Onderzoek in Duitsland » Herkomst van Johannes Muller geboren in Battenhausen.
Geachte heer Van der Scheer,
U zoekt naar voorouders in Duitsland.
Natuurlijk is een professioneel archief één van de eerste dingen waar u dan aan denkt,
maar als ik u een raad mag geven: verwacht niet teveel van een kerkelijk archief. Het is géén overheidsinstelling, men is "eigen baas" en niets aan u verplicht, en het op afstand onderzoek voor u laten verrichten gaat u geld kosten... héél veel geld.
In Duitsland is kennelijk niet, zoals in Nederland, een wettelijke verplichting geweest om kerkelijke doop-, trouw- en begraafboeken, de voorlopers van de openbare Burgerlijke Stand (1796/1811), aan de overheid over te dragen - die zijn dus op de meeste plaatsen nog waar zij altijd al waren. Wel zijn er veel digitaliseringsinitiatieven voor deze kerkboeken, maar de resultaten verschijnen vaak niet zomaar als databanken op internet, maar op peperdure CD's.
Dit alles maakt genealogisch onderzoek in Duitsland vóór de algemene invoering daar van de Burgerlijke Stand (ca. 1875) nog steeds een taaie, kostbare en moeizame bezigheid.
Het overheidsarchief Hessisches Staatsarchiv Marburg lijkt hier het toepasselijke streekarchief te zijn: http://www.staatsarchiv-marburg.hessen.de/irj/HStAM_Internet?cid=b3d9be117b4e053de7737f26321d4b22
Zoeken in de archieven kan in deze Hessische archiefdatabank "Hadis", vergelijkbaar met ons "Archieven.nl" : http://www.hadis.hessen.de/ . Bijvoorbeeld op de zoekterm "Battenhausen".
Bent u er wel op bedacht dat in het verleden veel analfabetisme heerste èn weinig kennis aanwezig was over de wereld voorbij de dorpsgrenzen, waardoor kerkelijke functionarissen (doopboeken e.d.) en gemeentelijke ambtenaren (akten van de burgerlijke stand) namen vaak zómaar noteerden "van horen zeggen", met andere woorden: fonetisch, zoals zij het verstonden uit de mond van de (vaak zelf analfabete) aangever ?
Dat wil zeggen dat familienamen zoals ze bij een eerste gelegenheid in Nederland genoteerd werden in kerkboeken of akten, in heel veel gevallen niet zullen zijn gespeld volgens de eigenlijke, juiste schrijfwijze in Duits gebied.
Dat waar u bij het zoeken van uitgaat, "Muller", is dus puur wat een Hollandse functionaris verstaan heeft uit de mond van iemand met een Duitse naam!
Men moet zich dus a.h.w. verplaatsen in wat die noteerders gehoord zullen hebben, en wèlke Duitse namen die gehoorde/verstane naam kunnen hebben "opgeleverd". In uw geval kan dit bijvoorbeeld zijn: Muller (of Mueller), Müller, Möller (of Moeller), Moller. U zult dus bij uw zoektocht met al deze varianten rekening moeten houden.
Misschien kunt u via het zoekvenster van Google, dat ik hier maar simpelweg weergeef als de ruimte tussen haken [ ] , eens zoeken met zoektermen uit een combinatie van familienamen, voornamen en die plaatsnaam?
Voorbeeld: zoeken met zoektermen
[ "johannes moller" + battenhausen ]
levert o.a. een "treffer" op die lijkt op wat u zoekt:
http://gedbas.genealogy.net/datenblatt.jsp?nr=1024901073
(met contactgegevens van de genealoog); en:
http://gedbas.genealogy.net/pdesc1.jsp;jsessionid=zk06d023pvmalhyk95zbixku?nr=1024901073
Zie bovendien ook de onmisbare Europese website GeneaNet,
waarop u gratis een gebruikersnaam en wachtwoord kunt aanmaken
voor een database en contactgegevens van genealogen voor dezelfde familienaam:
http://gw1.geneanet.org/elgroot?lang=nl&m=N&v=M%C3%96LLER
Ook iemand die de combinatie Möller - Anna Elisabeth Wilhelmi noemt:
http://forum.ahnenforschung.net/showthread.php?t=36888
En als goede genealoog 
verdiept u zich natuurlijk
een beetje in achtergrondinformatie (ligging, historisch toebehoren aan provincies, landsdelen e.d. , zoals bijvoorbeeld via http://de.wikipedia.org/wiki/Battenhausen en http://wiki-de.genealogy.net/Battenhausen ) en geschiedenis (zoals bijv. via deze "treffers" http://home.vrweb.de/~siegfried.ruppel/ & http://home.vrweb.de/~siegfried.ruppel/geschichte.htm .
U vindt dan, dat de plaats nu in de gemeente Haina ligt http://de.wikipedia.org/wiki/Haina_%28Kloster%29 (gemeenteplattegrond http://www.stadtplan.net/hessen/reg-bez-kassel/waldeck-frankenberg/haina-kloster ),
die op haar beurt is gelegen in het district Landkreis Waldeck-Frankenberg (zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Waldeck-Frankenberg en, meer informatief, de Duitse versie http://de.wikipedia.org/wiki/Landkreis_Waldeck-Frankenberg).
Als het online-zoeken in het overheidsarchief u niets oplevert, en u schrikt terug voor de hoge tarieven voor onderzoek door de kerkelijke archieven, dan kunt u natuurlijk gewoon doorgaan met zoeken via Google, heel veel informatie vinden op stamboom-sites, en soms contact proberen te leggen met eventuele stamboomonderzoekers die u daar toevallig aantreft. Algemene databank-sites als FamilySearch, GeneaNet.org en Genealogy.Net kunnen ook van dienst zijn.
Een betere, snellere, genealogisch interessanter en goedkopere oplossing is waarschijnlijk de mailing-lijst, een fantastisch initiatief: een soort prikbord via de e-mail (waartoe iedereen toegang heeft via een gratis zelf aan te maken gebruikersnaam + wachtwoord), voor een bepaalde regio, waarop genealogen met elkaar stamboomgegevens over regionale familienamen, bronnen en tips uitwisselen. Samen weet men meer dan één, en u kunt op uw beurt weer anderen verder helpen: sámen ben je specialist! Voor de deelstaat Hessen, waarin Battenhausen ligt, vindt u op deze pagina informatie over de zgn. Hessen-Liste:
http://list.genealogy.net/mm/listinfo/hessen-l
Is u van harte aan te raden, echt de moeite waard!!
Succes met uw onderzoek,
met vriendelijke groet,
Dimitri Vlas