Sinds enige tijd ben ik op zoek naar de exacte ligplaats van een woonboot in de rivier de Lek, nabij Culemborg in de periode 27 januari 1923-8 september 1928. De boot, genaamd De Ark lag niet in de haven van Culemborg, maar ergens stroomopwaarts. Naam van de bewoner is Berend Greven, geb. 1 juli 1862 te Nieuwe Schans, Groningen. Beroep: rivierenventer. Het bevolkingsregister geeft onder de kolom 'Huizing' een verwijzing naar de ligplaats. De verwijzing: 'aan boord (vaartuig 'Culemborg IV') Vraag: waarnaar verwijst 'Culemborg IV'?

Vaartuig Culemborg IV lijkt mij de naam van het schip.
Doorgehaald is "Wijk bij Duurstede III"

Voor de afbeelding LINK, scan 153 van 189

Dank voor uw reactie. De woonboot heet volgens informatie uit andere bron De Ark. Vorige ligplaats was inderdaad Wijk bij Duurstede. Zou toch merkwaardig zijn om bij wijziging van ligplaats de naam van de woonboot te veranderen, maar niets is onmogelijk. 

Het vaartuig Culemborg-IV had niet de hoofdfunctie van woonboot, maar het
was een winkelschip met een voorraad koopwaar in het ruim, waar ook op
werd gewoond. De ligplaats van zo'n schip lag niet voor 100 % vast.
Het lag verankerd op een veilige plaats tussen de kribben en werd verplaatst 
indien noodzakelijk, bij ijsgang, extreem hoog of laag water, of om naar de
werf te gaan voor een onderhoudsbeurt. Men kon er ook periodiek de haven
mee binnenvaren om de voorraden aan te vullen.

De feitelijke detailhandel vond plaats door met een overdekte roeiboot van het
winkelschip naar de op de Lek passerende schepen te roeien. Zo'n roeiboot, 
beter bekend onder de naam parlevinker, werd dan vastgemaakt aan zo'n schip
en voer een eindje mee, tot de schipper of zijn vrouw hun inkopen hadden gedaan.
Daarna roeide de winkelier op de parlevinker weer terug. Het was dan ook een
zwaar beroep, waarvoor je ijzersterk moest zijn.

Omdat de gemeente, waaronder het winkelschip ressorteerde, een vergunning
uitgaf aan de schipper van het winkelschip, stond het vaartuig geregistreerd
onder de naam Culemborg-IV. Je kunt je voorstellen dat er ook een Culemborg-III,
een Culemborg-ll en een Culemborg-l zijn geweest. Dat de koopman/schipper
ook een andere naam op het schip had staan deed daar niets aan af.
Vissersschepen hadden en hebben ook twee verschillende namen. Die lagen ook
langs de grote rivieren en visten met vaste kuilnetten, uitgehouden door een giek
vanaf de mast. De parlevinkers werden later gemotoriseerd en er waren in de
laatste jaren van deze nering zelfs vrij luxe boten, met gekoelde ruimtes voor
bederfelijke consumptieartikelen.

Dat is nu allemaal historie. De parlevinkers zijn gestopt en verdwenen van de rivieren.
Dat is gekomen door de EU-regels. 
Als je wat meer wilt weten over deze vorm van detailhandel, toets dan in op Google
met het woord -parlevinker-.
Ik denk, dat je na het zien van de oude filmpjes je mening een beetje moet bijstellen.

 
 

Beste meneer Elsinga,

Hartelijk dank voor uw uitgebreide en deskundige reactie.

Blijft de vraag waarom er in het bevolkingsregister van Culemborg (!) het doorgestreepte Wijk bij Duurstede III staat. Moest de parlevinker in de Culemborgse lighaven zich melden met de Wijk bij Duurstede III vergunning, die dus in het Culemborgse bevolkingsregister werd geregistreerd? Kennelijk vroeg hij in Culemborg een nieuwe vergunning aan en werd nadat de Culemborg IV werd verleend, de Wijk bij Duurstede III geschrapt. Als dat zo is, is Culemborg IV niet de naam van het schip, maar slaat enkel op de vergunning. Misschien de vierde die dat jaar aan een parlevinker in Culemborg werd verleend?

Beste Jos Schuurman,

Mogelijk is Berend Greven verkast met zijn schip van Wijk bij Duurstede naar Culemborg.
Waarna hij zich ook heeft ingeschreven met zijn gezin bij de Burgerlijke Stand in Culemborg.
Ik denk dat Culemborg wat meer mogelijkheden en armslag bood dan Wijk bij Duurstede.
Als iemand geen vaste woonplaats heeft aan de wal, dan heeft hij een domicilie, dat is een
administratieve woonplaats.

Een vergunning heeft een bepaalde looptijd, onder bepaalde voorwaarden m.b.t. de geldigheid. 
Als dat niet meer klopt moet hij verlengd worden of opnieuw aangevraagd, afhankelijk van de 
geldende regels bij de gemeente. Dan wordt de registratie kennelijk ook aangepast.
Voor het gemak neem je dan je oude vergunning mee, dan kunnen ze het meeste overschrijven.
Dat is hier ook gedaan, Wijk bij Duurstede III is doorgehaald en vervangen door Culemborg IV
Dat betekent niet dat er nog drie andere parlevinkers varen met hun schepen, want dan wordt 
de spoeling wel erg dun, maar er zijn wel drie andere schepen geweest.

Het schip had twee namen, een registratienaam bestaande uit letters en cijfers en een scheepsnaam.
Net zoals bij vissersschepen, bijvoorbeeld de ZK31 (= de Zoutkamp 31), met de scheepsnaam
Neptunes. Of de ZK4 met de scheepsnaam Albatros. (Deze schepen liggen intussen in een museum).
Die registratienaam staat niet alleen op de vergunning, maar op de kop van het schip en wel twee
keer, aan bakboord en aan stuurboord. Het moet leesbaar zijn met de verrekijker vanaf een politieboot.
De scheepsnaam staat meestal op de metalen voorkant van de stuurhut, onder het raam.

Soms zie je voormalige Nederlandse vissersschepen opduiken in het buitenland.
Ik heb Urker kotters gezien, die in Nederland verkocht waren via een sloopregeling,  maar door de 
sloper blijkbaar waren doorverkocht naar Ierland. Die lagen in de haven van Dingle, ik herkende de 
koperen naamplaatjes van de winchmotoren met de naam "Kromhout".
De registratienamen waren zwartgeverfd (want die zijn erop gelast) en daar overheen stond TR met
een nummer (=Tralee) in het wit. Die waren dus opnieuw geregistreerd en ze visten vrolijk verder.

Toen ik in Ierland overstak met een veerpont naar het eiland Valencia, stond er op een boog van
staalplaat boven mijn hoofd de Zeeuwse scheepsnaam "God zij met ons". Die was dus verkocht.
Ieren zijn over het algemeen een godsdienstig volk, dus de naam was niet veranderd.

Scheepsnamen veranderen nog wel eens, als er een nieuwe eigenaar komt
Mijn grootvader liet een stalen klipperaak bouwen en noemde het schip "Prins Hendrik".
Mijn vader was de grappen en grollen zat van mensen die voor een brug stonden te wachten.
Zo van "Hendrik, neem je nog wel eens een borreltje, of schiet je nog wel eens een varken ?"
Hij veranderde de naam in "Onderneming" en daarop ben ik geboren.
Het schip is later verkocht, heet nu De Vrouwe Frida Cornelia en vaart met toeristen.  
Hieronder kun je hem zien varen.
https://www.youtube.com/watch?v=kaqnWPlYAXw

 Mvg,


 

Beste Henk Elsinga,

Dank voor uw uitgebreide reactie. De Vrouwe heb ik zien varen op het You Tube filmpje!

Greven vertrok volgens het bevolkingsregister op 8 september 1928 van Culemborg naar het stroomafwaarts gelegen Hagestein. Binnenkort raadpleeg ik het bevolkingsarchief van Wijk bij Duurstede in het RHC Zuid Oost Utrecht om na te gaan in welke periode Greven daar verbleef. En ik ben benieuwd of er nog stamboomvorsers zijn die zich in deze Greven hebben verdiept.

Met vriendelijke groeten,

Jos Schuurman