Weet iemand of immigranten die vanuit Duitsland in Nederland kwam wonen omstreeks 1800 zich ergens moest laten registreren? En of daar dan nog archieven van zijn, zo ja welke?

Ik kan mij zo voorstellen dat je je moest aanmelden bij de gemeente of iets dergelijks, of was jezelf aanmelden bij de kerk voldoende?

Groeten,

Wim

Beste Wim,

Als gastarbeider voor 1 seizoen was dat niet nodig.

Ging je echter hier trouwen met een meisje, dan moest er een bewijs komen uit de kerkelijke gemeente van waar  jij als bruidegom vandaan kwam.

De meeste aantekeningen moet je dan zoeken in de ledenregisters van desbetreffende kerk. 

Door de Staat der Nederlanden zijn er vanaf 1819 - 1971,  10 jaarlijkde volkstellingen gehouden. Die van 1829 en 1839 zijn meestal wel ter inzage.

Ingevolge de Gemeentewet van Thorbekke van 1850 moest elke gemeente een bevolkingsadministratie bijhouden.

Eerst in registers (boeken), vanaf 1914 op zgn. Gezinkaarten en in 1939 zijn deze vervangen door persoonkaarten.

Vanaf 1870 moesten er ook aantekeningen worden gemaakt van knechten en meiden en ander abulante personen in de gemeente. Je blijft echter altijd afhankelijk van de aangeleverde en opgetrekend informatie. 

De lokalisering van het exacte woonadres is soms nog moeilijk, want de de huisnummering werd nog als eens gewijzigd. Die wijzigingsregisters c.q. lijsten zijn niet altijd bewaard gebleven. Bij elk gemeentearchief vragen hoe zit de huisnummering in uw gemeente in elkaar.

Met vriendelijke groeten,

Terkos

Hallo  Terkos,

bedankt voor je bericht.

De betreffende persoon is hier getrouwd. Dit heb ik ook in de kerkboeken terug kunnen vinden. Een lidmatenlijst heb ik helaas nog niet kunnen vinden, maar degene die ik wel heb kunnen vinden heb ik alleen een naamsvermelding gezien, geen herkomst. Maar ik ga nog even verder speuren, en anders even een mail/belletje naar de betreffende kerk waar ik deze dan kan vinden. De andere lijsten zijn allemaal digitaal in het Westfries archief, behalve degene die ik nodig heb. :(

Ik vrees dat de volkstellingen mij niet gaan helpen aangezien hij in 1826 is overleden.

Is er een reden waarom die van 1819 niet ter inzage is?

Als ze 10 jarig zijn lijkt mij de periode 1829 de eerste en loopt dan van 1819 tot 1829, uitgaande mededeling poster.

Gr.

Beste Wim,

Als kleine aanvulling op bovenstaande bijdragen nog het volgende.

Vóór het instellen van onze eenheidsstaat in 1813, toen op veel plaatsen in Nederland

de burgerlijke overheid en de kerk nog "twee handen op één buik" waren, was er nog geen sluitende registratie van "binnenkomst, verhuizing en vertrek" in handen van de burgerlijke overheid (de burgerlijke stand, algemeen ingevoerd in 1811 en regionaal al vanaf 1796, gaat daar niet over; alleen over 'momentopnamen' als geboorte, huwelijk en dood).

Wel zijn er twee heel interessante archiefbronnen op het gebied van vestiging en vertrek uit die periode, zowel voor verhuizingen tussen plaatsen in Nederland als voor emigratie naar en uit NL,

en zowel van overheidswege als uitgaande van de kerken:

- attestatie

- akte van indemniteit

a)  Burgers hadden soms een wat losse verhouding tot de overheid, maar waren voor het

overgrote deel wèl aangesloten bij een kerk - en die kerken gaven bij een verhuizing uit de kerkelijke gemeente een bewijsje af, dat de verhuizende persoon en zijn gezin konden overhandigen aan de kerkelijke gemeente van de nieuwe woonplaats, met de garantie dat zij "degelijk, zindelijk en van goed levensgedrag, oftewel: een goed en eerbaar christen" waren: de attestatie (attest = getuigenis, verklaring). Zie bijv. http://www.kerkrecht.nl/main.asp?pagetype=artikel&item=11&subitem=69

en http://www.kerkrecht.nl/main.asp?item=17&pagetype=onderdeel&subitem=1266.

Een soort aanbeveling, en verzoek aan de collega-kerkgemeente, om gunstig te beslissen over

de opname van de hierheen verhuisde personen in hun nieuwe kerkgemeenschap.

(Deze religieuze attestatie is overigens niet te verwarren met de "attestatie de vita"!)

b)  Verandering van woonplaats of zelfs emigratie gebeurde meestal met het oog op een verbetering

van de levenssituatie: om veiligheid, werk of een beter inkomen te vinden.

Maar soms was de toestroom zo massaal en waren de omstandigheden economisch zo slecht,

dat ook de nieuwelingen in bittere armoe terechtkwamen.

De nieuwe woonplaatsen wilden hiertegen maatregelen nemen; men verlangde voortaan

een garantie van de stad of kerkelijke gemeente van herkomst, dat de toeverhuisde personen

bij armoede niet ten laste van de nieuwe gemeente zouden komen, maar van de oude: een akte van indemniteit (= verklaring vooraf van bereidheid tot schadeloosstelling).  Zie bijv.  http://www.regionaalarchiefzutphen.nl/informatiebladen/52-indemniteit-akten-van . -

Ook als zo'n akte ontbrak was er een oplossing : de toegereisde burger/immigrant

kon dan simpelweg verklaren niet een beroep op de armenzorg te zullen doen ;

ook hiervan zijn vaak nog exemplaren in archieven aanwezig.

__________

Het is echt de moeite waard om deze attestaties, akten van indemniteit en verklaringen

bij uw onderzoek te betrekken, en er actief naar op zoek te gaan: zij geven veel waardevolle informatie,

en er zijn nog in heel veel regionale archieven exemplaren van bewaard gebleven!

Wilt u deze documenten snel op het spoor komen, zoekt u dan op websites van archiefinstellingen

(in archief-inventarissen) met die termen als trefwoord.

Zie bijvoorbeeld voor de archiefcollecties bij het Westfries Archief (de inventaris-links aanklikken!) :

- http://www.westfriesarchief.nl/zoeken?q=attestatie

(kijk uit naar formuleringen als "met attestatie ingeschreven"

of "met attestatie aangenomen lidmaten")

- http://www.westfriesarchief.nl/zoeken?q=Indemniteit

Veel succes met uw onderzoek,

met vriendelijke groet,

Dimitri Vlas

Hallo Dimitri,

heel erg bedankt voor de uitgebreide uitleg!

Ik zal nog eens bij het Westfries Archief gaan neuzen, want naar die regio is hij geëmigreerd.

In ieder geval met wat nieuwe aanknopingspunten, bedankt!

Groeten,

Wim

Een algemeen antwoord op deze vraag.

Voor Zuid Beijerland kan men alleen Acten van Indemniteit vinden in 2 notulenboeken van de NH kerk.

Vanaf 1749 tot 1782 stond daar Ds Kluijt die in een keurig handschrift alle acten volledig heeft overgeschreven. Hij heeft ook de acten die hij vond van zijn voorgangers daar in opgenomen. De acten zelf zijn nergens te vinden maar dit is een prachtige bron om de beweging van de inkomende en uitgaande personen te kunnen volgen. Het archief ligt nog bij de kerk.

Arie M. Butterman