Nieuws en updates » H a a r l e m, 1847-1920 : geschiedenis & topografie : Foto's, grote tentoonstelling t/m 31-8
Beste forumgenoten,
In het kader van uw genealogisch onderzoek, waarbij u zich een beeld van het leven van uw voorouders probeert te vormen, is het natuurlijk altijd prachtig als blijkt dat er bronnen zijn bewaard gebleven die iets méér vertellen dan alleen de standaardgegevens over geboorte, ouders, woonplaats, huwelijk of partnerschap, kinderen en overlijden.
[illustratie: prent, "Haarlem, stad aan 't Spaarne" ;
bron: http://home.kpn.nl/jvkuler/vieromas.htm]
Vragen als "wie / wat / waar / wanneer?"
zijn ook hier weer een mooi hulpmiddel voor u :
- "wie" : kan ik anno 2014 nog te weten komen wie en wat voor mensen
mijn voorouders waren?
Bijvoorbeeld over hun uiterlijk : zijn er misschien nog foto's of prenten van hen bewaard gebleven?
Het "burgerschap" : kan ik nog documenten of registraties over hen vinden (paspoort, identiteitskaart, rijbewijs, burgerlijke-stand- en/of bevolkingsregister-vermeldingen, diploma's, getuigschriften, brieven, krantenknipsels e.d.) ? Hun karakter / persoonlijkheid: vrolijk, spontaan, serieus, zwaarmoedig ; hun wereldbeeld : conservatief / progressief, enz. enz.
En: met wie zij omgingen, of zij deel uitmaakten van een bepaalde, specifieke groep in de samenleving, wie hun vrienden en kennissen waren (vaak: wie als getuige optrad in een akte van de burgerlijke stand), in welke sociale kringen zij zich bewogen?
U kunt dan bijvoorbeeld denken aan mensen met hetzelfde beroep (bv. jagers, wijnboeren, bakkers, Chinese pindaverkopers, soldaten, postbodes, stadsbestuurders, Italiaanse terrazzowerkers of ijsmakers, Duitse wevers, vriendengroepen van kunstenaars, toneelspelers, dansers e.d.), van dezelfde geloofsgemeenschap (bv. hugenoten, joodse Groningers, Twentse katholieken), filosofische of politieke stromingen (bv. theosofie-genootschappen, sociaal-democratische diamantbewerkers, vrijmetselaars), of liefhebbers van dezelfde sport / hobby (Limburgse harmonie-muzikanten, Friese schaatsers, e.d.) .
- "wat" : hoe was de inhoud van hun leven, hoe brachten zij hun dagen door? Was alles alléén maar hard werken en ploeteren, of was er misschien ook sprake van veel reizen, brieven schrijven, contacten in verre landen, (bij)scholing, militaire dienst, missiewerk, familiebezoek, liefdadigheid, culturele of wetenschappelijke belangstelling, bijzondere talenten, huisdieren, muziekinstrumenten bespelen, aan sport doen? Was er sprake van welvaart, middenklasse of armoede? Hoe was de gezondheid? Had men veel onderwijs genoten? Was er modern comfort in huis: stromend water, riolering, elektrisch licht, telefoon, televisie, wasmachine? Een fiets, een auto?
- "wanneer" : wat kunnen we te weten komen over de tijd waarin onze voorouders leefden - de "grote geschiedenis" en óók de iets "kleinere"? Misschien gebeurde er iets bijzonders, was het land juist verwikkeld in oorlog of revolutie; was er in die regio net sprake van de pest, de cholera of hongersnood; waren er net grote sociale conflicten (bv. arbeidersopstand, separatisme) of kerkelijke afscheuringen (Reformatie, Doleantie, enz.) ?
Een mooi voorbeeld hiervan vindt u bij de rubriekjes "Historische context" op GenealogieOnline,
zoals hier op de pagina http://www.genealogieonline.nl/stamboom-circkens/I2974.php , beeldcitaat :
- En zo ook "wáár?" : de woon- en leefomgeving kan ons veel vertellen
over het leven van onze voorouders.
Woonde men bijvoorbeeld in een dichtbevolkt gebied, in een grote stad als Berlijn, met duizenden mensen uit allerlei culturen om zich heen - of in een provinciestad als Apeldoorn? Of in een buurtschap op het platteland, nog wel "verbonden met de wereld", maar waar de moderne tijd nèt iets langzamer doordrong?
Of in een havenstadje of vissersdorp, waar typisch voor de bevolking was dat er vaak zeelieden of vissers niet terugkeerden van de zee, waardoor de plaats voor een vrij groot deel uit vrouwen bestond?
Of zelfs helemaal afgelegen, "aan het einde van de wereld", in een bergdorpje hoog in de Alpen met maar 24 inwoners, helemaal op zichzelf en zelfvoorzienend?
Je kunt ook puur denken aan het "karakter" van de plek : bijv. de Randstad, industrieregio's als het Ruhrgebied, een toeristengebied als Domburg of Zandvoort met veel internationaal bezoek, iets aan een drukke rijksweg of rivier met veel handel, of in een uitgestrekt natuurgebied tussen bergen en bossen.
Met die laatste soort vragen houdt o.a. de topografie zich bezig,
die ook een geweldige "hulpwetenschap" voor genealogen is geworden, in de afgelopen jaren.
Denkt u bijvoorbeeld aan oude prenten en tekeningen, foto's en ansichtkaarten,
oude en nieuwe topografische kaarten, en het steeds populairder wordende
huizen-onderzoek (bv. via adresboeken, bevolkingsregisters met persoons- en woningkaarten, kadastrale eigendomsregisters, streek- en bestemmingsplannen, huur- of koopovereenkomsten,
telefoongidsen, kadasterkaarten, bouwtekeningen en bouwvergunningen, enz. enz.) ;
Wikipedia schrijft er dit over (beeldcitaat) :
Op dit gebied, "genealogie & topografie", is er deze zomer prachtig nieuws
voor wie Haarlem in de genealogie heeft.
Nog tot en met 31 augustus 2014 is er in de publieksruimte van het NH Archief in Haarlem
een schitterende foto-expositie :
de interactieve tentoonstelling ‘Haarlem na sluitertijd. De oudste stadsfoto’s 1847-1920’
(entree: gratis) ; centraal staat hier het werk van een aantal fotografen
die tot de eerste fotografen van Haarlem behoren.
Citaat uit het bijbehorende persbericht: "De foto’s geven een prachtige indruk van de historie van Haarlem en brengen in beeld hoe de stad in de loop der tijd veranderde." De expositie-flyer :
[bron: persbericht van de expositie]
Voor alle achtergrond-informatie
en praktische gegevens : zie het persbericht op
http://noordhollandsarchief.nl/tentoonstellingen/tentoonstellingen/81/327/ .
________________________________________________________________________
Zèlf vindt u mooie foto's en prenten van het oude Haarlem bijvoorbeeld
via een creatieve zoekopdracht bij Google ,
door een zoekactie in de beeldbank van het NH Archief
http://www.beeldbank.noord-hollandsarchief.nl/beeldbank ,
...of als ansicht bij goede ansichtkaarten-websites
als bijvoorbeeld Delcampe http://www.delcampe.nl/page/list/language,D,cat,
10058,var,Postkaarten-Europa-Nederland-Noord-Holland-Haarlem.html
en Qoop http://www.qoop.nl/showrubriek.php?ID=471 .
[illustratie: Haarlem, de winkel in kantoorbenodigdheden van de familie Dantuma,
gevestigd 1908; bron: www.dantuma.nl/Dantuma/Organisatie/Geschiedenis.aspx]
Topografische kaarten van Haarlem
vindt u in een moderne versie (2011) op PDOK.nl , nl. op blad 25 A en blad 25 C ,
en historische versies natuurlijk op de (rijke, maar niet erg gebruikersvriendelijke) website WatWasWaar.nl (klik op het midden van de kaart, en zie de resultaten in de rechterkolom) -
waar bijvoorbeeld ook oude kadastrale eigenaarsgegevens uit 1832 zijn vermeld.
[illustratie: topografische kaart van Nederland 1:25 000, blad 25 A. Haarlem, uitgave 2011;
bron: digitale versie als tiff-bestand via PDOK.nl , http://geodata.nationaalgeoregister.nl/
top25raster/extract/kaartbladen/TOP25raster_25A.zip?formaat=geotiff]
Bijzonder "grappig" en handig voor bij uw huizen-onderzoek in Haarlem
zijn bijvoorbeeld deze bronnen:
- de moderne overheidswebsite BAG-viewer, die de zgn. Basisadministratie Adressen
en Gebouwen (BAG) als het ware "aanschouwelijk maakt in het landschap" :
u krijgt een beeld van de ligging van woonhuizen e.a. gebouwen anno 2014 per adres,
dus huisnummer-gewijs, t.o.v. elkaar ; wanneer u klikt in de kaart op een bepaald pand,
ziet u de bestemming die het anno 2014 globaal heeft, en (een indicatie van) het bouwjaar.
Als voorbeeld hieronder de registratie over het gebouw
van de Sint-Bavokerk (geschat bouwjaar 1400) , beeldcitaat :
- ook een uitstekend hulpmiddel : de collectie ingescande Adresboeken van Haarlem
bij het NH Archief, uit de periode 1859-1914, op http://nha.courant.nu/periodicals/ABH . Beeldcitaat :
(...overigens vindt u de uitgaven van 1862 en 1878, in bewerking als CSV-bestand,
op http://www.zandhuis.nl/adresboeken/ ).
- Onder de rubriek "Noord-Holland" op de fantastische website Digitale Bronbewerkingen Nederland en Belgie vindt u ook veel bronbewerkingen over Haarlem,
en speciaal op topografisch gebied bijvoorbeeld de volgende interessante website vermeld : Haarlem, indexen poortjes en vervallen straatnamen in de puiboeken 1760-1813 ,
met in de "index straatnamen" o.a. namen van boerderijen,
buitenplaatsen, hofjes, lanen, paden en tuinen, enz.
______________________________________________________________
Veel succes met uw onderzoek,
en "Gaat dat zien!"
, die tentoonstelling... echt uw moeite waard!
Met vriendelijke groet,
Dimitri Vlas
De beeldcitaten zijn, zoals gebruikelijk, geheel vervormd.
De winkel van Dantuma zag er in werkelijkheid zó uit.