"Haring Jans (uit Leeuwarden red.) is voor meer dan 20 jaren vertrokken naar Oostindië, waarna niet meer van hem is vernomen of hij nog leeft of is overleden."

Dit is een passage uit een huwelijksbijlage uit 1818. Haring (Harm) Jans(s)(en), geboren 1762 te Leeuwarden, krijgt aldaar in 1798 nog een zoon, waaruit we opmaken dat hij ofwel begin 1798 dan wel begin 1799 (met de kerstvloot) naar de Oost is vertrokken. De zeereis verliep in die tijd nog via Kaap de Goede Hoop.

Ik zou hem graag nog ergens traceren maar kom niet verder. Ik ben niet bedreven in het zoeken in de Oost in deze periode.

Dit is ook een hele lastige periode; het einde van de VOC, de Bataafse republiek en de daar op volgende Franse tijd - de tijd van Raffles op Java. Geen enkele continuïteit in de bronnen (nog geen Burgerlijke stand, en de VOC registratie stopt ~1794, iig hier https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/zoekhulpen/voc-opvarenden )

Combineer dat met een niet echt gemakkelijk zoekbare achternaam Jans of Jansen, en het zoekplaatje is compleet. Ik snuffel wel hier en daar rond, maar dit is een hele lastige....

NB: Is ook bekend in welke hoedanigheid hij vertrokken is naar Indië? Als soldaat, als zeeman, als...?

NB2: één van deze overledenen zou het kunnen zijn natuurlijk:

2x een vrouw, 1x een ambtenaar, 3x een militair, 1x een zeevarende

Dag Bart, dank alvast voor het meekijken! Haring was tamboer in het Reg. Nat. van het Staatse leger van 1781 (colonel Oranje Nassau) tot zeker 1788 (colonel De Schepper) en mogelijk tot 1795 (einde Republiek). Ik kan hem niet vinden in het Bataafse leger, wel een H. Jans tamboer uit de stad Groningen (maar dat is een ander persoon). Wat  hij in de Oost ging doen is mij helaas niet bekend. Misschien lag hier een mogelijkheid om zijn militaire dienst te verlengen, maar 55 jaar (1819) is een beetje aan de oude kant. Het zou ook betekenen dat hij bewust geen contact met zijn familie onderhield, vanwaar ik speculeer op een vroeg overlijden (op zee of kort na aankomst). 

Ik ga mijn eigen vraag beantwoorden. Hij was vermoedelijk militair. 2e hands informatie hier, maar lijkt betrouwbaar:

https://www.genealogieonline.nl/stamboom-griffioen-koster/I527289.php

Notities over Haring Jans (Janssen)

Hij was tamboer van ca 1780 tot 1785 in het regiment W.G. Frederik van Oranje-Nassau, later De Schepper.

(Die gegevens komen vermoedelijk hier vandaan: https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/index/nt00366?searchTerm=haring%20janssen )

Hij zou dus één van deze 3 overledenen kunnen zijn; dit zijn de 3 militairen

Hou er rekening mee dat de vroegst vindbare gegevens hier uit de Regerings Almanak van 1815 stammen. Voor de periode tussen 1798 en 1814 moeten andere bronnen worden gevonden, zo die al voorhanden zijn

Overigens: bij deze genoemde overlijdensdatums is hij inderdaad iig minstens 60 jaar oud. Voor een militair normaal gesproken te oud, maar of dat ook altijd voor een Tamboer geldt durf ik niet te zeggen. B.v. officieren konden ook op hoge leeftijd in het harnas sterven, en 'tamboer' is natuurlijk niet echt een gevechtsfunctie.

Inderdaad, tamboers kunnen lang houdbaar zijn. Zie:

https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=tamboer+prox+haring&coll=ddd&sortfield=date&page=1&facets[spatial][]=Nederlands-Indi%C3%AB+|+Indonesi%C3%AB&identifier=ddd:010298175:mpeg21:a0109&resultsidentifier=ddd:010298175:mpeg21:a0109

Familie?

Hoi Bart, het klopt wat je zegt. Alhoewel na de hervormingen ca. 1800 de rang tamboer niet langer tot het militaire kader behoorde (in het Staatse leger was dit wel altijd het geval geweest), maar tot de manschappen werd gerekend én dat een verjonging heeft plaatsgevonden. Ik heb niet veel kennis over het Indische leger in die tijd. Misschien waren ze blij met een tamboer met enige krijgservaring. De Haringsen kwamen pas rond 1875 terug in Indië om daar tot 1950 te blijven, vandaar dat mijn KNIL- "expertise" vooral die periode beslaat.

Dat is inderdaad familie en een kleinzoon van Haring Jansen. Haring Haring is de geschiedenis ingegaan als "Oudste tamboer der Nederlandse Schutterij", alhoewel hij de laatste jaren voornamelijk titulair tamboer was volgens mij. 

Hier een item op wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Haring_Harings

Pogingen vanuit de Bataafse republiek om Indië te bereiken:

1) 1796 o.l..v. Engelbertus Lucas. Geeft zich over aan de Engelsen bij de Kaap op 17 aug. Te vroeg voor Haring Jans

2) 1802/1803 o.l.v. Simon Dekker. Arriveert Batavia 13 april 1803. Mijns inziens de eerste mogelijkheid voor Haring Jans om in Indië te komen; volgens mij lag alle handel met Indië zo'n beetje stil wegens de Franse dominantie over de Bataafse Republiek en de oorlog met Engeland.

Zie: https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwil2uGsi5jqAhWJCuwKHZatD1M4ChAWMAJ6BAgBEAE&url=http%3A%2F%2Fwww.scriptiesonline.uba.uva.nl%2Fdocument%2F514731&usg=AOvVaw35cC3QhHPKX-DiHmY1uNG4

"Om de existentie van de Bataafse Republiek! - UvA Scripties"

Wat goed gevonden Bart. Het rijmt echter niet met "voor meer dan 20 jaar geleden" in 1818. Het schijnt dat schepen wel naar Indië gingen, door het Kanaal te vermijden (en de Engelse blokkades). Engelse vloten lieten Nederlandse schepen wel degelijk uitvaren naar het noorden, om ze terug op te vangen als het ruim vol lag met o.m. (wal)vis. Wat men dan deed is over Engeland (Schotland) heen naar het zuiden afbuigen. Ik heb verhalen gelezen van vloten die zo toch naar Indië gingen. 

https://www.dbnl.org/tekst/aa__001biog05_01/aa__001biog05_01_0208.php

https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwi-k5rulJjqAhXE-6QKHWK5DF0QFjABegQIBxAB&url=https%3A%2F%2Fmaritiem-erfgoed.nl%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Feen_linieschip_in_dienst_van_twee_republieken_a._ruijter-1086472_0.pdf%2Feen_linieschip_in_dienst_van_twee_republieken_a._ruijter-1086472_0.pdf&usg=AOvVaw2LCWbfbbOOvp2VQerdS20V

https://books.google.nl/books?id=aesOAAAAYAAJ&pg=PA48&lpg=PA48&dq=Simon+Dekker+1802+indi%C3%AB&source=bl&ots=RTOeQjqWbX&sig=ACfU3U0uWrcVRXuugMulClXtRCW0T4nADw&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwjY9ZTxkJjqAhWSlqQKHTAaAecQ6AEwAHoECAgQAQ

https://books.google.nl/books?id=nTRFAAAAYAAJ&pg=PA573&lpg=PA573&dq=Simon+Dekker+1802+indi%C3%AB&source=bl&ots=nmkvPfnuBy&sig=ACfU3U3HVN9njdJJYbBpzMT_hcWXmSZ7ig&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwjY9ZTxkJjqAhWSlqQKHTAaAecQ6AEwBHoECAoQAQ#v=onepage&q=Simon%20Dekker%201802%20indi%C3%AB&f=false

Gedetailleerde beschrijvingen van de reis van Simon Dekker 1802/1803

Tja, we tasten natuurlijk behoorlijk in het duister in deze periode.

Maar als ik er van uit ga dat hij als militair naar Oost Indië is gegaan (al matroos beginnen  als je al boven de 35 bent ligt niet echt voor de hand) dan zal hij niet eerder dan 1802/1803 zijn vertrokken. Tenzij als huurling aan boord van een van de schaarse koopvaarders die dan de Engelse blokkades wisten te omzeilen. Maar daar zaten ze volgens mij dan weer niet heel erg op een tamboer te wachten.

Afijn, ik probeer gewoon de meest logische invulling te vinden van het "is voor meer dan 20 jaren vertrokken naar Oostindië". Mijn conclusie is dat "meer dan 20 jaren" wel eens een beetje aangedikt zou kunnen zijn.

https://www.delpher.nl/nl/boeken/view?coll=boeken&identifier=MMKB06:000003093:00074&objectsearch=%22Reeds+in+1802%22

Reeds in 1802, toen onze scheepvaart en handel tijdens een korte vredesperiode even op adem konden komen, bleek, wat ons samengaan met Frankrijk in de afgeloopen jaren had uitgewerkt. Wij hadden, waar mogelijk, onder neutrale vlaggen gevaren, maar zulks bracht mee, dat wij neutralen in moesten wijden in onze handelsgeheimen en zij zorgden wel, dat de verworven relaties het verder zonder de Nederlanders stelden.

In 1794 omvatte de scheepsbeweging in al onze havens samen nog 4290 schepen.
In 1795, het jaar van den ondergang, kwamen in de Maas 366 bodems binnen. Naar Rusland zeilden in 1794: 340 schepen, in het volgende jaar... 16, en deze zijn alle gekaapt.
Uit de Oostzee kwamen in 1792: 891 schepen binnen, in 1796 slechts 250, het getal schepen uit Engeland bedroeg in die jaren 217 en 46, uit West-Indië 125 en nul, uit Archangel 28 en nul, uit Oost-Indië 14 en nul.

Die nullen zijn cijfers, welke spreken; zij bewijzen het volmaakt hopelooze van onzen toestand.

Bart dat is een interessante insteek. Ik heb de verhalen gelezen. Ik blijf wel een beetje hangen op die 20 jaren, want zijn vrouw en dochter zullen waarschijnlijk exact geweten hebben wanneer Haring huis en haard had verlaten. Alhoewel ambtelijke stukken regelmatig hiaten bevatten. Ik heb (dezelfde) Haring Jans ook met een licht afwijkende leeftijd aangetroffen in het leger. 

Overigens werd er wel onder neutrale vlag gevaren en bijvoorbeeld de Denen verdubbelden hun vloot en invloed in de periode dat Engeland en Frankrijk met elkaar in oorlog waren. In de Deense krant lezen we dat de zeevaart op Oost-Indie in 1797 vrij is. Hollandse schepen voeren inderdaad niet uit, hetgeen wordt ondersteund door de terugkerende/ ingekomen schepen (0) uit die gebieden.

Wel is er op dat moment (van overheidswege) een zeereis ondernomen naar Java en Japan om de ambtenaar Hendrik Doeff over te brengen. Dit is het enige reisverslag van die periode dat ik wist te vinden, met overigens niet zoveel details, en dat spreekt mogelijk boekdelen. Uitgesloten is het echter niet.

Ik ben het met je eens dat men mensen met zeebenen recruiteerde als matrozen, zulks treffen we ook aan bij de maritieme conscriptie in die periode, waarbij zeelieden vooral uit vissers e.d. werden geworven. Iedereen aan boord had een doel: je was matroos ofwel personenvervoer waarvoor door iemand betaald werd. Krijgsvolk ging ook mee. Ik lees dat een VOC schip doorgaans door 200 zeelieden en 125 soldaten werd bemand. Haring voer echter niet met de VOC maar mogelijk onder neutrale of Bataafse vlag. Overigens heb ik tamboers wel aangetroffen op schepen.

Haring zou inderdaad militair oid kunnen zijn geweest in 1802, zelfs als was hij al 40 jaar. Ze moesten immers een volledig bataljon verschepen naar de Kaap (2000 soldaten) en daarnaast nog de vlootschepen van de nodige krijgsbemanning voorzien. Ik ga het op mij laten inwerken en verder onderzoeken.

Dank voor je hulp!  

Bart,

Het enige koopvaardijschip uit Nederland vertrok ruim 20 jaar voor 18 maart 1818. 

In het boek "Van Compagnie naar koopvaardij" beschrijft men (o.m.) de vaarten op Indië tussen 1795-1816. Tussen 1797 en 1800 vertrokken 18 koopvaarders uit Europa, waarvan het merendeel van Kopenhagen. Slechts 1 schip vertrok van Texel, op 18 februari 1798. Dit is exact de datum tussen "voor meer dan 20 jaar geleden" (op 18 maart 1818) en de zgn verwekking van het laatste kind (dat in december 1797 gebeurd moet zijn, vanwege de geboorte op 27 september 1798). Vanaf 1802 (Vrede Amiens) vetrokken nog eens 35 koopvaarders, los van de marine.

In theorie sluit dit schip "America" dus het beste aan: America 180 ton (15 jaar oud) brik, eigenaar Daniël Isaacsen te Kristiansand, kapitein Niels Prosgaard, 18-02-1798 Texel, 20-02-1798 Yarmouth, 30-07-1798 Batavia, 16-04-1799 opgebracht (gearresteerd en geleid naar haven) Portsmouth (Kanaal). Op 13 oktober van dat jaar komt het schip in goede staat aan in een haven 2 mijlen van Bergen (?), was afkomstig van Engeland en onderweg van Batavia naar Kopenhagen.

Het was een relatief klein schip dat 7-16 zeelieden nodig had om het te laten varen op een (maximale) bemanning van zo'n 100 opvarenden. Ik heb even al gezocht maar kon over de America verder nog niets vinden.

Hmm, interessant. En je kon best wel eens gelijk hebben; dit zou helemaal kunnen passen.

Meer over de 'America' en Kapitein Progaard (vermoedelijk papieren die de Engelsen op of vlak na 16-04-1799 in beslag hebben genomen): https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/index/nt00424/c467173c-0d76-102f-b3fe-0050569c51dd

Geen idee of, hoe en waar je die in zou kunnen zien, en dan nog: in het Deens. Maar wel spot-on die reis. 

Dank. Ik heb een informatieverzoek ingediend in Engeland, waar ik de brieven kan opvragen. Via mijn netwerk vind ik wel een Deens sprekende.

Mijn vorige bericht moet een beetje genuanceerd worden. In het boek staat alleen de vaart van 18-02-1798 van Texel, maar ik lees verhalen van andere vaarten uit Nederland, dan wel van Texel, allen met Deense neutrale schepen. Ik vermoed dat een deel, de meeste, Deense schepen de haven van Texel aandeden, enkele dagen na het vertrek uit Kopenhagen. Het eerste schip na de America vertrekt 14-04-1798 uit Kopenhagen, hierna volgen er nog een stuk of tien tot 1802.

Het is gezien eventuele ambtelijke hiaten niet helemaal zeker, bovengenoemde vaarten zijn in die zin weer een bedreiging voor het verhaal, maar in theorie blijft de America wel het aangewezen schip vooor Haring om naar Oostindië te varen.

Succes! Ik ben heel benieuwd wat hier uit komt.