'Alias' betekent natuurlijk: 'bekend als' óf 'bijgenaamd' óf 'oftewel'. Maar, welke consequenties heeft 'alias' voor een stamboomonderzoek? In een bepaalde akte staat: "Paulus Vande Panebrugghe alias Vits". Op welke van de twee namen moet ik dan bouwen aan een stamboom? 

Mijn hartelijke dank voor een advies.

Hubert JMW Peters

Dag Hubert,

Voor 1811 golden de huidige regels niet en waren er geen beperkingen om er meerdere namen op na te houden.
Wanneer iemand naar een andere plaats vertrok, nam deze soms ook een andere naam aan, of een andere spelling.
Vaak koos men dat zelf niet uit, maar werd men min of meer gedwongen door de nieuwe omgeving.
Men werd daar door anderen met een andere naam of bijnaam, of verbastering genoemd, welke ook vaak phonetisch verschilde.
Veel mensen hadden daar weinig moeite mee, omdat ze niet konden lezen en schrijven. 
Napoleon heeft in 1811 bepaald, dat hier een einde aan moest komen.
Men werd verplicht om een vaste naam te kiezen en te laten vastleggen, met een vaste spelling of schrijfwijze.
Dit laatste is nooit helemaal gelukt, tot op de huidige dag komt men "ambtelijke dwalingen" tegen.

Wanneer men een stamboom bouwt, komt men de geschetste afwijkingen tegen in DTB-boeken en ook in andere akten.
Soms zijn de bijnamen zo fraai, dat ze de originele namen verdringen en is het zonde om ze weg te doen.
Soms is er een akte van naamsaanneming, waarin de naam al op verschillende wijze geschreven is.
Soms is een akte van naamsaanneming al na één generatie buiten werking gesteld door de naamdragers,
omdat ze gewoontegetrouw weer terug zijn gegaan naar een patroniem van een voorouder.
Soms is er een gebrek aan kennis of interesse waarneembaar in een register, of heeft de ambtenaar
van de BS gemeend iets te moeten veranderen in een naam (valse behulpzaamheid kwam ook voor).

Ik vermeld altijd alle aliassen en bijnamen, want dat geeft meer kleur aan een stamboom.
Uit de bijnamen kun je ook vaak hele interessante dingen afleiden.
Je moet wel voorkomen dat je namen extrapoleert naar personen die de bijnaam of alias-naam 
nooit gedragen hebben, want dan schep je blunders.
Het is belangrijk om de oorsprong van een bijnaam goed te onderzoeken, want deze namen waren 
vaak persoonsgebonden. Sommigen delen een bijnaam of alias met milde hand uit in alle richtingen.
Zo gaat men soms drie geslachten terug met een persoonsgebonden naam, wat helemaal nergens 
op slaat, maar het excuus luidt dan: "mijn computerprogramma vraagt dit van mij".
Zo'n overheersend programma kun je beter weg doen.

 mvg,

Beste Henk,

Reuze dank voor je relevante, duidelijke en uitgebreide reactie. Dank.

Hubert JMW Peters