Beste forumlezers,

Een interessante bijdrage is pas geleden geplaatst op de (voor genealogen fantastische!) website

Digitale Bronbewerkingen Nederland en Belgie http://www.geneaknowhow.net/digi/nieuw-n.html :

over een publikatie door de Koninklijke Bibliotheek van een klein boekje uit haar collectie,

nu in de vorm van een PDF-bestand (51 bladzijden; 3,57 MB) online :

een lijst van makelaars in Amsterdam voor het jaar 1791.

Zie de titelbeschrijving (ged.) in de KB-catalogus :

Denkt u bij het begrip 'makelaar'  (http://nl.wikipedia.org/wiki/Makelaar)

niet alleen aan de bekende makelaars in onroerend goed

(huizen, stukken grond), maar bijvoorbeeld ook aan:

- inboedels,

- financieel aanbod: assurantie, leningen, aandelen en obligaties,

- textiel (bijvoorbeeld: wol, zijde, vlas, hennep, leer),

- voedingswaren en genotmiddelen (grote partijen vis, fruit, graan, cacao, kruiden, reuzel, boter, spek, spijsolie, wijn, tabak)

- grondstoffen, bouwmaterialen e.d. (natuursteen, metalen, hout, glas, verf),

enz. enz.

[ Overigens afschuwelijk om te zien dat hier, in het -óók in 1791 al- vrije Amsterdam, dat in de hele wereld een goede reputatie had als veilige haven en toevluchtsoord voor mensen van allerlei levensbeschouwingen en geloven, joodse makelaars "apart werden gezet" door uitsluiting en opname in een afzonderlijke lijst ! ]

Zie voor de bronpublikatie http://resources4.kb.nl/resources404/dpo/6953/pdf/dpo_6953.pdf , 

beeldcitaat :

       (Einde beeldcitaat.)

Een mooie bron, machtig interessant voor uw Amsterdamse genealogie!

Met vriendelijke groet,

Dimitri Vlas

Beste Dimitri,

Een erg mooie bron.  Een ding valt me in jouw commentaar wel op, nl. de kwalificatie dat het afschuwelijk was dat "Joodsche" makelaars apart stonden.  Kan het hier geen voorloper van een soort verzuiling betreffen?

Ter vergelijk: ook vandaag de dag nog hebben we bijvoorbeeld "aparte" Islamitische scholen, en dat is echt niet omdat daarmee moslims op een "afschuwelijke" wijze uitgesloten worden. 

met vriendelijke groet,

Beste Frederik,

    Dankuwel voor uw reactie; we raken hiermee even "off-topic",

en dwalen af van de genealogie, maar goed.

    Uw vergelijking begrijp ik wel, maar ik denk dat die niettemin niet opgaat.

Discriminatie speelt niet bij uw scholen-voorbeeld (verzuiling is "langs elkaar heen leven", maar wèl gelijkberechtigd) en wel in het voorbeeld van de makelaarslijst uit 1791 (apartzetten van mensen).

Bovendien is daar ook nog zoiets als het verschil tussen werkelijkheid (bv. die scholen) en registratie, reflectie, schriftcultuur, administratie: representatie, afspiegeling van die werkelijkheid (bv. die lijst uit 1791).

   Dat in ons land anno 2013 elke levensbeschouwelijke groepering erop staat om "eigen" scholen

in beheer te hebben, zodat ons landje èn openbare, joodse, boeddhistische, hindoeistische, orthodoxe,

Vedische, katholieke, protestantse en islamitische scholen telt - het zij zo, dat brengt nu eenmaal de onderwijsvrijheid die in Nederland geldt met zich mee (art. 23 Grondwet). Maar dat doet er niets aan af dat die scholen in vergelijking met elkaar eenzelfde positie hebben: geen enkele "richting" wordt bevoordeeld of gediscrimineerd t.o.v. de anderen (in die realiteit). 

   Schrijvend erover (afspiegeling, registratie) zou ook niemand 't botweg omschrijven als : "Je hebt scholen in Nederland [lange lijst] .... èn je hebt islamitische scholen". 't Is theoretisch al onjuist zo'n onderscheid te maken, want "scholen" is het overkoepelende begrip, en dat is onder te verdelen in al die richtingen [lange lijst]. Praktisch ook onjuist, want denigrerend. Overeind blijft hier : overkoepelend begrip - onderdelen - geen bevoordeling t.o.v. elkaar.

    Wanneer echter anno 1791 iemand een lijst van makelaars in een bepaalde stad opstelt (afspiegeling, registratie), en dan ijskoud een titel als "Lijst der namen en woonplaatsen van de makelaars" gebruikt (overkoepelend begrip!), betekent dit: "dit zijn ze, allemaal".  Waarna er aanvankelijk geen ènkele onderverdeling wordt gemaakt in allerlei "groepen" makelaars (atheistische, boeddhistische, protestantse, katholieke, enz. enz.), maar even verderop de samensteller van de publikatie ineens "terugkomt" op dat "overkoepelende" - en er ineens een categorie "naast zet" : de joodse makelaars.

    Ook hier geldt: het is theoretisch al belachelijk om de groepen "makelaars" en "joodse makelaars" naast elkaar te plaatsen, nevenschikkend, want "makelaars" is het overkoepelend begrip. Maar onjuist is het óók omdat dit onderscheid zo aanbrengen heel discriminerend en pijnlijk is: de kennelijk niet-joodse àndere makelaars zijn immers niet naar geloofsrichting verdeeld vermeld - alléén de joodse makelaars worden als categorie onderscheiden van de rest, "apartgezet", zonder enige rechtvaardiging. Kennelijk ziet de samensteller hen niet als deel van een groep makelaars, oftewel, smalend onderscheidend: "je hebt makelaars, èn je hebt jóódse makelaars".  Joodse makelaars worden het dus kennelijk niet waardig geacht om gezien te worden als onderdeel van het begrip "makelaars".

Dus: pure discriminatie, en m.i. geen verzuiling. Begrijpt u het pijnlijke daarvan?

   Maar goed, ik respecteer natuurlijk uw inschatting, mening en gedachtengang.

Misschien zit er niet eens kwade wil of ordinaire discriminatie achter dit onderscheid uit 1791:

wie-weet was het zó dat de samensteller de lijst ongewijzigd heeft overgenomen van het Amsterdamse stadsbestuur, dat misschien zelf óók die onderverdeling hanteerde, die misschien werd gemaakt om juridische redenen: mogelijk moesten makelaars bij hun eedaflegging "zweren op de bijbel" - en wilde

men dat van joodse makelaars niet verlangen, waardoor een aparte registratie ontstond. Het is maar een gissing. - Het blijft m.i. afschuwelijk om van zo'n "spoor" getuige te zijn  -  de jodenvervolging in Europa van 1933-1945 kwam niet "uit het niets", is niet in een vacuum ontstaan, maar had helaas eeuwenoude wortels, in bijna 2000 jaar smerig antisemitisme en "afkeer van wie anders was" in allerlei rangen en standen van de maatschappij; ook in Nederland, ook in 1791.

Herdenken blijft belangrijk.... óók en vooral voor genealogen!

Met vriendelijke groet,

Dimitri Vlas

Ik sluit mij in de bovenstaande discussie bij Dimitri aan; het werd anno 1791 kennelijk als vanzelfsprekend ervaren dat niet-Joodse kopers niet geïnteresseerd waren in de adressen van Joodse verkopers, vandaar dat ze volgens mij apart vermeld werden. Dat valt mij ook iedere keer op als ik dit soort dingen in een bron van eeuwen geleden tegenkom. 

Andermaal dank voor de link, de website van de KB blijkt een goudmijn. Hopelijk zullen zij tot in lengte van jaren met dit mooie werk door kunnen gaan, al houd ik mijn hart vast gezien alle bezuinigingen van de laatste jaren.

Vr.gr.