Beste allen,

In mijn zoektocht naar voorouders kom ik een zekere Francis Bogers tegen die in 1729 vlucht van Oirschot naar Weelde (België) en daar in 1735 wordt doodgestoken. Ik ben op zoek naar het verhaal achter zijn vlucht en dood.

Het volgende is bij mij bekend:

• Gedoopt als Franciscus Godefridus (Francis Goort) Bo(o)g(a)er(t)s op 8 februari 1696 in Oirschot als kind van Goijert Merten Bogaerts en Anneke Gerrit Bernaerts.
• Francis trouwt op 16 januari 1729 met Marij Gorisse Swanen te Oirschot. Dit is zijn tweede huwelijk.
• Op 29 maart 1729 verschijnt een akte van arrest op de goederen van Francis. Francis heeft iemand met een stok geslagen na een woordenwisseling, waarna deze is overleden. Francis heeft dezelfde nacht zijn huis verlaten.
• Op 19 april 1729 verschijnt Francis in een borgbrief. Ik heb deze ingezien, maar het geeft geen verdere informatie over zijn motief om te verhuizen van Oirschot naar Weelde.
• In 1730, 1734 en 1736 (posthumus) krijgt Francis drie kinderen met Maria, die in Weelde worden gedoopt.
• Francis wordt begraven op 17 oktober 1735 in Weelde. In het register staat vermeld dat hij is gevlucht uit Oirschot en met een mes is neergestoken door een zekere Cornelius Vermeeren.
• Mogelijk komt zijn grootvader Marten Lieven Bogers uit de buurt van Weelde (kan ik niet onderbouwen, behalve dat de naam Lieven Belgisch klinkt).

Waarvoor is Francis precies op de vlucht in 1729 en wie is de Cornelius Vermeeren die hem in 1735 neersteekt?

Heb je al contact opgenomen met de lokale heemkundevereniging? Mogelijk dat zij wat weten of anders misschien ook wel in dat verhaal geïnteresseerd zijn.

https://www.nicolaus-poppelius.be/

Bij familysearch staan schepenakten van Weelde online. Misschien is daarin ook wat te vinden (maar zal wel een langdurige zoek/leestocht zijn)

https://www.familysearch.org/search/catalog/51957?availability=Family%20History%20Library

Bedankt! Ik wist niet dat ik digitaal door de schepenakten van Weelde kon bladeren. Volgens mij heb ik meteen raak: link. Ik zie de naam 'Cornelis Vermeren (volgens mij?)', 'arrestant' en 'oktober 1735'. Ik ben slecht in het lezen van 18e-eeuwse handschriften, maar ik ga een poging doen. 

Ik heb bladzijdes van bovenstaande link getranscribeerd:

'Gesien bij mijn heeren die schepenen de vrijheijt Weelde de saecke voor hun bij arrest aangestelt door Huijbrecht Boumans arrestant tegens de cooppenninghe geprovenieert van t seecker paert(ij) in eene stede vercocht door Cornelis Vermeren beruestende onder Faes Vermeren ter extraordinaire rolle de dato 27er september 1735 als wanneer den arrestant deselve penninghe pro primo besettende dese blijcken bij relaes dese bo(st)ers dat den arreste behoirelijck was geschiet met interdictie ende wete in forma gesien de acte van den 4en october 1735 als wanneer den arrestant hem fonderende bij de redenen van arrest ten sijnde den gearresteerde (in) sijne penningh (d)er soude worden geordonneert, ende des noodt sijnde gecondemneert van promptelijck aen der arrestant te voldoen de voorschreve tweeentwegentig gulden sesthien struijvers, he(n) arrestant comende ter saecke als bij sijne redenen van arrest vermelt, ende dat het arrest ten eijnde als voor op de voorschreve penninghe geinterponeert bij vonisse van ons soude verclaert worden wel ende ten rechte gesch(u)tte sijn, ubique cum expensis besettende de selve penninghen als doen pro secundo versocht buijte wete gesien d’ acte van den 18en october lestleder als wanneer den arrestant deselbe penninghen besettende protectie ende doende blijcken bij relaes dese bosters dat de buijte wete behoirelijck was geschiet versoght mitsgeen ontset ad indicatie conclusionis, ende mits den gearresteerde offte jemant van sijnen t weghen deselve penninghen niet en onsette ende opponeerde ende den arrestant, bleef insisteeren bij sijn versoeck, op alles naer behoire gelet.

Mijne voorschreve Heeren ter behoorelijcke Emanisse incortimatian recht doende, houden den gearresteerde in sijne penningen versteecken van alle exceptien, declinatoir, dilatoir ende peremtoir, wijsen ende verclaeren den voorscreven arreste op de voorschreve penningen geinterponeert (w)el ende te rechte geschiet te sijn, ende voorsders adindiceren den arrestant volcomen in sijne conclusie, der gearresteerde in sijne penninghen daer inne condemneren (cui) expensi(o) als mede in de costen ten dese geresen getacxceert ende gemod(er)ert tot e(r)ter somme van achtien gl. Aldus gesentieert ende gepronuntieert in collegio dominorum desen 18en october 1735.

// achtien stuijv (&) een oir(s) be(haeffers) ende sonder de coste van exersi(t)ie in geval(t) //

Mijn present, (B.) (P)emnius, 1735'

• Is Cornelis gearresteerd of is hij juist een belanghebbende? Ik vind het lastige taal. Op het eerste oog lijken deze pagina's toch niets met Francis te maken te hebben.
• Zijn Cornelis en Faes (Servaas) broers, zoals in dit gezin: link?

Heden naar dit forum verplaatst op verzoek.

De reden van zijn vlucht naar Weelde lijkt me duidelijk: hij had immers een man doodgeslagen en zou in Oirschot ongetwijfeld gearresteerd worden en voor lange tijd in de cel belanden. Alle reden dus om te vluchten, en dan bij voorkeur naar het buitenland. Niks uitleveringsverdragen waarschijnlijk in die tijd. Tja, en dan lag België wel het meest dichtbij. En Weelde was qua afstand de plaats in België die het dichtst bij Oirschot lag.

Iemand uit mijn familie is om precies dezelfde reden (hij had een agent vermoord) ooit halsoverkop naar de VS gevlucht. Zat-ie lekker veilig.

Bedankt, dat klinkt heel logisch. Kan er bij een vlucht een borgbrief worden afgegeven, zoals Francis een maand later krijgt?

Zie ook: https://www.goedeluiden.nl/?page_id=93 

Quote:

II. Goris Jan Swanen, tr. voor de predikant te Oirschot op 30 januari 1695 met Maria Joorden van de Ven, dr. van Joorden Jan Thomas van de Ven en Geertruij Peter van de Snepscheut, ged. te Oirschot op 24 december 1668.

Goris Swanen/ Maria de vrouw B: Maria/ Jan Babtist/ Anne Maria/ Geertruij de kinderen onder wonen in 1706 op de Kerkhof. Ze zijn arm.

Uit dit huwelijk:

Maria Goris Swanen, ged. te Oirschot op 4 december 1692, begr. te Oirschot op 26 mei 1741, tr. voor de schepenen van Oirschot op 16 januari 1729 met Francis Goort Bogers, zn. van Goort Marten Bogers en Anneke Gerrit Adriaen Bernaerts, ged. te Oirschot op 8‑2‑1696, begr. te Weelde (België) inde fugitibus ob homicidium hic gravissimi cultro perfossus per Cornelium Vermeeren op 17 oktober 1735. Francis is weduwnaar van Annemaria Dirck Huijskens, dr. van Dirck Antonis Huijskens en Heijltje Evert van Gestel. vertrekt in 1729 naar Weelde.

Unquote.

Als ik dat stukje Latijn bij Google Translate aanbied, en een beetje speel met de zinsneden

=> "en toen hij vluchtte, werd hij hier werd hij door Cornelius Vermeeren met een zwaar mes wegens moord neergestoken."

Mijn beheersing van het Latijn is vrijwel 100% afhankelijk van Google Translate. Maar de suggestie die van deze vertaling uit gaat is dat Cornelius hem 'wegens moord' heeft neergestoken. M.a.w. 'wraak'? En eigenlijk ligt dat ook wel een beetje voor de hand. Als de naam van 1 persoon betrokken is bij 2 verschillende moord/doodslag gebeurtenissen, dan is er een correlatie tussen beide gebeurtenissen (namelijk via die ene persoon), en ligt een oorzakelijk verband voor de hand als één van de mogelijkheden.

Wiens Latijn is beter dan het mijne, en is dus in staat e.e.a. werkelijk te interpreteren? Want 'en toen hij vluchtte wegens moord' kan ook zo maar de juiste vertaling zijn. Wat overigens het motief 'wraak' helemaal niet uitsluit.

De correcte transcriptie van de tekst waarnaar reeds in de beginvraag verwezen wordt:
https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:3Q9M-CS1L-4BQ1?cat=114357
luidt:
Franciscus Boogaerts ex Oirchot
inde fugitivus ob homicidium
hic gravissime cultro perfossus
per Cornelium Vermeeren.

ob homicidium (= wegens doodslag) slaat op fugitivus (= op de vlucht) en niet op perfossus (= doorstoken).

Zo heb ik het inderdaad ook geïnterpreteerd. Hij is gevlucht uit Oirschot vanwege de moordslag (waarnaar de akte van arrest uit de beginvraag verwijst).

De moord die Francis pleegt is mij nu bekend, evenals het arrest op Francis' goederen dat hieruit volgt. Dat hij desondanks een borgbrief heeft kunnen krijgen, is mij nog een raadsel. Ook weet ik niet hoe Francis in aanraking met Cornelis Vermeeren is gekomen. Ik heb even gedacht dat Cornelis mogelijk een handhaver/politieagent is, maar geen aanwijzing hiervoor. En hoe houdt mijn getranscribeerde tekst uit het schepenregister van Weelde hiermee samen, dat ik hierboven vermeld heb?

Het is niet te verwachten dat de doodslag op Francis Bogers op plaatselijk niveau van Weelde behandeld is. Halszaken zoals de doodslag door Bogers op De Bresser werden door een hoge rechtsmacht behandeld, in dit geval de Raad van Brabant. Zo zal de doodslag in Weelde in de Provincie Antwerpen ook door een hoge rechtsmacht in de Zuidelijke Nederlanden behandeld zijn. Het beste is iemand te raadplegen met kennis van de rechtsgang en de relevante archieven in de Zuidelijke Nederlanden in de 18^e eeuw.

Voor het gedeelte van het verhaal in Oirschot zou je Anton Neggers van het NGV kunnen proberen te benaderen. Hij heeft een boekje geschreven over een moord op de drossaard van Oirschot in 1735 ("Schelmen en hondsvottenwerck"), en verder heel veel gepubliceerd over Oirschot e.o.

Michaël

Dank voor de correctie van de transcriptie en interpretatie van het Latijn. Dat is inderdaad logischer dan wat Google er van maakt. Feit blijft wel dat bij zijn begrafenis (nadat hij is neergestoken en overleden) er melding van die vlucht wegens doodslag is gemaakt, 6 jaar geleden. En dan komt bij mij de vraag naar de relevantie daarvan op. Maar alleen al een overijverige scribent die ook de anecdote opschrijft is wellicht een verklaring.

Dat van die borgbrief (afgegeven ruim nadat Francis blijkbaar de kuierlatten heeft genomen) is mij ook een beetje een raadsel. Als ik alles goed begrijp is zo'n borgbrief ongeveer hetzelfde als een acte van indemniteit. Die werden vaak verstrekt aan iemand die verhuisde naar een andere plaats. De nieuwe woonplaats stelde dan soms als voorwaarde dat als diegene armlastig zou worden, dat in de voormalige woonplaats de armenzorg verantwoordelijk zou zijn/ aangesproken zou worden. Daarmee 'faciliteerde' de voormalige woonplaats de verhuizing van betrokkene.

Ik kan me niet goed voorstellen dat de authoriteiten in Oirschot de 'verhuizing' van Francis naar Weelde op die manier hebben willen faciliteren. Wat ik me wél voor kan stellen is dat er een soort van borgbrief is gemaakt, waar juist het omgekeerde in staat. Namelijk dat - omdat Francis zich door zijn vlucht aan het gezag van de authoriteiten in Oirschot heeft onttrokken - deze authoriteit (ik kan aan de vermelding in de index niet zien welke authoriteit dat was) uitdrukkelijk alle verantwoordelijkheid voor het levensonderhoud van Francis afwijst. En zo'n schrijven zal niet aan Francis zijn verstrekt. Die had daar natuurlijk geen belang bij, en bovendien was hij em al lang gesmeerd.

Maar dat is veronderstellenderwijs. De vraag is 'wat staat er precies in die borgbrief?'

Bedankt opnieuw voor het meedenken. De foto's van de borgbrief ben ik helaas kwijtgeraakt, dus ik zal opnieuw naar het RHC Eindhoven moeten. In ieder geval viel mij niets op toen ik deze voor het eerst doorlas. Destijds had ik zijn arrest op de goederen nog niet gevonden. Met de kennis van nu ga ik het binnenkort nog eens grondig bekijken. Er bestaat ook een latere borgbrief van zijn vrouw Maria, die heb ik nog niet kunnen inzien.

Ik ga ook aan de slag met de tip om mnr. Neggers te benaderen.

Ondertussen probeer ik trouwens de huwelijksbijlage te vinden van Francis en Maria (januari 1729). Familysearch geeft aan dat deze vanaf 1707 tot 1755 in te zien zijn, maar de scans beginnen gek genoeg in het voorjaar van 1729: link.

de huwelijken van januari 1729 staan helemaal achterin. Probeer de omgeving van image 654 eens.

image 651

Bedankt! Dat document geeft helaas geen waardevolle informatie over Francis.

schepenbank Oirschot 1729