Beste lezer, 

Voor een vriendin ben ik haar stamboom aan het na gaan. In een persoonlijke aantekening staat genoemd dat iemand, geboren rond 1915, pleegouders heeft. Ik kan dit in formele aktes, alsin gezinskaarten, geboorteaktes, etc niet vinden. Waar zou ik dat kunnen vinden/achterhalen? In die familie is er verder niets over bekend. 

Dank voor het meedenken.

Ik heb geen pasklaar antwoord voor je. Maar mogelijk kan de zoekhulp van het Nationaal Archief je op een bruikbaar spoor zetten. Ik heb bij het Noordhollands Archief via o.m de voogdijkaarten en arrondissementsarchief de nodige informatie kunnen verzamelen.

mvg-Ben

Beste mevrouw Harten,

1.  Als iemand pleegouders heeft, zal dit in de praktijk betekenen dat hij/zij als minderjarige opgroeit (wordt verzorgd/opgevoed) op een ánder adres dan dat van de echte, eigen familie; daarvan zou meestal toch duidelijk iets te zien moeten zijn in bevolkingsregisters en gezinskaarten, waarin/waarop leden van een huishouden dan onder elkaar worden vermeld, "opgesomd." Tot 1900 was iemand meerderjarig vanaf 23 jaar, daarna tot 1 januari 1988 vanaf 21 jaar, en sindsdien vanaf 18 jaar; bij een persoon geboren rond 1915 hebben we het dus over de periode tot ca. 1936, nog voor het persoonskaarten-tijdperk. Als zij ueberhaupt bewaard zijn gebleven, heeft u soms ook iets aan het "omgekeerde" van een gewone Bevolkingsregister-registratie: een woningkaart uit het woningregister (NIET hetzelfde als een gezinskaart) ; zie https://noord-hollandsarchief.nl/studiezaal/broninformatie/32-gebouwen/213-woningkaarten . Zou men echter in dit geval dat u noemt, als pleegouders, dan niet "het formeel hebben willen maken", "niks op papier", en het pleegkind nooit bij de Gemeente hebben laten inschrijven op het woonadres van de pleegouders, zodat formeel het kind nog altijd op het adres van de échte ouders ingeschreven is blijven staan?

2.  Hoe dan ook: er is misschien nog een interessante bron, die uitkomst kan bieden voor u. Als het gaat om pleegouderschap, kan dit vaak "informeel" zijn gebeurd (een kind wordt tijdelijk of voor langere tijd in goed vertrouwen opgevangen bij bijv. goede vrienden, buurtgenoten of verre familie, zónder dat ooit hiervoor officieel iets geregeld werd, instanties erbij werden betrokken, of dat het ook maar énig "spoor op papier" zou achterlaten) : dit kan natuurlijk. --- Maar in veel gevallen kwam pleegouderschap ook min of meer "formeel" tot stand, en waren er allerlei organisaties bij betrokken aan de kant van de overheid (Armbestuur van de Gemeente; Voogdijraad / Raad voor de Kinderbescherming; officier van justitie; rechter: kinderrechter, kantonrechter, rechtbank) en/of de zorgsector (bijv. maatschappelijk werk, particuliere voogdij-instellingen, kerk-welzijnswerk, buurtzuster, Wit-Gele Kruis, enz.). Meestal laat dit wel sporen na in archieven; en in het geval van rechter en OvJ: zéker. 

Officieel tot stand gekomen beslissingen betreffende een kind (ouderlijke macht / gezag, ontheffing/ontzetting uit de ouderlijke macht, voorlopige toevertrouwing door de OvJ, naamsverandering, enz. enz.) werden sinds 1909 aangetekend in het zgn. Voogdijregister, in moderne tijden Gezagsregister genoemd (zie Boek 1, artikel 244, van het Burgerlijk Wetboek; en daarvóór in artikel 385c, Oud Burgerlijk Wetboek). U kunt zich voorstellen dat daarbij ook de pleegouders worden vermeld, maar soms zit er nog "een laag van betrokkenen tússen" (bijv. particuliere voogdij-instelling), en ziet u alleen die stichting, vereniging, enz. aangegeven staan.

U moet daarvoor weten wat de geboorteplaats van de minderjarige was: de voogdijregisters werden bewaard bij het Kantongerecht waar die plaats onder viel, en de oudere registers en/of losse voogdijregister-kaartenbak-kaarten zijn in onze tijd dan ook "als archiefstukken" terechtgekomen (bij allerlei archiefinstellingen) in de archiefcollecties van een Kantongerecht of een Rechtbank (overkoepelende verzamelnaam hierover: gerechtelijke archieven). Zie bijv. https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/zoekhulpen/voogdij-en-ondertoezichtstelling-in-zuid-holland-tot-1989 , https://www.bhic.nl/media/document/file/voogdij.pdf , https://hetutrechtsarchief.nl/rechtbankarchieven , en https://www.zeeuwsarchief.nl/zoekgids/voogdij/ . Heeft u die archiefcollectie met voogdijregisters (dikke vastbladige boeken, later: losse kaartenbak-kaarten) gevonden, en ter plekke in de leeszaal bij een archiefinstelling zoals een Regionaal Historisch Centrum of streekarchief die ter inzage/afschrift gevraagd, dan komt natuurlijk stap 2: bij allerlei interessants wat u daarop evt. leest (bijv. "Beslissing Kantonrechter 15-9-1934: benoeming van de heer C. Janssen tot voogd, en mevrouw T. Janssen-de Wit tot toeziend voogd"), waarbij dus een beslissing / maatregel op zichzelf alleen maar beknopt omschreven/vermeld is, wilt u waarschijnlijk ook weten, of die beslissingen / maatregelen zélf nog bewaard gebleven zijn, in de gerechtelijke archieven van de archiefinstelling waar u bent: zodat u nog meer informatie zou kunnen achterhalen. Veelbelovend en interessant onderzoek is dat. Veel succes!