Forumgenoten

Wat vinden jullie van neef/nicht huwelijken? Niet doen zeker? 
Op 18-03-1731 trouwden in Noordwijk aan Zee Gerrit Rochus Douw uit Zandvoort met Leuntje Cornelis Onderwater uit Noordwijk Zee. Ik kan er niks anders van maken dan dat Gerrits vader Rochus Jansz Douw en Leuntjes moeder Bastiaantje Jans Douw broer en zus waren - ze komen als zodanig samen in een notariële akte uit 1719 voor, waar vermeld staat dat Bastiaantje getrouwd was met Cornelis Thomasz Onderwater.
Dopen van Gerrit (in Zandvoort) en Leuntje (in Noordwijk Zee) zijn gevonden. Ze krijgen dochters Annetje (naar Gerrits moeder) en Bastiaantje (zie hiervoor). 

Ik ben benieuwd of er meer onderzoekers die er tegenaan lopen dat - zeg in de 18e eeuw - er een neef met een volle nicht trouwde. In RK trouwboeken kom ik weleens een aantekening tegen van een dispensatie in de 4e of 3e graad, in Geref. boeken ben ik dat niet tegengekomen - maar dat zegt op zich niet zoveel want mijn onderzoek zit over het algemeen in de RK hoek. Maar toch: waarin katholieken er strenger in dat protestanten? En zoniet, zouden ze het gewoon verborgen hebben gehouden voor de dominee? In het dorp moesten ze het natuurlijk geweten hebben  - er stonden amper 100 huizen en al die families waren wel op een of andere manier met elkaar verbonden, hetzij door familiebanden hetzij omdat ze buren waren. 

Groeten, Frans

Het kwam vrij veel voor ook later nog hoor. Mijn opa en oma (getrouwd in 1920) waren volle neef en nicht, hun moeders waren zussen.

Als men neef / nicht huwelijken meermalen in dezelfde geslachtslijn toepast kan er volgens sommige bronnen inteelt ontstaan.
Dat zou gebaseerd zijn op het feit, dat dezelfde erfelijksheidsfactoren elkaar door samenvoeging versterken.
Dus sterke factoren maken het nageslacht sterker en de zwakke factoren maken het nageslacht zwakker.
Van deze kennis wordt bij voorbeeld gebruik gemaakt bij het fokken en veredelen van kanaries,
waarbij men probeert gewenste mutaties te versterken en erfelijk vast te leggen (erfelijkheidswetten Mendel).

Uit medisch oogpunt kunnen er bij mensen dus problemen ontstaan door inteelt en is het af te raden.
In de kleine dorpsgemeenschappen in de 18e eeuw kwamen neef / nicht huwelijken regelmatig voor.
Met name bij welgestelde families was de kring waarbinnen een huwelijkspartner gevonden werd vrij klein.
Men trachtte het bezit bijeen te houden door het sluiten van verstandshuwelijken binnen de sociale laag,
waartoe men behoorde. Zo bleven geld en onroerende goederen, functies en macht binnen de groep.

Of de R.K. Kerk strenger was dan de Prot. Kerk ? Ik ken alleen de regels van de Prot Kerk.
De Prot. Kerk hanteerde in beginsel de Bijbelse wetgeving m.b.t. het huwelijk.
Deze regels zijn ook bekend als de Mozaïsche wetgeving, zoals vervat in Leviticus 18:1-30
In deze wetgeving was een neef / nicht huwelijk bij mijn weten niet verboden.
"In beginsel", houdt in dat er verschillende uitleg kan worden gegeven aan kerkelijke regels.
Dat vindt zijn oorzaak in het bestaan van verschillende Prot. Kerkelijke modaliteiten.
Zie bijvoorbeeld de begrippen "Rekkelijken en Preciezen".

In een dorp wisten ze alles van elkaar en ze waren ook verplicht om elkaars overtredingen 
aan te geven, op straffe van een boete.
Een jongeman uit Hoogeveen, die tijdens de kermis de dochter van de molenaar tegen haar wil
uitgebreid zoende, werd voor het leven verbannen door de heer van Echten.
Een dominee (weduwnaar) die zijn dienstmaagd bezwangerde werd op een stoeltje voor de 
preekstoel gezet, met het gezicht naar de mensen, waarna een collega een dik uurlang een
boetprediking hield, over zijn hoofd. Dat werd nog een aantal keren herhaald, zodat hij
zijn zonden in het openbaar voor het front van de kerkgemeente goed ingepeperd kreeg.
Daarna mocht hij trouwen met zijn dienstmaagd en ze leefden nog lang en gelukkig.
Dit geeft aan, dat de normen in sommige gevallen wel streng werd gehandhaafd.

Mvrgr,   

Ik had er nog wel bij kunnen vermelden dat in Holland, of je nou katholiek of protestant was, een dergelijk huwelijk gewoon op grond van de Politieke Ordonnantie van 1580 verboden was (uit mijn hoofd zo van de 4e graad af). Ik nam aan dat er andere gewesten wel vergelijkbare regels golden. en zoals gezegd, dispensaties kwam ik weleens tegen maar of dat genoteerd werd hing waarschijnlijk van de pastoor af. 
Ik ben bezig de gezinnen van Noordwijk van de 17e eeuw uit te werken en heb er al honderden door mijn vingers zien gaan. Dan kom je er inderdaad wel af en toe een tegen waarbij de partners enkele graden terug verwant zijn (3 of 4) maar zo dichtbij als deze was ik nog niet tegengekomen dus daar verwonderde ik me over. Dat het vrij veel voorkwam kan ik vanuit deze ervaring nog niet zo onderschrijven - het kan natuurlijk nog zo zijn dat er wel meer waren maar dat ik ze niet als (achter)neef en nicht heb herkend en één van de partners in mijn bestand vooralsnog ouderloos is gebleven... Een jaartje later heb ik er nog wel een waarbij een oom met zijn nicht lijkt te trouwen - daar moet ik ook nog eens goed naar kijken of dat wel klopt.

Een sterk staaltje van strenge handhaving van de wet heb ik hier uit Noordwijk ook wel, was een tijdje eerder, in 1632. De eerste huwelijksproclamatie van Jan Sijmonsz en Geertge Willems had al plaatsgevonden (Geref., want gerechtshuwelijken hadden we hier toen nog niet) waarna de baljuw ingreep en het de predikant verbood met de proclamaties voort te gaan. Ook liet hij door de bode aan Geertge Willems sommeren om van het voorgenomen huwelijk af te zien, op straffe dat hij ze zou vervolgen voor bloedschennis. Geertge was namelijk de oudmoeije (!) van Jan en dat nota bene van de kouwe kant - ze waren niet eens verwant want Jan was een achterneef van Geertges zaliger man. Hoe streng kon je zijn?

Groeten, Frans

Ik heb er nog ergens een in mijn kwartierstaat  in de 17e eeuw in Gelderland. De rest zijn inderdaad achterneven en -nichten die ietsje verder van elkaar stonden. In de stamboom van mijn moeder kwam ik nogal wat dispensaties tegen. Het betreft dan katholieke families in de grensstreek met Duitsland, waarbij vooral de oudere generaties ( voor de 18e eeuw) nogal eens trouwden met achterneven en nichten, kennelijk om de bezittingen wat steviger vast te houden of uit te breiden (boeren).

Het kan nog gekker,voor een kennis uitgezocht dat zijn overgrootvader huwde met de dochter van zijn broer .Koning Willem de Derde moest wel toestemming geven

van de vijf kinderen die ze kregen bleef er maar 1 in leven

Dit huwelijk is echt bijzonder

Jannie

Ja dat klopt... ik heb het ook een keer gesignaleerd (familie Moorlag). Man wordt weduwnaar, piepjong nichtje (dochter van zijn broer, geloof ik) komt voor de kinderen zorgen, bingo. Met toestemming van de Koning getrouwd.

Nou, ik heb die oom en nicht die ik noemde ook maar met terugwerkende kracht mijn zegen gegeven. De vader van bruidegom Cornelis Jansz was Jan Florisz, en de grootvader van zijn bruid (Feijtje Jeroens) was ook een Jan Florisz - maar dat was een broer van die andere Jan. De gezamenlijke voorvader ligt dus 2 resp. 3 generaties terug. Nog te dichtbij, maar blijkbaar vonden ze het hier ook geen probleem. Bovendien was Feijtje al 47 dus weinig kans meer op kinderen.....

groeten, Frans