Johannes Boogart/ Boogaert

Hij is 1619 in Delft geboren, trouwde 15 april 1648 in de Nieuwe Kerk aldaar met Hester Macaré. Op dat moment was hij dokter in de medicijnen te 's-Gravenhage.  Dankzij deze site is gevonden wie zijn ouders waren en dat hij een broer was van Hillegond Boogaert. Hij heeft getesteerd op 8 september 1653 in Geertruidenberg. 

Het is zeer waarschijnlijk dat hij in de jaren 1640 in Leiden medicijnen heeft gestudeerd maar helaas levert onderzoek daar nog geen resultaat op. Heeft iemand nog een goede tip? Ik zoek naar bewijs dat hij daar heeft gestudeerd en als arts is beëdigd.

Ik zoek ook naar aanwijzingen dat (en waarom) het echtpaar Boogart-Macaré na 1648 verhuisd is naar Geertruidenberg.

Bij voorbaat dank!

Zou dat hier(*) in moeten staan? (zie ook hier)
Op p.1467 begint Bo* in de index die dan kunnen worden teruggezocht.
<sub>(*)W.N. du Rieu, Album studiosorum Academiae Lugduno Batavae MDLXXV-MDCCCLXXV. Den Haag 1875.

Aanv.: Bijv. in kolom 242 staat ene Joannes Bogaert Delfensis, maar lijkt te vroeg, 1632; en in kolom 294 een kandidaat in 1638 maar Hagiensis etc. Ik weet niet hoe dit boek georganiseerd is.</sub>

Hartelijk dank Peter,

De persoon uit Leiden die me hierbij heeft geholpen, heeft ook deze index gebruikt maar is niet verder gekomen met de constatering dat de JB die ik zoek niet vermeld staat. In het trouwregister uit 1648 staat dat JB dokter in de medicijnen is. Je zou verwachten dat een Delftenaar in Leiden gestudeerd heeft en terug te vinden moet zijn....

De in mijn vorige bericht genoemden lijken me beiden kandidaat maar misschien kunt U of een ander er een elimineren. Ik heb overigens niet alle vermeldingen teruggezocht.

Mei 1632 "Joannes Bogaert Delfensis 21, M.", en die M staat voor medicijnen (blijkens de lijst van afkortingen). Hoe zeker is het dat de gezochte persoon in 1619 is gedoopt, of is dat een aanname (is het zeker dat de daargenoemde ouders de ouders zijn van de doctor)? Ik ga er overigens maar van uit dat 21 de leeftijd aangeeft.

April 1638: Johannes Bogard Hagiensis, 20, M. Dat zou min of meer aansluiten op de doop van 1619. Ik weet niet zeker of Hagiensis perse de geboorte- of woonplaats aangeeft. Ik zou Hagiensis niet zo maar uitsluiten want volgens de vorige discussie zou de gezochte persoon ook in Den Haag hebben gewoond.

Hij komt twee keer in het notarieel archief van Den Haag voor.

150f173 dd 11-5-1649
Johannes Bogaert, medicine doctor, bekent schuldig te zijn aan een zekere Jacob Jansz het bedrag van 200 gulden.
Hij ondertekent met Johannus Bogaert

240f340 dd 14-10-1649
doctor Johan Bogaert, wonende alhier in 's Gravenhage, betreffende dezelfde 200 gulden.
Ondertekent als boven

Het lijkt me logisch, dat het huwelijk in 1648 ook in Den Haag is ingeschreven; daar heb ik verder niet naar gezocht.

Aanvulling.
Johannes Bogaert, wonend te Geertruidenberg, komt in Not DH tussen 1653-1655 nog een aantal malen voor.
In alle gevallen lijkt het te gaan om Johan Bogaert, doctor medicinae, wonend tot Geertruidenberg, Pieter Bogaert, secretaris van Wouw in het markiezaatschap van Bergen op Zoom, Annetge Bogaert, Aernout Makere als getrouwd met Hillegont Bogaert, wonend tot Hulst, tesamen kinderen en erfgenamen van Philips Bogaert, in zijn leven wollen- en zijdelakenkoper alhier.
Zij zijn zelf niet in Den Haag aanwezig, maar laten zich daar door een Haagse lakenkoper bij de notaris vertegenwoordigen.

Philips had een flinke winkel aan de westzijde van de Hoogstraat met nog wat huizen daarachter, doorlopend tot de Annastraat.
Daar zal Johannes na zijn huwelijk wel korte tijd gewoond hebben.

Zijn verhuizing van Den Haag (niet Delft) naar Geertruidenberg valt dus te dateren tussen 1649-1653
 

Het lijkt me logisch, dat het huwelijk in 1648 ook in Den Haag is ingeschreven; daar heb ik verder niet naar gezocht.

OT 29-03-1648

Rechterlijk archief Geertruidenberg dd 16-10-1658
Akte van machtiging door Johannes Bogaert, doctor in de medicine te Geertruidenberg, van zijn vrouw Hester Mackare, om zijn belangen te behartigen, alsoo hij soo in 's Gravenhaege, Amsterdam en elders verscheijde besonguiens ende negotien te doen heeft ende vermits sijne occupatie overal niet present can wesen

Wat een geweldige vondsten! Ik ben ook blij met de links naar de originele documenten.

Er begint een steeds duidelijk beeld te ontstaan over de persoon Johannes Boogart.

Hartelijk dank Jan Clavaux, Willem Hak en Peter S2!

Hij had besonguiens ende negotien in Amsterdam.
In het notarieel archief daar is hij (nog) niet te vinden

Volgens mij was JB meer dan alleen maar arts. Een gewone huisarts is toch niet zomaar 200 gulden schuldig en heeft een zaakwaarnemer nodig omdat hij niet overal kan zijn (Den Haag, Amsterdam en Geertruidenberg)? Een arts die 'negotien' doet? Zijn vrouw Hester Macaré is de dochter van een bemiddelde zakenman uit Middelburg (die vervolgens in Leiden en Haarlem woonde). Zouden JB en HM samen handel drijven? Waarin?

In ieder geval trouwt HM naar de dood van haar eerste man (JB sterft in 1662) in 1666 met een koopman uit Helmond die zich in Haarlem had gevestigd en later nog een derde keer. Ze legateerde vier avondmaalsbekers aan de kerk van Geertruidenberg. Voor zo'n opmerkelijk royale gift moet wel een reden zijn....

Dag Piet, 

zelf heb ik veel Delftse vd Boogert/Boogeart/Bogarts etc in mijn stamboom, maar ik heb nog geen link kunnen vinden met die van jou. Wel valt me op dat er oneindig veel spellingwijzen zijn van de naam van zijn vrouw, Hester Macare. Logisch, ook wel. MacRae, McRay, Maccré, Makkaraaij, Makkeree, het zal een fonetische schrijfwijze zijn geweest van een Engelse of Franse naam. Hester kan ook als Esther zijn ingeschreven. Er duikt ook nog een doopgetuige met die naam op in Haarlem en in Amsterdam. 
Succes!

Dag Eva,

Ja, het is heel bijzonder om al die verschillende schrijfwijzen tegen te komen. Dat maakt het zoeken moeilijk maar ook wel weer heel spannend. Ik ben ontzettend blij dat ik deze site heb gevonden. Er zijn zoveel behulpzame mensen met een enorme kennis en handigheid in het zoeken en ontrafelen van gegevens. Het zou inderdaad fantastisch zijn om een rechte lijn te kunnen trekken van die historische personen naar het heden. Ik heb in ieder geval nu contact met Ed Macaré die een familiebeschrijving heeft gemaakt van zijn voorvaderen in de zeventiende eeuw. Die komen oorspronkelijk uit Valenciennes. Het zou me echter niet verbazen wanneer er ook Portugese wortels zijn.

Hoe dan ook, die Johannes Boogart was een ondernemende meneer. Hij was arts maar dreef daarnaast ook handel waarvoor hij vanuit Geertruidenberg naar Den Haag en Amsterdam ging. (helaas nog geen idee waarin hij handelde) Hij maakte schulden maar dat waren vermoedelijk uiteindelijk goede investeringen. Hij liet zijn vrouw deels zijn belangen behartigen. Dat klinkt wel sympathiek.

Mocht je een link vinden vanuit je familie dan hoor ik het graag.

Hartelijke groet,

Piet 

U verkijkt zich een beetje op de ontwikkeling van het beroep. Een medicinae doctor was, zoals u al begreep, opgeleid aan de universiteit. Daarvoor moest men toch wel van goeden huize komen, want een voorlopleiding hebben gehad aan een Latijnse School. En daar werden slechts weinig leerlingen aangenomen en alleen jongens wier ouders het schoolgeld konden betalen. Bij het Haags Archief zijn stukken uit de negentiende eeuw bewaard gebleven. Het handjevol leerlingen voor de opvolger van de Latijnse school (het latere Gymnasium Hagianum) werd toen toegelaten door een regentencommissie en was van zeer goede (want vooral adellijke) komaf. U mag ervan uitgaan dat het in vroeger eeuwen echt niet anders was. Uit uw gegevens blijkt dat de vader van uw voorvader welgesteld moet zijn geweest. Wanneer dat niet het geval was geweest, was de zoon al op jonge leeftijd in de zaak gekomen, of als leerling onder contract uitbesteed bij een leermeester in een of ander beroep. Wel kreeg een veelbelovende, maar armlastige jongeman soms een studiebeurs uit particuliere bron (vaak gefinancierd uit een legaat of andere schenking), of van de schepenen van de stad waarin hij woonde.

Terug naar de medische stand. Uw voorvader was geen 'huisarts'. Een medicinae doctor stond aan de top van de medische ladder en kwam alleen bij deftige patiënten aan huis of was (deels?) in dienst van een stedelijke raad (dus de 'gemeente'). Daaronder volgden lager opgeleiden, zoals de nu nog het meest bekende chirurgijn en barbier. Elk had zijn eigen werkterrein. In het midden van de negentiende eeuw bestonden er nog circa 25 medische beroepen met verschillende gradaties aan bevoegdheden. Pas met de vier gezondheidswetten van Thorbecke (1865) kwam aan die warboel een einde. Elke medicus moest toen een zogenaamd artsexamen afleggen (en pas vanaf die jaren kan men dus spreken van een 'arts'. Voor die tijd is alles 'geneesheer' (algemene ziekten) of heelmeester (sneed, maar alleen op de huid). Pas eind 19e eeuw ontstond het specialisme 'chirurg', toen deze vroege specialisten met grote risico"s en nauwelijks narcose de buikholte openden. Het verschijnsel 'huisarts' dateert van de twintigste eeuw. Als 'gestudeerde' behoorde Boogart tot de elite van de stad en dus tot de kleine groep stadsburgers die in aanmerking kwam voor de onbezoldigde functie van schepen, functies waartoe men voor twee of meer jaren werd aangewezen en die niet geweigerd mochten worden. Komt daar die post van tweehonderd gulden vandaan? Ik vermoed van niet. Afkomstig uit het gezin van een handelaar/koopman heeft Boogart mogelijk ook talenten in die richting gehad. Je zou die 'schuld' misschien ook als een lening kunnen uitleggen.

Waar heeft uw man gestudeerd? Tot eind negentiende eeuw kon men voor medicijnen in Noord-Nederland alleen terecht aan de (toen nog) hogescholen van Leiden, Utrecht en Groningen; vanaf 1868 ook aan het Atheneum te Amsterdam. Als hij katholiek was, waren er in die tijd nog veel meer mogelijkheden, zoals de universiteiten van Leuven, Parijs, Keulen en Bologna, om de bekendste maar te noemen. Van al die instellingen zijn de inschrijfboeken bewaard gebleven en deels ook uitgegeven. Ook bestonden er in dergelijke steden een soort studentenhuizen, waarin de studenten van bepaalde landen onderdak vonden ('Holland' in Rome onder 'Fiamiganti' = Vlamingen). Ik denk echter niet dat de tweehonderd gulden waarvan u spreekt, terug gaan op een studieschuld. 

Wat betreft de rol van zijn vrouw: dat is inderdaad wat onverwacht. Tot 1957 (!) was een getrouwde vrouw in de Nederlanden handelingsonbekwaam. Alles wat zij op het gebied van geldzaken ondernam, was afhankelijk van de expliciete goedkeuring van haar echtgenoot. Met als gevolg dat een rijke bruid geen enkele zeggenschap had over haar volledige bruidschat of eventuele erfenissen. Dat Boogart zijn vrouw voor hem liet handelen kan daarom drie redenen hebben gehad: 1) hij erkende dat het zowiezo om háár geld ging, 2) het kwam hem om welke reden dan ook goed uit, 3) hij zag inderdaad niet in waarom een alleenstaande vrouw (ook in die tijd) wél voor zichzelf mocht handelen, maar een getrouwde niet. Denk niet dat die restrictie alleen voor protestanten gold; het was precies hetzelfde bij katholieken.  

De negotieën zullen wel gewoon betrekking hebben op de zakelijke afwikkeling van de erfenis van zijn ouders.
Hij en zijn broer en zussen verkopen in 1655 het ouderlijk huis "in de Roskam" in de Hoogstraat met de bijbehorende bouwsels aan de lakenkoper Pieter Hulsman.
Op het pand rusten maar liefst drie zware hypotheken met een totale waarde van 9000 gulden, waarvoor met de koper (en de diverse hypotheekhouders) ingewikkelde afspraken worden gemaakt voor de komende twee jaar. Makkelijker gezegd dan gedaan, maar het is goed mogelijk, dat er in 1658 nog aflossingsproblemen waren bij een van de partijen, waarvoor hij naar Den Haag is gereisd.
Dat zijn zaken in die tussentijd behartigd werden door Hester was heel gewoon; ze zijn mogelijk onder huwelijkse voorwaarden getrouwd, waarbij zij voornamelijk het geld inbracht. Ze moest daarvoor wel even een schriftelijke machtiging van haar man krijgen.
EDIT: zie ook de reactie van Ingrid hierboven, die ik nu pas zie.
In Geertruidenberg is nog een testament gepasseerd, waar een en ander uit zou kunnen blijken, maar dat staat (nog) niet online.

Beste Ingrid Evers,

Hartelijk dank voor uw uitgebreide reactie en uitleg over het artsenberoep. Boogart komt inderdaad uit een bemiddeld gezin, net als zijn vrouw. Het is nog onduidelijk waar hij heeft gestudeerd. Tot nu toe is hij niet terug te vinden in Leiden. (tot mijn grote verbazing) Ik ga nu verder zoeken in Utrecht en eventueel verder. Ik vermoed dat hij Ned. Hervormd was, net als zijn vrouw. Zij zijn in de Nieuwe Kerk van Delft getrouwd. Vooralsnog geen enkele reden om te vermoeden dat hij RK geweest is.

Wat betreft de schuld van 200 gulden, het lijkt me aannemelijk dat hij geld heeft geleend voor een zakelijke investering. Hij was behalve in zijn woonplaats actief in Den Haag en Amsterdam. Ik neem niet aan dat dit uitsluitend was om bij deftige patiënten op huisbezoek te gaan.

vervallen

Dank Ingrid en Jan! Ik heb jullie berichten gezien. Die hypotheken kende ik nog niet! Waar heb je dat gevonden?

Jan Clavaux stipt met huwelijkse voorwaarden een belangrijk punt aan. Het was zeker geen algemene praktijk, maar het is goed mogelijk dat in dit geval, met twee partners uit de gegoede stand, het huwelijkscontract iets dergelijks vermeldt.

De verkoop van het ouderlijk huis komt ter sprake in twee notariële akten in Den Haag dd 11-1-1655, inv.nr. 216 f7-9
Zoals gezegd zijn er rond die jaren nog meer vermeldingen van hem in het notarieel archief aldaar. Ik ga ze niet allemaal bekijken, omdat het vrijwel altijd de nasleep van erfeniskwesties betreft. "Droge kost", zeg maar.

Dat archief bevindt zich hier, maar zonder kennis van het 17e eeuwse schrift kom je er zelf denk ik niet uit.