanstaanden hadden bepaald te gaan huwen en er (in de meeste gevallen) al overleg tussen beide families heeft plaatsgevonden? Dan is het opvragen van de extracten dus eigenlijk de stap die nét voor de ondertrouw komt. Voor mij was natuurlijk de vraag of de periode tussen de afgifte van het geboorte-extract van Frederika Helena en de afgifte van het eerste extract dat Johannes Isaac heeft aangevraagd erop wijst dat zij eerst van plan was met iemand anders te huwen. Als gezegd acht ik deze kans klein, omdat er ongeveer een ruime 3 weken tussen zat, gerekend met de tijd die het extract uit Harlingen erover gedaan zal hebben om in Groede aan te komen (zonder deze periode 27 dagen). Dat lijkt me zeer kort om nog op zoek te gaan naar een nieuwe echtgenoot na een mogelijke verbroken verloving, maar ik bleef voorzichtig. Nu besef ik mij dat daar nog bij komt dat Johannes Isaac, als mijn bovenstaande aanname klopte, het extract van zijn moeders overlijden enkel zal hebben aangevraagd toen hij zeker wist dat hij ging trouwen, de kennismaking en overleg tussen beide families zal dan dus sowieso vóór 14 september hebben plaatsgevonden, waardoor de periode nóg korter wordt. Hoewel het natuurlijk varieerde en ik niet weet of er een bepaald gemiddelde was denk ik dat vooral de kennismaking en verloving die vooraf gingen aan het opvragen van een extract toch wel enkele weken duurden. Ik denk dat Johannes Isaac en Frederika Helena al in augustus hadden overeengekomen dat zij zouden trouwen en dat het verschil van afgiftedatum veroorzaakt werd doordat Frederika Helena eerder naar Harlingen zal zijn gegaan om het extract aan te vragen, aangezien dit meer tijd zou kosten dan het opvragen van extracten voor Johannes Isaac. 

Met vriendelijke groet, 

Jochem de Witt

Ik ben er helaas nog niet achter of de persoon in kwestie de extracten van eigen geboorte zelf moest opvragen of dat anderen dat ook konden doen. Ik ga er van uit dat Frederika Helena of een van haar familieleden naar Harlingen zal zijn gegaan om het extract op te halen. Ik zit nog wel met een andere vraag. Ik vraag mij wel af of Frederika Helena dan mogelijk alleen naar Harlingen zou zijn gereisd of dat zij in dat geval werd begeleid door een familielid. Weet iemand of het gebruikelijk was dat minderjarigen in deze periode door een ouder familielid werden begeleid wanneer ze een dergelijke redelijk lange reis maakten? Zou Frederika Helena als ze zelf naar Harlingen zou zijn gereisd om het extract aan te vragen begeleid zijn door haar vader of een ander volwassen familielid omdat zij 20 was en dus officieel nog minderjarig was? Als ze inderdaad begeleid werd dan zou dat in ieder geval impliceren dat haar vader en haar familie toen al in had gestemd met een huwelijk. 

Ik hoop dat iemand mij kan helpen met bovenstaande vraag

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt

Ik weet het antwoord niet, maar ik zit met de volgen de vragen:
​Ze kon (hoefde) zich destijds toch niet te legitimeren?
Ging het niet gewoon per post?

Misschien dat Dimitri Vlas wel meer weet over de regelgeving en hoe te handelen? Ik zal hem persoonlijk een berichtje sturen om te vragen naar zijn expertise.

mvg-Ben

Bedankt voor de reacties. Of bij het opvragen van het extract legitimatie nodig was weet ik niet, in het boek uit 1811 staat dat eenieder een extract op kon vragen. Vraag blijft of hiermee bedoeld wordt een extract van zichzelf of van iemand anders. Per post de extracten versturen zou wellicht ook een mogelijkheid geweest kunnen zijn, maar ik weet niet hoe het destijds werkte en of gemeenten het toestonden dat het aanvragen van een extract en het versturen ervan per post gebeurde, in dat geval zou Frederika Helena natuurlijk niet naar Harlingen hoeven te zijn gegaan.

Hopen dat de heer Vlas inderdaad meer weet over hoe het in die periode er aan toe ging. Ben benieuwd of Frederika Helena zelf naar Harlingen zal moeten zijn gegaan en of zij dan begeleid zou zijn door een volwassen familielid, of dat ze haar woonplaats niet uit hoefde. In het eerste geval had ze dus al toestemming van haar familie en dat maakt het zeer onwaarschijnlijk dat een eerdere verloving verbroken was. Dat is dus een extra bewijs dat Johannes wel zeker zoon van Johannes Isaac was en niet van een eerdere verloofde, en dat Frederika Helena haar extract opvroeg om met Johannes Isaac te kunnen trouwen.

Met vriendelijke groet,

Jochem de Witt

Na speuren op het stamboomforum naar de betekenissen van het beroep 'particulier', wat bij Frederika Helena ook wordt aangegeven, denk ik dat het in haar geval betekent dat zij als minderjarige nog geen beroep bekleedde, maar wel rond kon komen doordat zij, naar ik aanneem, nog in het ouderlijk huis woonde en door haar ouders werd onderhouden. Vader Steuerwald zal dus sowieso, ook in verband met een mogelijke bruidsschat, met een verloving (die gezien de verlovingsring die gedragen werd natuurlijk moeilijk verborgen gehouden kon blijven lijkt mij) en ook met het opvragen van extract hebben moeten instemmen, aangezien Frederika Helena naar ik verwacht financieel afhankelijk van hem zal zijn geweest. Als ik het zo zie zou hij zelfs als Frederika Helena niet zelf naar Harlingen hoefde dus toestemming moeten hebben gegeven voor de verloving, omdat een huwelijk zonder toestemming van de ouders voor haar als minderjarige sowieso niet mogelijk was volgens het wetboek van 1811 dat tot 1830 nog geldig bleef. Dit sluit eigenlijk uit dat ze mogelijk zwanger zou zijn van een eerdere verloving, zeker aangezien ze tot de gegoede stand behoorde, haar vader als predikant zou dan immers akkoord zijn met het huwelijk en de aanstaanden zouden het bed al gedeeld hebben én de vader van de aanstaande echtgenoot zal ook hebben moeten toestemmen alvorens er sprake was van een verloving die door vader Steuerwald werd toegestaan, dus er zou geen reden zijn om de verloving te verbreken. Daarom kan het niet anders dan dat Johannes Isaac de vader van Johannes was. Desalniettemin blijf ik benieuwd of Frederika Helena nu naar Harlingen is gereisd met haar vader of een ander volwassen familielid om het extract op te halen of dat dergelijke zaken via de post konden worden afgehandeld. 

@Ben: Heeft u al iets van de heer Vlas vernomen? Ik ben erg benieuwd of hij meer weet over hoe het opvragen van de extracten in zijn werk ging en wat de regelgeving precies was.  

Met vriendelijke groet, 

Jochem de Witt

Helaas nog geen respons van de hr Vlas gezien/ontvangen.

mvg-Ben